Zaburzenia psychiczne zwierząt w perspektywie antropologicznej. Rekonesans

• Authors: Magdalena Kozhevnikova

Title variants

EN

Mental Disorders in Animals from an Anthropological Point of View: A Research Reconnaissance

RU

Психические расстройства животных с антропологической точки зрения Попытка исследования

Abstracts

RU

До сих пор распространено мнение, что пси- хически больными бывают только люди, и это отличает нас от других видов. Интерес к психическим расстройствам животных в 21 веке среди представителей гуманитарных наук можно рассматривать с точки зрения постгуманизма и animal turn – «поворота в сторону животных», поскольку он пересекает еще одну границу между миром людей и миром животных. В статье обсуждаются наиболее распространенные психические расстройства, диагностируемые у домашних и у содержащихся в неволе живот- ных, приведены примеры неэтичных экспериментов на животных в области психологии и кратко представлен феномен зависимости и самоубийства животных. В своих выводах автор подчеркивает, что, хотя при изучении психических расстройств у существ из мира животных можно и нужно проводить аналогии с расстройствами, встречающимися у людей, главной целью должно оставаться исследование психики существ из мира животных.

EN

It is still widely believed that only people can be mentally ill, and that this trait distinguishes us from other species. The interest of 21st-century scholars representing the humanities in the issue of animal mental disorders can be studied from the perspective of posthumanism and the animal turn, in that it means crossing another line between the “human” and the “non-human.” In her article, Magdalena Kozhevnikova highlights the most common mental disorders diagnosed in pets and captive animals, provides examples of unethical animal experiments in psychology, and briefly discusses the phenomenon of animal addiction and suicide. Her findings allow her to emphasize that, while analogies to mental disorders in humans can and should be used in the study of mental disorders in non-human animals, their primary goal of animal research ought to be to study the psyche of non-human animals.

PL

W powszechnej opinii wciąż jeszcze utrzymuje się przekonanie, że tylko ludzie chorują psychicznie i że to wyróżnia nas spośród innych gatunków zwierząt. Zainteresowanie przedstawicieli nauk humanistycznych zaburzeniami psychicznymi zwierząt w XXI wieku można rozpatrywać w perspektywie posthumanizmu i animal turn, jest to bowiem przekraczanie jeszcze jednej granicy tego, co „ludzkie” i „nie-ludzkie”. W artykule omówiono najczęstsze zaburzenia psychiczne diagnozowane u zwierząt towarzyszących i zniewolonych, podano przykłady nieetycznych eksperymentów z dziedziny psychologii dokonanych na zwierzętach oraz krótko zaprezentowano fenomen uzależnień i samobójstw zwierząt. We wnioskach podkreślono, że choć w badaniu zaburzeń psychicznych nie-ludzkich zwierząt można i powinno się czynić analogie do zaburzeń występujących u ludzi, to celem nadrzędnym takich badań powinno być zgłębienie wiedzy o psychice nie-ludzkich zwierząt.

Keywords

RU

психические расстройства; психические заболевания; самоубийства; существа из мира животных; постгуманизм

PL

zaburzenia psychiczne; choroby psychiczne; samobójstwa; nie-ludzkie zwierzęta; posthumanizm

EN

mental disorders; mental diseases; suicides; nonhuman animals; posthumanism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
• Year: 2022
• Issue: 1 (9)
• Pages: 1-18

