Konteksty przekładu specjalistycznego w translacji niespecjalistycznych tekstów publicystycznych

• Authors: Alicja Teresa Pstyga

Title variants

EN

Contexts of specialist translation in the translation of non-specialist journalistic texts

RU

Контексты специального перевода в трансляции публицистических текстов

Abstracts

RU

В общей типологии перевода публицистические тексты относятся к группе текстов, противопоставляемых художественным текстам, наряду с текстами специальными, техническими и др., каждый из которых отличается своими особенностями и спецификой их перевода. В зависимости от жанровых различий и обсуждаемой проблематики может в них преобладать эстетический потенциал или специальная терминология (как наиболее яркая оппозиция), воспроизведение семантического потенциала которых в переводе требует от переводчика разного подхода и различных решений. В публицистическом тексте совмещаюся различные типы информации, предопределяя переводческие сиратегии и функции переводного текста. Подчиняя им переводческие выборы и решения относительно включения или невключения определенной информации в текст перевода, единицы терминологического характера, которые с точки зрения компетентного переводчика не вызывают проблем, усложняют соотношения межтекстовой эквивалентности не только в коммуникативном аспекте, но также в аспекте функционирования переведенного текста в новом для него пространстве и контексте. Многочисленные модификации, как правило, оправдываются перспективой получателя, но также необходимостью сокращения текста, свегда сочетающегося с устранением определенной части информации, в реультате чего некоторые детали и терминологические единицы могут ограничиваться, исчезать или замещаться соответствиями нетерминологического характера, то есть более общими наименованиями, которые лишь приближают смысл точных подробных смыслов, содержащихся в специальных терминах. Анализ двутекстов (текстов оригинала и перевода) подтверждает данную закономерность.

PL

Teksty publicystyczne w ogólnej typologii przekładu są wymieniane w grupie tekstów sytuujących się w opozycji do tekstów literackich, obok tekstów specjalistycznych, technicznych, użytkowych oraz innych, z których każdy wyróżnia się swoistymi cechami i swoistością ich przekładu. Zależnie od zróżnicowania gatunkowego oraz podejmowanej problematyki mogą w nich dominować walory estetyczne bądź słownictwo specjalistyczne (to najbardziej wyrazista opozycja), których odtworzenie potencjału semantycznego w przekładzie będzie wymagało od tłumacza różnego podejścia i odmiennych decyzji. W tekście publicystycznym skupiają się bowiem różne rodzaje informacji, wyznaczając strategie translatorskie i funkcje tekstu przełożonego. Podporządkowując im wybory translatorskie i decyzje co do tych informacji, które muszą się znaleźć w tekście przełożonym (przy rezygnacji z innych), jednostki terminologiczne, które nie stanowią problemu dla kompetentnego tłumacza, jednak komplikują relacje międzytekstowej ekwiwalencji, przy czym nie tylko w planie podwójnych relacji komunikacyjnych, ale przede wszystkim w planie funkcjonowania tekstu przełożonego w nowej dla niego przestrzeni i kontekście. Przy wielu modyfikacjach tekstowych, uwzględniających perspektywę odbiorcy, ale też skrócenie tekstu, co zawsze łączy się z pominięciem części informacji, pewne szczegóły i sformułowania terminologiczne mogą być ograniczane, eliminowane bądź zastępowane jednostkami o charakterze nieterminologicznym, a więc pojęciami uogólnionymi, przybliżającymi jedynie sens owych szczegółowych sensów zawartych w terminach specjalistycznych. Analiza dwutekstów potwierdza tę prawidłowość.

EN

In the general typology of translation, journalistic texts belong to the group of non-fiction texts, in opposition to literary texts. Non-fiction texts also include specialist, technical and other texts. All these texts have their specific features which also influence their translation into other languages. Depending on the genre and topic, either aesthetic values or specialized vocabulary dominate in journalistic texts. Rendering them into another language requires different approaches and decisions made by translators to recreate the semantic potential. Various types of information are found in a journalistic text, determining translation strategies and the functions of the translated text. Translators make decisions considering the information which must be included in the translated text. Specialist terms which do not pose a problem for a competent translator may complicate the relations of inter-text equivalence, not only in communication, but also in the functioning of the translated text in the new context. With many text modifications, taking into account the recipient’s perspective, as well as the shortening of the text, which always involves omitting some information, certain details and specialist terms may be eliminated or replaced by non-specialist terms, which results in a deviation from the meaning of the original text. An analysis of parallel texts ilustrates this tendency.

