Co to znaczy być „dobrym wilkiem”? O dyskursach ogrodu zoologicznego

• Authors: Katarzyna Szalewska

Title variants

EN

What Does It Mean to Be a “Good Wolf”? About the Zoo as a Spatial Discourse

RU

Что значит быть «добрым волком»? О дискурсах зоопарка

Abstracts

RU

Статья представляет собой прочтение идеи зоопарка в контексте концепции пространственности дискурса Мишеля Фуко. Книга Ларса Берге Добрый волк. Трагедия в шведском зоопарке послужила автору источником вдохновения для размышлений. Автор статьи обращается к истории зоопарков, пытаясь рассмотреть это место на фоне истории идей, особенно концепций экономизации, сциентизма, коллекционирования и таксономии девятнадцатого века. В дальнейшей части автор рассматривает зоопарк в контексте визуальных практик, учитывая роль взгляда в диалектике власти/знания. Это показывает, что зоопарк, функционирующий в связи с политическим, иерархическим мировоззрением, всегда будет оставаться областью культурного и антропоцентрического. В статье обсуждается также восприятие зоопарков в эпоху антропоцена как современных «Ноевых ковчегов» и этический аспект «социализации» животных.

EN

In her article, Katarzyna Szalewska offers a reading of the idea of the zoo in the context of Michel Foucault’s concept of the spatialization of discourse. Lars Berge’s book A Good Wolf. The Tragedy in a Swedish Zoo was an inspiration for Szalewska’s reflection. Szalewska refers to the history of the zoo and places this facility against the history of ideas, especially the nineteenth-century concepts of economization, scientism, collections and taxonomy. She then considers the zoo in the context of visual practices, especially the role of the gaze in the dialectic of power and knowledge. She shows that the zoo, functioning as it does in relation to the political and hierarchizing view, will always remain the domain of the cultural and the anthropocentric. Szalewska also addresses the perception and role of zoos as modern Noah’s arcs in the Anthropocene era and the ethical dimension of the “socialization” of animals.

PL

W artykule idea ogrodu zoologicznego została odczytana w kontekście Foucaultowskiej koncepcji uprzestrzennienia dyskursu. Inspiracją do refleksji stała się książka Larsa Bergego Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo. Autorka tekstu odnosi się do historii ogrodów zoologicznych, starając się osadzić tę placówkę na tle historii idei, zwłaszcza dziewiętnastowiecznych konceptów ekonomizacji, scjentyzmu, kolekcjonowania i taksonomii. W dalszej części rozważań sytuuje ogród zoologiczny w kontekście praktyk wizualnych, zwłaszcza roli spojrzenia w dialektyce władzy/wiedzy. Pokazuje, że ogród zoologiczny, funkcjonując w odniesieniu do spojrzenia politycznego, hierarchizującego, zawsze pozostanie domeną tego, co kulturowe i antropocentryczne. Podejmuje również kwestie postrzegania ogrodów zoologicznych w dobie antropocenu jako nowoczesnych arek Noego i etycznego wymiaru „socjalizacji” zwierząt.

Keywords

RU

зоопарк; паноптикум; антропоцентризм; animal studies; животные в зоопарке

PL

zoo; panopticon; antropocentryzm; animal studies; zwierzęta w zoo

EN

zoo; panopticon; anthropocentrism; animal studies; animals in zoo

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
• Year: 2022
• Issue: 1 (9)
• Pages: 1-16

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Szalewska

• Uniwersytet Gdański

• https://orcid.org/0000000321219864

References

• Acampora, Ralph. „Zoos and Eyes: Contesting Captivity and Seeking Successor Practices”. Society & Animals, vol. 13(1) (2005): 69–88. https://doi.org/10.1163/1568530053966643.
• Augusiak, Michalina. „Słoń a sprawa miejska. Ogród zoologiczny w Warszawie i konflikty wokół nowoczesnej sfery publicznej (1872−1914)”. Almanach Antropologiczny. Communicare, vol. 8: Miasta / zwierzęta (2021): 112–122. http://dx.doi.org/10.31338/uw.9788323548805.pp.112-122.
• Baratay, Eric, and Elisabeth Hardouin-Fugier. Zoo: A History of Zoological Gardens in the West. Translated by Oliver Welsh. London: Reaktion Books, 2002.
• Berge, Lars. Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo. Przełożyła Irena Kowadło-Przedmojska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2019.
• Figura, Michał, i Robert W. Mysłajek. „Canis lupus politicus – dyskurs polityczny związany z ochroną wilka we współczesnej Polsce”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, nr 5: Tanatos (2019): 367–379. http://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2019.05.30.
• Foucault, Michel. Narodziny kliniki. Przełożył Paweł Pieniążek. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1999.
• Foucault, Michel. Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. Przełożył Tadeusz Komendant. Wyd. 2. Gdańsk: słowo / obraz terytoria, 2006.
• Gray, Jenny. „Challenges of Compassionate Conservation”. Journal of Applied Animal Welfare Science, vol. 21 (2018): 34–42. https://doi.org/10.1080/10888705.2018.1513840.
• Gzyra, Dariusz. „Zwierzęta w zoo cierpią. To żadna atrakcja”. Wyborcza.pl – Warszawa. 28.01.2018, 9:00. https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,22944500,zwierzeta-w-zoo-to-nie-atrakcja-z-innej-banki.html (dostęp: 23.03.2021).
• Jakubowicz-Prokop, Zofia. „Zooptykon. O zwierzętach i ludziach w dziewiętnastowiecznych ogrodach zoologicznych”. W Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, pod redakcją Anny Barcz i Magdaleny Dąbrowskiej, 153–166. Lublin: E-naukowiec, 2014.
• Jamieson, Dale. „Przeciwko ogrodom zoologicznym”. W W obronie zwierząt, pod redakcją Petera Singera. Przełożyła Monika Betley, 192–208. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2011.
• Jedzok, Dariusz. „Znikające pręty. U progu trzeciego wieku ogrodów zoologicznych”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, nr 5: Tanatos (2019): 83–95. https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2019.05.08.
• Kowalski, Andrzej. „Stereotypie jako wskaźnik dobrostanu zwierząt”. Medycyna Weterynaryjna, T. 61(12) (2006): 1335–1339. http://www.medycynawet.edu.pl/images/stories/pdf/digital/2005/20051213351340.pdf (dostęp: 25.05.2022).
• Kreger, Michael K., and Michael Hutchins. „Ethics of Keeping Mammals in Zoos and Aquariums.” W Wild Mammals in Captivity: Principles & Techniques for Zoo Management, edited by Devra G. Kleinman, Katerina V. Thompson and Charlotte K. Baer, 3–10. 2nd ed. Chicago: The University of Chicago Press, 2010.
• Mamzer, Hanna. Zgubne skutki wymuszanych relacji międzygatunkowych. Academia. https://www.academia.edu/42640599/Zgubne_skutki_wymuszanych_relacji_mi%C4%99dzygatunkowych (dostęp: 23.02.2021).
• Nowicki, Tomasz. „Zoo jako projekt socjalizacyjny”. Ars Educandi, nr 14 (2017): 139–151. https://doi.org/10.26881/ae.2017.14.09.
• Żółkoś, Monika. „Voyeuryzm ogrodu zoologicznego”. Didaskalia, nr 111 (2012): 26–33.

Identifiers

DOI

10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2022.09.06

Biblioteka Nauki

21150544