Zwischen Hamlet, Hanswurst und dem Andrucktermin um 22.30 Uhr – Der Alltag der Theaterkritik

• Authors: Volker Oesterreich

Title variants

EN

Between Hamlet, Hanswurst and the 10:30 p.m. text submission deadline – the everyday life of theatre criticism

PL

Między Hamletem, Hanswurstem, a terminem oddania tekstu do druku do 22.30 - codzienność krytyki teatralnej

• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

Kritiker werden häufig karikiert: auf der Bühne, im Film und natürlich in gezeichneter Form. Ein frühes Beispiel bilden Shakespeares Zuschauer-Kommentare im Sommernachtstraum. In Arsen und Spitzenhäubchen oder dem Animationsfilm Ratatouille findet man ebenfalls Karikaturen. Die Behauptung, die Theaterkritik existiere erst seit Lessings Hamburgischer Dramaturgie, muss zurückgewiesen werden. Ohne Kritik sind weder die antiken Dramatiker-Wettbewerbe noch die Poetik des Aristoteles denkbar. Rein stilistisch betrachtet sind Theaterkritiken von einem starken mündlichen Duktus geprägt, speziell bei Ludwig Börne, Theodor Fontane, Alfred Kerr und Friedrich Luft. Kerrs Behauptung, die Kritik stünde als vierte Gattung neben der Lyrik, Dramatik und Epik diente der Selbststilisierung, andere Kritiker teilen diese Auffassung nicht. Im medialen Kontext stellen sich für heutige Theaterkritiker ständigneue Herausforderungen dar: Zum einen ist der Aktualitätsdruck durch die Online-Konkurrenz stark gestiegen, zum anderen verlangt die formale Vielfalt (postdramatisches Theater, postmigrantisches Theater, Site Specific Theatre, Rechercheprojekte, Dekonstruktion überlieferter Stoffe etc.) ständig neue Positionsbestimmungen.

PL

Krytycy, skarykaturowani na scenie, w filmie czy też na rysunkach, nie należą do rzadkości. Za jeden z pierwszych przykładów takich karykaturalnych wyobrażeń mogą posłużyć komentarze widzów w Szekspirowskim Snu nocy letniej. Karykatur nie brak także w filmie Arszenik i stare koronki czy też animacji Ratatuj. Twierdzenie, iż krytykę teatralną zapoczątkowała dopiero publikacja Dramaturgii hamburskiej Lessinga, nie znajduje swojego uzasadnienia. Bez krytyki nie do pomyślenia są ani starożytne konkursy dramatopisarskie, ani Poetyka Arystotelesa. Pod względem czysto stylistycznym krytyki teatralne noszą silny ślad oralności, szczególnie u Ludwiga Börnego, Theodora Fontanego, Alfreda Kerra i Friedricha Lufta. Twierdzenie Kerra, że krytyka, obok liryki, dramatu i epiki, to czwarty z podstawowych rodzajów literackich, miało cel autokreacyjny. Inni krytycy nie podzielali jego opinii. Kontekst medialny stawia przed dzisiejszymi krytykami teatralnymi wciąż nowe wyzwania: Internet powoduje wzrost konkurencji i presję aktualności; także różnorodność formalna (teatr postdramatyczny, teatr postmigrancki, Site Specific Theatre, kwerendy w teatrze, dekonstrukcja tradycyjnych tematów etc.) wymaga od krytyka, aby wciąż na nowo określał swoją pozycję.

EN

Critics are often caricatured on stage, in movies and in drawings. One of the first examples are the viewer comments in Shakespeare’s A Midsummer Night’s Dream. Caricatures are also found in Arsen und Spitzenhäubchen [Arsenic and Old Lace] and the computer-animated film Ratatouille. The claim that theatre criticism began with the publication of Lessing’s Hamburgischer Dramaturgie must be rejected. Without theatre criticism, neither the ancient playwright competitions nor Aristotle’s Poetics are thinkable. From a purely stylistic perspective, theatre criticism is very heavily inclined towards orality, especially with Ludwig Börne, Theodor Fontane, Alfred Kerr and Friedrich Luft. Kerr’s claim that criticism should be considered the fourth major literary genre next to epic, drama, and poetry, served the purpose of self-establishment; other critics do not share this point of view. In the context of media, contemporary theatre critics are faced with new challenges: on the one hand, the pressure to be up to date has risen sharply as a result of online competition, on the other hand the formal diversity (post-dramatic theatre, post-migrant theatre, site-specific theatre, research projects, deconstruction of traditional themes, etc.) constantly demands new positions to be taken.

Keywords

DE

Theaterkritik; Karikatur; Aktualität; Ludwig Börne; Theodor Fontane; Alfred Kerr; Friedrich Luft

PL

krytyka teatralna; karykatura; aktualność; Ludwig Börne; Theodor Fontane; Alfred Kerr; Friedrich Luft

EN

theatre criticism; caricature; up-to-dateness; Ludwig Börne; Theodor Fontane; Alfred Kerr; Friedrich Luft

• Publisher: Uniwersytet Śląski
• Journal: Wortfolge. Szyk Słów
• Year: 2020
• Issue: 4
• Pages: 1-18

Dates

published

2020-12-23

Contributors

author

Volker Oesterreich

• Universität Heidelberg

Identifiers

DOI

10.31261/WSS.2020.04.04