Poezja otwartych ran. Stygmateksty Teresy Ferenc

• Authors: Katarzyna Szopa

Title variants

EN

Poetry of Open Wounds. Teresa Ferenc’s Stigmatexts

Abstracts

EN

The article is an attempt at reading the poetry of Teresa Ferenc through the prism of feminist politics of mourning. Using Hélène Cixous’s neologism “stigmatext,” I argue that the figure of an “open wound” constitutes Ferenc’s poetic imagination. This figure refers not only to the tragic event of pacification of Sochy – Ferenc’s family village – but also to the specifically understood relation with mother as is conceived in our culture. Motherhood functions here as a synecdoche of stigmatized otherness. From this point of view, poetry of open wounds emerges as an integral element of Ferenc’s ethical program, which is opposed to the phallogocentric logic of war, death, and destruction.

PL

Niniejszy artykuł stanowi propozycję odczytania poezji Teresy Ferenc przez pryzmat feministycznej polityki żałoby. Posługując się pojęciem „stygmatekstu”, ukutym przez Hélène Cixous, wskazuję, że w centrum wyobraźni twórczej poetki znajduje się otwarta rana. Figura ta odsyła ona nie tylko do tragedii, jaką była pacyfikacja Soch, rodzinnej wsi poetki, ale też do szczególnie rozumianej, ponadjednostkowej więzi z matką. Matczyność funkcjonuje bowiem u Ferenc jako synekdocha stygmatyzowanej inności. Poezja otwartych ran staje się zatem nieodzownym elementem programu etycznego Ferenc, wymierzonego w fallogocentryczną logikę wojny, śmierci i zniszczenia.

Keywords

PL

żałoba; filozofia feministyczna; stygmatekst; Hélène Cixous; poezja kobiet

EN

mourning; feminist philosophy; stigmatext; Hélène Cixous; women's poetry

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach / Śląsk Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe
• Journal: ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
• Year: 2023
• Issue: 46
• Pages: 185-206

