Popioły i zbliżenia. Materialność śladów Zagłady w fotografii

• Authors: Anna Chromik

Title variants

EN

Ashes and Close-ups. Material Traces of the Shoah in Photography

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego tekstu jest ukazanie związku pomiędzy konkretyzacją pamięci o Holokauście i afektywnym oddziaływaniem fotografii oraz eksperymentalnych technik artystycznych wykorzystujących fotografię. Koncentracja na materialności doświadczenia fizycznych śladów Szoa, a także na strukturze i namacalności gestu artystycznego i materiałów użytych w procesie twórczym, może aktywować afektywny potencjał “czującego świadka” czy też “współświadka”, zarówno u artysty, jak i u widza. W tym celu uprzedmiotawiające spojrzenie musi zmienić się w spojrzenie, które dotyka i czuje. Przytoczone w artykule przykłady prac fotograficznych i malarskich uruchamiają ten rodzaj spojrzenia dzięki temu, że sięgają do dotykalnej fizyczności popiołów – zarówno jako figury i tropu, jak i materiału twórczego, a także konkretnego materialnego śladu, który może zostawić swój odcisk na kliszy fotograficznej: są to prace Elżbiety Janickiej z cyklu Miejsca nieparzyste i jedna z fotografii Wojciecha Wilczyka z cyklu Powiększenia. Naznaczając możliwość stworzenia analogii pomiędzy przepracowywaniem traumy w procesie twórczym a inkorporacją popiołów w niefalliczny porządek tworzenia znaczenia, artykuł odnosi się również do stworzonego przez Brachę L. Ettinger pojęcia Transkryptum, zarówno jako teoretycznego konceptu jak i praktyki artystycznej.

EN

The text aims to draw a link between the concretization of the memory of the Holocaust and the affective effect of photography and experimental artistic techniques employing photography. The main argument is that focusing on the materiality of experiencing the physical traces of Shoah, as well as the structure and tangibility of the artistic gesture and materials used in the artistic process, can activate the affective potential of a “feeling witness” or “wit(h)ness” in both the artist and the spectator. To do that, it is necessary to transform the objectifying gaze into a look that touches and feels. The article analyses examples of artistic / photographic works that seek to mobilise this kind of look by reaching for the concrete tactility of ashes – both as a figure, as artistic material and as physical presence that can leave its imprint on the photographic film: Elżbieta Janicka’s series Miejsca nieparzyste / The Odd Places, and a photograph from Wojciech Wilczyk’s series Powiększenia / Blow-ups. Theorising the possibility of making an analogy between the process of working through the traumatic event in an act of artistic creativity and incorporating the ashes into a non-phallic order of signification, the text also refers to Bracha L. Ettinger’s notion of Transcriptum both in her theoretical elaboration of the term and her art.

Keywords

PL

trauma; Zagłada; fotografia; Transkryptum

EN

trauma; Holocaust; photography; Transcriptum

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach / Śląsk Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe
• Journal: ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
• Year: 2020
• Issue: 41
• Pages: 81-96

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Anna Chromik

Identifiers

DOI

10.31261/errgo.8086