W poszukiwaniu perspektywy zoocentrycznej w kinie niefikcjonalnym. Przykład produkcji filmowej Stowarzyszenia Otwarte Klatki

• Authors: Patrycja Chuszcz

Title variants

EN

In Search of a Zoocentric Perspective in Non-fiction Cinema: the Example of Film Productions by the Open Cages Association

RU

В поисках зооцентрической перспективы в неигровом кино. Пример кинопродукции Ассоциации «Открытые клетки»

Abstracts

RU

Цель статьи – проанализировать кинопродукцию Ассоциации «Открытые клетки», выступающей за права так называемых сельскохозяйственных животных, и ответить на вопрос о попытке выхода за пределы антропоцентрической перспективы в аудиовизуальных материалах, созданных организацией. Статья начинается с описания традиции неигрового кино о животных и проблемы современного поиска зооцентрической перспективы в кинематографе художниками-документалистами и мастерами художественного кино. Затем анализируется кинопродукция Ассоциации «Открытые клетки». Фильмы организации сопоставляются с точкой зрения, вытекающей из интервью, проведенных с ее членами, и литературы по этому вопросу. Анализ показывает, что активисты, хотя и протестуют против определенного сектора современной цивилизации (связанного с промышленным животноводством), заимствуют способы выражения и отражения действительности у актуального технологического и культурного уклада. Его проявлением является, в том числе, использование антропоцентрической перспективы и антропоморфизации в фильмах, созданных Ассоциацией «Открытые клетки». Однако активисты сознательно занимают такую позицию и руководствуются философией эффективного альтруизма.

EN

Patrycja Chuszcz’s aim in this article is to analyze the film productions of the Open Cages Association, which works for so-called farm animal rights, and to inquire about the attempt to go beyond the anthropocentric perspective in the audiovisual materials created by this organization. She begins her considerations by outlining the tradition of non-fiction film about animals. She discusses the current search for the zoocentric perspective in cinema by documentary and visual artists. Next she analyzes the film productions of the Open Cages Association. She compares the organization’s films with the perspective resulting from interviews with its members and with the literature on the subject. The analysis shows that activists – despite contesting a certain sector of modern civilization (related to industrial livestock production) – rely on the broader and prevailing technological-cultural paradigm. This borrowing is manifested, among other things, in the use of an anthropocentric perspective and anthropomorphism in the films created by the Open Cages Association. However, activists adopt this attitude consciously, following the perspective of effective altruism.

PL

Celem artykułu jest analiza produkcji filmowej Stowarzyszenia Otwarte Klatki, działającego na rzecz praw zwierząt tak zwanych hodowlanych, i odpowiedź na pytanie o próbę wyjścia poza perspektywę antropocentryczną w materiałach audiowizualnych tworzonych przez organizację. Rozważania rozpoczyna nakreślenie tradycji filmu niefikcjonalnego o zwierzętach oraz zdanie sprawy z aktualnych poszukiwań perspektywy zoocentrycznej w kinie przez dokumentalistów i artystów sztuk wizualnych. Następnie analizowana jest produkcja filmowa Stowarzyszenia Otwarte Klatki. Filmy organizacji konfrontowane są z perspektywą wynikającą z wywiadów przeprowadzonych z jej członkami oraz z literaturą przedmiotu. Z analizy wynika, że aktywiści – choć kontestują pewien sektor nowoczesnej cywilizacji (związany z przemysłową hodowlą zwierząt) – zapożyczają się w obowiązującym paradygmacie technologiczno-kulturowym. Jego przejawem jest między innymi wykorzystywanie perspektywy antropocentrycznej i antropomorfizacji w filmach, które tworzy Stowarzyszenie Otwarte Klatki. Aktywiści przyjmują jednak taką postawę świadomie, kierują się przy tym filozofią efektywnego altruizmu.

Keywords

RU

неигровое кино; антропоморфизация; зооцентризм; эффектный альтруизм; активизм

PL

kino niefikcjonalne; antropomorfizacja; zoocentryzm; efektywny altruizm; aktywizm

EN

non-fiction cinema; anthropomorphism; zoocentrism; effective altruism; activism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
• Year: 2022
• Issue: 1 (9)
• Pages: 1-34