Dates

published

2023

Contributors

author

Katarzyna Szopa

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/000000025880092X

References

• Bachórz, Józef. “Krótkie opisanie tych rzeczy, których nie ma, oraz tych rzeczy, które są w poezji Teresy Ferenc”. Gdański Rocznik Kulturalny, nr 15 (1994), 126–140.
• Caruth, Cathy. “Trauma and Experience: Introduction”. W: Trauma: Explorations in Memory, red. Cathy Caruth, 3–12. Baltimore–London: The John Hopkins University Press, 1995.
• Cixous, Hélène. “From the Word of Life, with Jacques Derrida”. W: White Ink: Interviews on Sex, Text and Politics, red. Susan Sellers, 166–179. New York: Routledge, 2008.
• Cixous, Hélène. “Preface: On Stigmatexts”. W: Stigmata: Escaping Texts, x–xii. London–New York: Routledge, 2005.
• Cixous, Hélène. Stigmata: Escaping Texts. London–New York: Routledge, 2005.
• Derrida, Jacques, Elizabeth, Roudinesco. Z czego jutro… Dialog, przeł. Waleria Szydłowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2016.
• Derrida, Jacques. “I Have a Taste for the Secret”. W: A Taste for the Secret, red. Giacomo Donis, David Webb, przeł. Giacomo Donis, 1–92. Cambridge: Polity Press, 2001.
• Derrida, Jacques. “Rams: Uninterrupted Dialogue – Between Two Infinities, the Poem”. W: Sovereignties in Question: The Poetics of Paul Celan, red. Thomas Dutoit, Outi Pasanen, 135–163. New York: Fordham University Press, 2005.
• Derrida, Jacques. “Sarah Kofman (1934–94): ………”, por. https://monoskop.org/images/6/65/Derrida_Jacques_The_Work_of_Mourning_2001.pdf. W: The Work of Mourning, red. Pascale-Anne Brault, Michael Naas, 165–188. Chicago–London: The University of Chicago Press, 2001.
• Derrida, Jacques. Cinders, przeł. Ned Lukacher. Minneapolis–London: University of Minnesota Press, 2014.
• Ferenc Teresa. “[Bez tytułu]”. W: Grzeszny pacierz. Poznań: Wydawnictwo “W drodze”, 1983.
• Ferenc, Teresa. “Dojrzeć do życia. Z poetką Teresą Ferenc rozmawia Henryka Dobosz”. W: Ogniopis. Wybór wierszy, 5–30. Warszawa: Wydawnictwo Nowy Świat, 2009.
• Ferenc, Teresa. “Otwarcie”. W: Poezje wybrane, 5–13. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1980.
• Ferenc, Teresa. Poezje wybrane i nowe 1958–1975. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
• Ferenc, Teresa. Poezje wybrane. Warszawa: Czytelnik, 1984.
• Ferenc, Teresa. Wypalona dolina. Warszawa: Czytelnik, 1979.
• Freud, Zygmunt. “Żałoba i melancholia”. W: Psychologia nieświadomości, przeł. Robert Reszke, 145–159. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2009.
• Freud, Zygmunt. “Poza zasadą rozkoszy (1920)”. W: Psychologia nieświadomości, przeł. Robert Reszke, 161–215. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2009.
• Grzemska, Aleksandra. Matki i córki. Relacje rodzinne i artystyczne w autobiografiach kobiet po 1989 roku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2020.
• Irigaray, Luce. Thinking the Difference: For a Peaceful Revolution. London: Athlone Press, 1994.
• Klimczuk, Małgorzata. “Poezja Teresy Ferenc. Lektura poprzez chiazm”. W: Katarzyna Wądolny-Tatar, Małgorzata Klimczuk, Fenografia rodzinna. Studia i szkice o twórczości Teresy Ferenc, Zbigniewa Jankowskiego, Anny Janko, Mileny Wieczorek. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2017.
• Kłosińska, Krystyna. “‘Metonimizacja wywodu’. ‘Dwie wargi’ Luce Irigaray”. W: Feministyczna krytyka literacka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
• Kłosińska, Krystyna. “Praca żałoby”. W: Miniatury. Czytanie i pisanie “kobiece”, 18–21. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006.
• Kłosińska, Krystyna. “Żyć utratą”. W: Miniatury. Czytanie i pisanie “kobiece”, 22–25. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006.
• Kristeva, Julia. Czarne słońce. Depresja i melancholia, przeł. Michał Paweł Markowski, Remigiusz Ryziński. Kraków: Universitas, 2007.
• Oliver, Kelly. “Meaning against Death”. W: Psychoanalysis, Aesthetics, and Politics in the Work of Kristeva, red. Kelly Oliver, S. K. Keltner, 49–63. New York: Suny Press, 2009.
• Pawlik-Kopek, Aleksandra. Rzeczy pierwsze w poezji Teresy Ferenc. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2019.
• Pietruszewska-Kobiela, Grażyna. “Gąszcz zalążni: o poezji Teresy Ferenc”. Prace Naukowe. Filologia Polska. Historia i Teoria Literatury, nr 6 (1996), 23–32.
• Pollock, Griselda. “Trauma, czas i malarstwo: Bracha Ettinger i estetyka macierzy”, przeł. Michał Kisiel. W: Bracha L. Ettinger: Eurydyka – Pieta / Eurydice – Pieta, red. Anna Chromik, 45–65. Katowice: Muzeum Śląskie, 2018.
• Robson, Kathryn. Writing Wounds: The Inscription of Trauma in Post-1968 French Women’s Life-writing. Amsterdam–New York: Rodopi, 2004.
• Sellers, Susan. “Introduction”. W: The Hélène Cixous Reader, red. Susan Sellers, xxv–xxxiv. London: Routledge, 1994.
• Smoleń, Barbara. “Mimetyzm Luce Irigaray”. W: Ciało, płeć, literatura. Prace ofiarowane Profesorowi Germanowi Ritzowi w pięćdziesiątą rocznicę urodzin, red. Magdalena
• Hornung, Marcin Jędrzejczak, Tadeusz Korsak. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2001.
• Szopa, Katarzyna. Poetyka rozkwitania. Różnica płciowa w filozofii Luce Irigaray. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2018.
• Waśkiewicz, Andrzej K. “Wszechźródło życia”. Życie Literackie, nr 47 (1979), 10.
• Wądolny-Tatar, Katarzyna. “Powroty traumy w poezji Teresy Ferenc”. Ruch Literacki, z. 2 (2016), 239–257

Identifiers

DOI

10.31261/errgo.13390

Biblioteka Nauki

26058607