Wyzwania XXI wieku na kartach leksykografii

• Authors: Ewa Jadwiga Białek

Title variants

EN

The challenges of the 21st century in the pages of lexicography

RU

Вызовы XXI века на страницах лексикографии

Abstracts

RU

Статья посвящена избранной лексике русского и польского языков, частотность употребления которой в современных текстах возрастает. Автор исследования обращает внимание на разные отношения между языком и действительностью: язык как отражение действительности, язык как инструмент ее интерпретации и создания. В статье рассматриваются такие пары слов, как вызов / wyzwanie, хаб / hub, гуманитарный / humanitarny, гибридный / hybrydowy, cлово абьюз, дериваты с компонентом кибер и их польские эквиваленты, а также коллокации.

EN

The aim of this article is to present a selected lexis of Russian and Polish languages, which is increasingly used in contemporary texts. The author of the study pays attention to the various relations between language and reality: language as a reflection of reality, language as a tool for its interpretation and creation. The paper discusses such pairs of words as вызов / wyzwanie, хаб / hub, гуманитарный / humanitarny, гибридный / hybrydowy, the word абьюз, derivatives with the component кибер and their Polish equivalents, as well as collocations.

PL

Artykuł jest poświęcony wybranej leksyce języka rosyjskiego i polskiego, której częstość użycia we współczesnych tekstach wzrasta. Autor badania zwraca uwagę na różne relacje między językiem a rzeczywistością: język jako odbicie rzeczywistości, język jako narzędzie jej interpretacji oraz kreacji. W pracy zostały omówione takie pary słów, jak вызов / wyzwanie, хаб / hub, гуманитарный / humanitarny, гибридный / hybrydowy, słowo абьюз, derywaty z komponentem кибер oraz ich polskie odpowiedniki, a także kolokacje.

Keywords

RU

внеязыковая действительность; язык; лексикография; частотность слова; неологизм; заимствование

PL

rzeczywistość pozajęzykowa; język; leksykografia; frekwencja wyrazu; neologizm; zapożyczenie

EN

extra-linguistic reality; language; lexicography; word frequency; neologism; borrowing

• Publisher: Polskie Towarzystwo Rusycystyczne; Uniwersytet Śląski
• Journal: Przegląd Rusycystyczny
• Year: 2022
• Issue: 3 (179)
• Pages: 27-44