Dates

published

2022

Contributors

author

Patrycja Chuszcz

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000245206497

References

• „Activism”. Oxford Learner’s Dictionaries. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/activism?q=activism (dostęp: 5.05.2022).
• „Aktywizm”. Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego. https://sjp.pwn.pl/doroszewski/aktywizm;5408252.html (dostęp: 18.04.2020).
• Bakke, Monika. „Między nami zwierzętami. O emocjonalnych związkach między ludźmi i innymi zwierzętami”. Teksty Drugie, nr 1–2 (2007): 222–234.
• Bear 71. Dir. Jeremy Mendes and Leanne Allison. 2012. https://www.idfa.nl/en/film/0d27af17-b6dd-4622-82f2-81d024174187/bear-71 (dostęp: 9.05.2022).
• Beattie, Keith. Documentary Display. Re-viewing Nonfiction Film and Video. London–New York: Wallflower Press, 2008.
• Berger, John. „Po cóż patrzeć na zwierzęta?” W O patrzeniu, 7–39. Tłum. Sławomir Sikora. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999.
• Birkholc, Robert. „Narracja subiektywna zapośredniczona. Wokół zagadnienia mowy pozornie zależnej w filmie”. Studia Europaea Gnesnensia, nr 14 (2016): 143–158. https://doi.org/10.14746/seg.2016.14.8.
• Effective Altruism. https://www.effectivealtruism.org (dostęp: 16.11.2020).
• Janikowska, Agata. „Patrząc nie-ludzkimi oczami: przypadek Królika po berlińsku”. Kwartalnik Filmowy, nr 110 (2020): 156–171. https://doi.org/10.36744/kf.313.
• Leenaert, Tobias. Jak stworzyć wegański świat. Podejście pragmatyczne. Tłum. Aleksandra Paszkowska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2019.
• Łagodzka, Dorota. „Podmiotowość zwierząt w sztuce”. Wielogłos, nr 1(35) (2018): 63–82.
• Majewski, Tomasz. Dialektyczne feerie. Szkoła frankfurcka i kultura popularna. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2011.
• Matuszewski, Michał. „Kino (dla) zwierząt”. Ekrany, nr 6(40) (2017): 12–17. http://ekrany.org.pl/kino_wspolczesne/kino-dla-zwierzat/ (dostęp: 21.11.2020).
• Matuszewski, Michał. „Kino (meta)zoologiczne”. Ekrany, nr 2(54) (2020): 38–41.
• Mitchell, William John Thomas. „Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej”. Tłum. Mariusz Bryl. Artium Quaestiones, nr 17 (2006): 273–294.
• Orzechowski, Karol, summary, „Does Anthropomorphism Impact Individuals’ Support for Animal Rights?”. Faunalytics. November 10, 2015. https://faunalytics.org/does-anthropomorphism-impact-individuals-support-for-animal-rights/ (dostęp: 21.11.2020).
• Ostaszewski, Jacek. „Techniki subiektywizacji w filmie fabularnym”. Kwartalnik Filmowy, nr 97–98 (2017): 263–277.
• Otwarte Klatki. „Dlaczego tak wielu ludzi przestaje jeść mięso?”. YouTube. 24.02.2022. https://www.youtube.com/watch?v=mhGb9jSX_FI (dostęp: 9.05.2022).
• Otwarte Klatki. „FRANKENKURCZAK, czyli cała prawda o życiu kurczaków hodowanych na mięso”. YouTube. 4.03.2019. https://www.youtube.com/watch?v=iASLbsuuuC8 (dostęp: 10.05.2022).
• Otwarte Klatki. „Jak najskuteczniej pomagać zwierzętom? Efektywny altruizm daje odpowiedź!” YouTube. 20.10.2020. https://www.youtube.com/watch?v=UfFQ8brR6UY (dostęp: 16.11.2020).
• Otwarte Klatki. „Ostatnia Podróż – jak wygląda transport zwierząt do rzeźni?”. YouTube. 7.01.2018. https://www.youtube.com/watch?v=TB6MRFMnmKM (dostęp: 9.05.2022).
• Otwarte Klatki. „Tosia – kura uratowana z fermy. Moje życie jako kury nioski”. YouTube. 2.12.2016. https://www.youtube.com/watch?v=chv8qh-mCOs (dostęp: 10.05.2022).
• Otwarte Klatki. „Zatrudniłem się na fermie drobiu, by zobaczyć, jak produkuje się mięso”. YouTube. 12.06.2018. https://www.youtube.com/watch?v=Cl_MlPcfUY4 (dostęp: 9.05.2022).
• Otwarte Klatki. „Zobacz świat oczami kury w chowie klatkowym – Virtual Reality”. YouTube. 26.09.2016. https://www.youtube.com/watch?v=ec7g_cy5wtg (dostęp: 10.05.2022).
• Pick, Anat. „Why Not Look at Animals?” Nescus. June 12, 2015. https://necsus-ejms.org/why-not-look-at-animals/ (dostęp: 11.07.2020).
• Przylipiak, Mirosław. „Film dokumentalny jako gatunek retoryczny”. W Poetyka kina dokumentalnego, 93–129. Gdańsk–Słupsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego–Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku, 2004.
• Przylipiak, Mirosław. „O subiektywizacji narracji filmowej”. Studia Filmoznawcze, T. 7 (1987): 239–256.
• Ptaszek, Grzegorz. Edukacja Medialna 3.0. Krytyczne rozumienie mediów cyfrowych w dobie Big Data i algorytmizacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019.
• Rishel, Mia. „Effective Animal Campaigning: Current Knowledge And Guiding Principles”. Faunalytics. May 27, 2020. https://faunalytics.org/effective-animal-campaigning-current-knowledge-and-guiding-principles/# (dostęp: 21.11.2020).
• Safina, Carl. „Teoria umysłu”. W Poza słowami. Co myślą i czują zwierzęta, 337–345. Tłum. Dominika Dymińska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018.
• Safina, Carl. „Typowo ludzki?” W Poza słowami. Co myślą i czują zwierzęta, 40–47. Tłum. Dominika Dymińska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018.
• Singer, Peter. „The Why and How of Effective Altruism”. TED2013. March 2013. https://www.ted.com/talks/peter_singer_the_why_and_how_of_effective_altruism (dostęp: 16.11.2020).
• Singer, Peter. Wyzwolenie zwierząt. Tłum. Anna Alichniewicz i Anna Szczęsna. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2018.
• Smaill, Belinda. „Introduction”. In Regarding Life. Animals and the Documentary Moving Image, 1–20. Albany: State University of New York Press, 2016.
• Sołodki, Paweł. „Rubaszności świata. Seksualność jako atrakcja w filmach mondo”. W Metody dokumentalne w filmie. Red. Dagmara Rode i Marcin Pieńkowski, 163–190. Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT, 2013.
• Zgudczyński, Michał. „Portret w rzeźni − fotografia w ruchu prozwierzęcym”. Krytyka Polityczna. 25.07.2019. https://krytykapolityczna.pl/kraj/portret-w-rzezni-fotografia-w-ruchu-prozwierzecym/ (dostęp: 16.11.2020).

Identifiers

DOI

10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2022.09.03

Biblioteka Nauki

20874745