Rana jako otwarcie na świat. O kategorii ranliwości w poezji Małgorzaty Lebdy

• Authors: Natalia Zając

Title variants

EN

Wound as an Openness to the World. About the Question of Woundedness in the Poetry of Małgorzata Lebda

Abstracts

EN

This article explores Małgorzata Lebda’s poetry (Sprawy ziemi, Mer de Glace) with a focus on representations of the body and physicality. The experience of illness, death, and woundedness, all stigmatized in the poems, becomes a starting point for analysis and interpretation. The paper also addresses three major aspects of these poems: the child’s initiation into the world through acquiring the wound, the carnal human-animal communion, and grief after the death of one’s mother. Sensitivity to woundedness becomes the foundation of care in Lebda’s poetry.

PL

Artykuł stanowi próbę lektury poezji Małgorzaty Lebdy ("Sprawy ziemi", "Mer de Glace") skoncentrowanej na obrazach ciała i cielesności. Stematyzowane w wierszach doświadczenie choroby, śmierci i naznaczenia raną stanie się punktem wyjścia do działań analityczno-interpretacyjnych. Artykuł skupi się na trzech ważnych w tej poezji tematach: dziecięcej inicjacji w świat poprzez ranę, cielesnej wspólnocie ludzko-zwierzęcej oraz żałobie po śmierci matki. Ukazane zostanie także, że wyczulenie na ranliwość staje się u Lebdy fundamentem troski.

Keywords

PL

rana; ciało; dziecko; zwierzę; matka; troska; Lebda; poezja

EN

wound; body; child; animal; mother; tenderness; Lebda; poetry

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach / Śląsk Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe
• Journal: ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
• Year: 2023
• Issue: 46
• Pages: 207-228

Dates

published

2023

Contributors

author

Natalia Zając

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/000000027849283X

References

• Barthes, Roland. Światło obrazo. Uwagi o fotografii, przeł. Jacek Trznadel. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2008.
• Borkowska, Grażyna. “Opowiedzieć umieranie”. Teksty Drugie 5 (2004), 35–47.
• Brach-Czaina, Joanna. Szczeliny istnienia. Warszawa: Dowody na Istnienie, 2018.
• Budnik, Agnieszka. “Ćwiczenia z uważności – rozmowa z Małgorzatą Lebdą”. Kultura u Podstaw (2018). https://kulturaupodstaw.pl/malgorzata-lebda-cwiczenia-z-uwaznosci (6.01.2022).
• Caputo, John. Demythologizing Heidegger. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 1993.
• Caputo, John. Radical Hermeneutics. Repetition, Deconstruction, and the Hermeneutic Project. Bloomington and Indiana: Indiana University Press, 1987.
• Coetzee, John Maxwell. Żywoty zwierząt, przeł. Anna Dobrzańska-Gadowska. Warszawa: Świat Książki, 2004.
• Engelking, Barbara, Ewa Waślicka-Żmijewska, Artur Żmijewski. “Przestańmy mówić o pamięci, zacznijmy mówić o trosce”.Krytyka polityczna. https://krytykapolityczna.pl/kultura/historia/waslicka-zmijewski-barbara-engelking-zaglada-wywiad/ (21.02.2019).
• Grzywacz, Robert. “Ranliwość jako sposób istnienia człowieka – inspiracje (nie tylko) Ricoeurowskie”. Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein 21–22 (2019).
• Irigaray, Luce. An Ethics of Sexual Difference, przeł. Carolyn Burke, Gillian Gill. New York: Cornell University Press, 1993.
• Irigaray, Luce. Ciało w ciało z matką, przeł. Agata Araszkiewicz. Kraków: Wydawnictwo eFKa, 2000.
• Irigaray, Luce. Why Different? A Culture of Two Subject: Interviews with Luce Irigaray. London and New York: Edinburgh University Press, 1995.
• Kafka, Franz. Opowieści i przypowieści, przeł. Juliusz Kydryński. Warszawa: PIW, 2016.
• Kisiel, Joanna, Monika Ładoń. „Do rany przyłóż”. Rana. Literatura – Doświadczenie – Tożsamość nr 1: Trauma (2020), 7–10.
• Kurpiński, Piotr. Dlaczego gęsi krzyczały? Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2016.
• Lebda, Małgorzata. Mer de Glace. Wrocław: Wydawnictwo Warstwy, 2021.
• Lebda, Małgorzata. Otwarte na 77 stronie. Kraków: Towarzystwo Słowaków w Polsce, 2006.
• Lebda, Małgorzata. Sprawy ziemi. Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2020.
• Małochleb, Paulina. Przepływ icięcia – Małgorzaty Lebdy strategie przetrwania. W: Małgorzata Lebda, Sprawy ziemi. Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2020.
• Małochleb, Paulina. “Siła płynie z rzeki – rozmowa z Małgorzatą Lebdą”. Przekrój, 2019. https://przekroj.pl/kultura/sila-plynie-z-ziemi-rozmowa-z-malgorzata-lebda-paulina-malochleb (6.01.2022).
• Patterson, Charles. Wieczna Treblinka. Warszawa: Vega!POL, 2003.
• Przymuszała, Beata. Szukanie dotyku. Problematyka ciała w polskiej poezji współczesnej. Kraków: Universitas, 2006.
• Rogowska-Stangret, Monika. Być ze świata. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2021.
• Rogowska-Stangret, Monika. “Dziewczynka i pies. O spotkaniu ciało-w-ciało ze zwierzęciem”. Prace kulturoznawcze 21, 3 (2017), 89–106.
• Sołtys-Lewandowska, Ewa. O “ocalającej nieporządek rzeczy” polskiej poezji metafizycznej i religijnej drugiej połowy XX i początków XXI wieku. Kraków: Universitas, 2015.
• Szaj, Patryk. Wierność trudności. Hermeneutyka radykalna Johna D. Caputo a poezja Aleksandra Wata, Tadeusza Różewicza i Stanisława Barańczaka. Kraków: Universitas, 2019.
• Szopa, Katarzyna. Poetyka rozkwitania. Różnica płciowa w filozofii Luce Irigaray. Olsztyn: Wydawnictwo IBL PAN, 2018

Identifiers

DOI

10.31261/errgo.13402

Biblioteka Nauki

26059203