Prawa państw europejskich kobiecym okiem widziane Uwagi Teofili Konstancji z Radziwiłłów Morawskiej w diariuszu podróży z lat 1773-1774

• Authors: Marian Mikołajczyk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Teofila Konstancja Morawska wywodziła się z potężnego litewskiego rodu książąt Radziwiłłów. Jej mężem był jednak stojący znacznie niżej w hierarchii społecznej szlachcic Ignacy Feliks Morawski. W 1773 r. Teofila Morawska wraz z niewielką grupą towarzyszących jej osób wyruszyła w podróż po Europie. Trasa tej podróży wiodła przez Prusy i inne kraje niemieckie, Francję, Szwajcarię, wreszcie liczne państwa włoskie. Droga powrotna prowadziła m.in. przez Austrię i Czechy. Owocem tej podróży był prowadzony przez T.K. Morawską Diariusz, w którym opisywała nie tylko krajobrazy i zwiedzane zabytki, ale także zdarzenia wiążące się z prawem krajów, w których dane jej było przebywać. Poczynione przez nią obserwacje dotyczą ustrojów państw, przepisów administracyjnych, zwłaszcza dotykających bezpośrednio podróżników przepisów celnych i paszportowych oraz prawa sądowego. Podróżniczka interesowała się zwłaszcza wykonywaniem kar, opisywała więzienia i miejsca egzekucji.  Zapisane w Diariuszu obserwacje są na ogół precyzyjne, nie zawierają rażących błędów. Podróżniczka przede wszystkim zapisuje to, co widziała lub o czym słyszała, od czasu do czasu dodaje jednak również własne komentarze. Niektóre z tych uwag mogą wskazywać, że podróżniczce nie były obce idee Oświecenia.

EN

Teofila Konstancja Morawska came from a powerful Lithuanian family of Radziwiłł dukes. However, her husband, Ignacy Feliks Morawski, was a much lower ranked nobleman. In 1773, Teofila Morawska and a small group of her companions set off on a journey through Europe. The route of this journey led through Prussia and other German countries, France, Swit- zerland, and finally numerous Italian countries. The return journey led, among others, through Austria and the Czech lands. The result of this journey was a diary written by Morawska, in which she described not only the landscapes and monuments visited, but also events connected with the law of the countries where she was allowed to stay. The observations made by her concern the systems of states, administrative regulations, especially those directly affecting travellers, customs and passport regulations, as well as court law. The traveller was particularly interested in the execution of sentences, she described prisons and places of execution. The observations recorded in the diary are usually precise and do not contain gross errors. The traveller above all recorded what she saw or heard, but from time to time she also added her own comments. Some of these remarks may indicate that the traveller was no stranger to the ideas of the Enlightenment.

DE

Teofila Konstancja Morawska stammte aus der mächtigen litauischen Fürs- tenfamilie Radziwiłł. Ihr Ehemann war der Adlige Ignacy Feliks Morawski, der jedoch in der so- zialen Hierarchie viel niedriger stand. Im Jahr 1773 begab sich Teofila Morawska zusammen mit einer kleinen Gruppe von Begleitern auf eine Reise durch Europa. Die Route dieser Reise führte durch Preußen und andere deutsche Länder, Frankreich, die Schweiz und schließlich zahlreiche italienische Staaten. Der Rückweg führte u.a. durch Österreich und Tschechien. Als Frucht dieser Reise gilt das von T.K. Morawska geführte Tagebuch, in dem sie nicht nur die Landschaften und die besichtigten Sehenswürdigkeiten, sondern auch die Ereignisse im Zusammenhang mit dem Recht der Länder beschrieb, in denen sie weilte. Ihre Beobachtungen beziehen sich auf staatliche Systeme, Verwaltungsvorschriften, die insbesondere Reisende direkt betreffenden Zoll­ und Passvorschriften sowie das Gerichtsrecht. Die Reisende war besonders an der Vollstreckung von Strafen interessiert, beschrieb Gefängnisse und Hinrichtungsstätten. Die im Tagebuch gemachten Beobachtungen sind im Allgemeinen präzise und enthalten kei- ne groben Fehler. Die Reisende schreibt vor allem das auf, was sie gesehen oder wovon sie gehört hat, aber von Zeit zu Zeit fügt sie auch ihre eigenen Kommentare hinzu. Einige dieser Kommen- tare könnten darauf hindeuten, dass die Ideen der Aufklärung der Reisenden nicht fremd waren.

Keywords

PL

podróże, historia prawa, historia ustrojów państw, kontrole celne, wykonywanie kar

DE

Reisen, Rechtsgeschichte, Geschichte der staatlichen Systeme, Zollkontrollen, Vollstreckung von Strafen

EN

travel, history of law, history of state systems, customs controls, enforcement of penalties

• Publisher: Uniwersytet Śląski
• Journal: Z Dziejów Prawa
• Year: 2019
• Volume: 12
• Pages: 203-226

Dates

published

2020-04-16

Contributors

author

Marian Mikołajczyk

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Identifiers

DOI

10.31261/ZDP.2019.20.13