Dates

published

2022

Contributors

author

Magdalena Kozhevnikova

• Instytut Archeologii i Etnologii, Polska Akademia Nauk

• https://orcid.org/0000000174849638

References

• Bakke, Monika. Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Wyd. 2. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2012.
• Bakke, Monika. „Studia nad zwierzętami: od aktywizmu do akademii i z powrotem?”. Teksty Drugie, nr 3 (2011): 193–204.
• Bekoff, Marc. O zakochanych psach i zazdrosnych małpach. Emocjonalne życie zwierząt. Przekł. Marta Stasińska-Buczak. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2010.
• Bielecka, Krystyna. „W tym szaleństwie jest metoda. Zaburzenia psychiczne u zwierząt”. Filozofia w Praktyce, T. 5 (2019). http://filozofiawpraktyce.pl/w-tym-szalenstwie-jest-metoda-zaburzenia-psychiczne-u-zwierzat/ (dostęp: 26.02.2021).
• Braitman, Laurel. Animal Madness: How Anxious Dogs, Compulsive Parrots, and Elephants in Recovery Help Us Understand Ourselves. New York: Simon & Schuster, 2014.
• Braitman, Laurel. „Depressed Dogs, Cats with OCD – What Animal Madness Means for Us Humans”. TEDSalon NY2014. July 2014. https://www.ted.com/talks/laurel_braitman_depressed_dogs_cats_with_ocd_what_animal_madness_means_for_us_humans#t-51241 (dostęp: 26.02.2021).
• „Depresja, halucynacje, lęk separacyjny. Jak objawiają się choroby psychiczne u zwierząt?” Dzień Dobry TV N. Aktualizacja: 17.09.2019. https://dziendobry.tvn.pl/dom/zwierzeta/depresja-halucynacje-lek-separacyjny-jak-objawiaja-sie-choroby-psychiczne-u-zwie rzat-da306315 (dostęp: 5.05.2022).
• Dooren van, Thom, Eben Kirksey and Ursula Münster. „Multispecies Studies. Cultivating Arts of Attentiveness”. Environmental Humanities 8, no. 1 (2016): 1–23. https://doi.org/10.1215/22011919-3527695.
• Ganszczyk, Katarzyna. „Zachowania samouszkadzające o podłożu psychogennym u zwierząt – analiza przyczyn w kontekście możliwości leczenia”. Życie Weterynaryjne, 85(8) (2010): 674–679.
• „The Girl Who Talked to Dolphins”. BBC documentary. Dir. Christopher Riley. 2014.
• Grandin, Temple, i Catherine Johnson. Zrozumieć zwierzęta. Wykorzystanie tajemnic autyzmu do rozszyfrowania zachowań zwierząt. Tłum. Krzysztof Puławski. Poznań: Media Rodzina, 2011.
• Gzyra, Dariusz. „Zwierzęta w ZOO cierpią. To żadna atrakcja”. Gazeta Wyborcza. 28.01.2018. https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,22944500,zwierzeta-w-zoo-to-nie-atrakcja-z-innej-banki.html (dostęp: 26.02.2021).
• Haraway, Donna. „Zwierzęta laboratoryjne i ich ludzie”. Tłum. Adam Ostolski. Krytyka Polityczna, nr 15 (2008): 102–116.
• „Magdalena Kozhevnikova psikhicheskiye rasstroystva ne-chelovecheskikh zhivotnykh v antropologicheskoy perspektive”. Rossiyskiy muzey meditsiny. Maretialy. 12 yanvarya 2021, 14.00 po Moskve. https://medmuseum.ru/ru/component/content/article/8-sobytiya/11-psikhicheskie-rasstrojstva-ne-chelovecheskikh-zhivotnykh-v-antropologicheskoj-perspektive?Itemid=101 (dostęp: 26.06.2022).
• Marcinów, Mira. „Schizo-fretki i kot-pulsywni psy-chopaci”. Znak, nr 720 (2015). http://www.miesiecznik.znak.com.pl/7202015mira-marcinowschizofretki-i-kotpulsywni-psychopaci/ (dostęp: 26.02.2021).
• Pużyński, Stanisław. „Choroba psychiczna – problemy z definicją oraz miejscem w diagnostyce i regulacjach prawnych”. Psychiatria Polska, T. 41, nr 3 (2007): 299–308.
• Ślązak, Anna. „Czemu pije ptak (naukowe spojrzenie na ptaki i alkohol)”. Nauka w Polsce. Aktualizacja: 9.07.2020. https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C82930%2Cczemu-pije-ptak-naukowe-spojrzenie-na-ptaki-i-alkohol.html (dostęp: 26.02.2021).
• Tymieniecka-Suchanek, Justyna. „Czy koń ma świadomość, czyli Szmaragd Aleksandra Kuprina. W kręgu wątków ekofilozoficznych”. W Literatury wschodniosłowiańskie w kręgu europejskich idei estetyczno-filozoficznych, red. Aleksandra Wieczorek, 97–106. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2007.
• Tymieniecka-Suchanek, Justyna. „Zwierzę jako podmiot. Próba rekonesansu badawczego z omówieniem Lwa świętego Hieronima Zofii Kossak”. W Z dziejów podmiotu i podmiotowości w literaturach słowiańskich X X wieku, red. Barbara Czapik-Lityńska i Marta Buczek, 151–167. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2005.
• Weil, Kari. „Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie”. Przeł. Piotr Sadzik. Przekł. przejrzała Anna Barcz. W Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, red. Anna Barcz i Magdalena Dąbrowska, 15–36. Lublin: E-naukowiec, 2014.
• Wężowicz-Ziółkowska, Dobrosława. „Jak to jest być nietoperzem? Refleksje przy lekturze eseju Thomasa Nagela”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, nr 1 (2015): 83–94.
• Wróblewski, Zbigniew. „Umysły zwierząt: między naiwnym antropomorfizmem a dogmatycznym antroponegacjonizmem”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, nr 2 (2016): 83–95.

Identifiers

DOI

10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2022.09.01

Biblioteka Nauki

20874746