Dates

published

2022

Contributors

author

Ewa Jadwiga Białek

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

• https://orcid.org/0000000338685001

References

• ASRJ - Apresyan, Valentina Yu., Apresyan, Yuriy D., Babayeva, Yelizaveta E., Boguslavskaya, Ol'ga Yu. i dr. Aktivnyy slovar' russkogo yazyka. Ed. Apresyan, Yuriy D., t. 2 V–G. Moskva: Yazyki slavyanskoy kul'tury, 2014 [Апресян, Валентина Ю., Апресян, Юрий Д., Бабаева, Елизавета Э., Богуславская, Ольга Ю. и др. Активный словарь русского языка. Ed. Апресян, Юрий Д. T. 2 В–Г. Москва: Языки славянской культуры, 2014].
• Bartmiński, Jerzy. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007.
• Białek, Ewa. “Siatka haseł w projekcie przekładowego słownika dyplomatycznego.” Leksykografia w różnych kontekstach, t. 2. Bańko, Mirosław, and Decyk-Zięba, Wanda, Rudnicka, Ewa (eds.). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2020: 11–24.
• Białek, Ewa. “Podstawa źródłowa w projekcie słownika dyplomatycznego.” Komunikacja specjalistyczna w edukacji, translatoryce i językoznawstwie. Specialist Communication in Education, Translation and Linguistics, t. 3/vol. 3. Grygiel, Marcin, and Rzepecka, Marta (eds.). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019. 69–79.
• Białek, Ewa. “Z problemów opisu słownictwa specjalistycznego: «Dyplomacja i polityka.
• Rosyjsko-polska sonda słownikowa.»”, Przestrzenie przekładu. Lubocha-Kruglik, Jolanta, and Małysa, Oksana (eds.). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016: 163–175.
• Cambridge Dictionary, https://dictionary.cambridge.org/pl/dictionary/english/ (20.04.22).
• Crystal, David. English as a global language. Second edition. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
• DiP - Białek, Ewa. Dyplomacja i polityka. Rosyjsko-polski słownik przekładowy, А–Д. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2019.
• Dmitriyev, Dmitriy B. (Ed.). Tolkovyy slovar' russkogo yazyka. Moskva: Astrel', 2003. [Дмитриев, Дмитрий Б. (Ed.). Толковый словарь русского языка. Москва: Астрель, 2003].
• Francis, Darryl. A decade of neologisms, 40, <https://digitalcommons.butler.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=https://www.google.com/&httpsredir=1&article=1781&context=wordways> (20.04.22).
• Frazeo, Wyszukiwarka Wszystkich Wiadomości, http://frazeo.pl/trends (20.04.22).
• Grabias, Stanisław. Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003.
• Jadacka, Hanna. Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Karasik, Vladimir I. “Import angloyazychnykh kontseptov v russkuyu lingvokul'turu.” Russkiy yazyk v sovremennom mire: nastoyashcheye i budushcheye: sb. statey. Rarenko, M.B. (Ed.). Moskva: INION, RAN, 2021: 82–101 [Карасик, Владимир И. “Импорт англоязычных концептов в русскую лингвокультуру.” Русский язык в современном мире: настоящее и будущее: сб. статей. Раренко, М.Б. (Ed.). Москва: ИНИОН, РАН, 2021: 82–101].
• Kopcińska, Dorota. Słowa dnia między 11 a 17 kwietnia 2022 roku, 18.04.22, <http://www.slowanaczasie.uw.edu.pl/slowa-dnia-miedzy–11-a–17-kwietnia–2022-roku/> (20.04.22).
• Korosteleva, Larisa V. Vysokochastotnyye imena sushchestvitel'nyye, prilagatel'nyye i chislitel'nyye v sovremennom russkom yazyke (po materialam leksikografii). Nizhnevartovsk: Izd-vo Nizhenevart. gos. un-ta, 2013 [Kоростелева, Лариса В. Высокочастотные имена существительные, прилагательные и числительные в современном русском языке (по материалам лексикографии). Нижневартовск: Изд-во Нижeневарт. гос. ун-та, 2013].
• Krajewska, Anna. „Bullying jako forma przemocy w środowisku szkolnym”. Przestępczość nieletnich - teoria i praktyka. Ćmiel, S. (ed.). Józefów: Wyższa Szkoła Gospodarki Regionalnej im. Alcide De Gasperi, 2012. 259–274, <https://d-nb.info/119024537X/34> (10.06.22).
• Krysin, Leonid P. Russkoye slovo: svoyë i chuzhoye. Issledovaniya po sovremennomu russkomu yazyku i sotsiolingvistike. Moskva: Yazyki slavyanskoy kul'tury, 2004 [Крысин, Леонид П. Русское слово: своё и чужое. Исследования по современному русскому языку и социолингвистике. Москва: Языки славянской культуры, 2004].
• Kwiecień, Monika. „Fake news” słowem roku 2017 zespołu słowników Collinsa, 4.11.17, <http://www.slowanaczasie.uw.edu.pl/fake-news-slowem-roku–2017-zespolu-slownikow-collinsa/> (20.04.22).
• Leont'yeva, Tat'yana V., and Shchetinina, Anna V. Slovar' aktual'noy leksiki yedineniya i vrazhdy v russkom yazyke. Yekaterinburg: Izdatel'skiy dom "Azhur", 2021 [Леонтьева, Татьяна В., and Щетинина, Анна В. Словарь актуальной лексики единения и вражды в русском языке начала XXI века. Екатеринбург: Издательский дом "Ажур", 2021].
• Lukszyn, Jurij (Ed.). Języki specjalistyczne. Słownik terminologii przedmiotowej. Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2002.
• Łaziński, Marek. Granica, Wyniki plebiscytu Słowo Roku 2021, <https://www.uw.edu.pl/wyniki-plebiscytu-slowo-roku–2021/> (20.04.22).
• Markowski, Andrzej. Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Merriam-Webster Dictionary, <https://www.merriam-webster.com/> (20.04.22).
• Miodek, Jan. “Wojna w języku.” Oblicza Komunikacji, 2015, t. 8: Wojna - język - pamięć: –13.
• Mycawka, Mirosława. “Formacje z sufiksem -s typu normals, terytorials, totals.” LingVaria, , no. 1 (29): 75–87.
• Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2020.
• NKJR - Narodowy Korpus Języka Rosyjskiego, <https://ruscorpora.ru/new/search-main.html> (20.04.22).
• Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego. Najnowsze słownictwo polskie, <https://nowewyrazy.pl/> (20.04.22).
• Polska Akcja Humanitarna, <https://www.pah.org.pl/app/uploads/2021/03/Woda-jako-globalne-wyzwanie.pdf> (20.04.22).
• Sketch Engine, <https://www.sketchengine.eu/> (20.04.22).
• Słowa dnia, <http://slowadnia.clarin-pl.eu/#/default/3194> (20.04.22).
• Słownik logistyczny, „Logistyka”, <https://www.logistyka.net.pl/niezbednik-logistyka/slownik/main> (20.04.22).
• Słownik pojęć, Wojska Obrony Terytorialnej, <https://terytorialsi.wp.mil.pl/slownik/t> (20.04.22).
• Shakin, Pavel V. “Leksema vyzov v sovremennom russkom yazyke: rasshireniye semanticheskoy struktury.” Izvestiya Ural. feder. un-ta. Ser. 2: Gumanitar. nauki, 2018, T. 20, no. 3 (178): 125–135, <https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/62888/1/iurg-2018-178-09.pdf> (20.04.22) [Шакин, Павел В. “Лексема вызов в современном русском языке: расширение семантической структуры.” Известия Урал. федер. ун-та. Сер. 2: Гуманитар. науки, 2018, Т. 20, no. 3 (178): 125–135, <https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/62888/1/iurg-2018-178-09.pdf> (20.04.22)].
• The Real Story of ‘Fake News’, Merriam-Webster Dictionary, <https://www.merriam-webster.com/words-at-play/the-real-story-of-fake-news> (20.04.22).
• Trudovoy kodeks RF, <https://base.garant.ru/12125268/741609f9002bd54a24e5c49cb5af953b/> (20.04.22) [Трудовой кодекс РФ, <https://base.garant.ru/12125268/741609f9002bd54a24e5c49cb5af953b/> (20.04.22)].
• Waszakowa, Krystyna. “Nowe derywaty jako wymierne skutki oddziaływań zapożyczeń leksykalnych na słowotwórstwo polszczyzny XXI w.” Jazykovedný časopis, 2018, roč. 69, č. 3: 536–548.
• Word of the Day, Merriam-Webster Dictionary, <https://www.merriam-webster.com/word-of-the-day> (20.04.22).
• Żmigrodzki, Piotr (Ed.), Wielki słownik języka polskiego PAN, <https://wsjp.pl/> (20.04.22).

Identifiers

DOI

10.31261/pr.13556

Biblioteka Nauki

20311522