Keywords

RU

перевод; пулицистичесие тексты; терминология; текстовые модификации; переводческие вы

PL

przekład; teksty publicystyczne; terminologia; modyfikacje tekstowe; wybbory tłumacza

EN

text modification;; translators decisions; translation; journalistic texts; specialist terms

• Publisher: Polskie Towarzystwo Rusycystyczne; Uniwersytet Śląski
• Journal: Przegląd Rusycystyczny
• Year: 2022
• Issue: 3 (179)
• Pages: 9-26

Dates

published

2022

Contributors

author

Alicja Teresa Pstyga

• Uniwersytet Gdański

• https://orcid.org/0000000169332132

References

• Białek, Ewa. “Z problemów opisu słownictwa specjalistycznego: ‘Dyplomacja i polityka. Rosyjsko-polska sonda słownikowa’.” Przestrzenie przekładu. Lubocha-Kruglik, Jolanta. Małysa, Oksana (Eds.). Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2016: 163–175.
• Czachur, Waldemar. Lingwistyka dyskursu jako integrujący model badawczy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, 2020.
• Dąmbska-Prokop, Urszula. “Tłumaczenie specjalistyczne.” Mała encyklopedia przekładoznawstwa. U. Dąmbska-Prokop (Ed.). Częstochowa: Educator, 2000: 255–256.
• Eco, Umberto. Prawie to samo. O doświadczeniu przekładu. Trans. Miszalska, Jolanta, and Surma-Gawłowska, Monika. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2021.
• Grucza, Sambor. Od lingwistyki tekstu do lingwistyki tekstu specjalistycznego. Warszawa: UW KJS, 2004.
• Grucza, Sambor. Lingwistyka języków specjalistycznych. Warszawa: IKL@ Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej, 2013 (http://portal.uw.edu.pl/documents/7732735/0/SN; 20.02.2022)
• Kielar, Barbara Z. “O wzorcach kulturowych i tekstowych w tłumaczeniu i w dydaktyce translacyjnej.” Język, kultura - kompetencja kulturowa. Grucza, Franciszek (Ed.). Warszawa: Wydawnictwa UW, 1992: 229–242.
• Kielar, Barbara Z. “Problemy tłumaczenia tekstów specjalistycznych.” Teoretyczne podstawy terminologii. Grucza, Franciszek (Ed.). Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991: 133–140.
• Kuratczyk, Magdalena. Słownik terminologii prawnej i prawniczej polsko-rosyjski, rosyjsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2019.
• Lewicki, Roman. Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2017.
• Lukszyn, Jerzy. “Parametry analizy tekstów specjalistycznych.” Języki Specjalistyczne 3: Lingwistyczna identyfikacja tekstów specjalistycznych. Kielar, Barbara Z. Grucza Sambor (Eds.). Warszawa: UW KJS, 2003: 9–23.
• Piekot, Tomasz. Dyskurs polskich wiadomości prasowych. Kraków: Universitas, 2006.
• Pieńkos, Jerzy. Podstawy przekładoznawstwa. Od teorii do praktyki. Zakamycze: Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE, 2003.
• Pstyga, Alicja. “Przekład w komunikowaniu medialnym: perspektywa aksjologiczna (na przykładzie rosyjsko-polskich konfrontacji przekładowych w dyskursie prasowym). [Słowo z Perspektywy Językoznawcy i Tłumacza t. VIII.] Gdańsk: Wydawnictwo UG, 2021.
• Ślawska, Małgorzata. “Perspektywa genologiczna w badaniu tekstów prasowych/medialnych.” Współczesne Media. Problemy i metody badań nad mediami. Vol. 2. Hofman, Iwona. Kępa-Figura, Danuta (Eds.). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2019: 221–234.
• Wielki słownik rosyjsko-polski z kluczem polsko-rosyjskim. Wawrzyńczyk, Jan (Ed). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
• Wielki słownik techniczny rosyjsko-polski. Martin, Maria (Ed.). Warszawa: Wydawnictwa Naukowe i Techniczne, 1983.
• Wojtak, Maria. “Genologia medialna czy po prostu genologia.” Współczesne Media. Problemy i metody badań nad mediami. Vol. 2. Hofman, Iwona. Kępa-Figura, Danuta (Eds.). Lublin: 2019: 189–204.
• Zmarzer, Wanda. “Typologia tekstów specjalistycznych.” Języki Specjalistyczne 3: Lingwistyczna identyfikacja tekstów specjalistycznych. Kielar, Barbara Z., and Grucza Sambor (Eds.). Warszawa: UW KJS, 2003: 24–34.

Identifiers

DOI

10.31261/pr.13529

Biblioteka Nauki

20311553