Zmiany w organizacji i funkcjonowaniu kształcenia zawodowego w Polsce. Bilans reform 1989–2022

• Authors: Michał Sitek , Jędrzej Stasiowski

Title variants

EN

Changes in the organisation and functioning of vocational education and training in Poland. An overview of reforms 1989–2022

Abstracts

EN

The reforms of the initial vocational education in Poland (1999, 2012, and 2017–2019) placed learning outcomes in the centre of attention, strengthened work-based learning, introduced a forecast for the labour market demand for graduates, and launched a graduate monitoring system. However, several challenges remain, such as the low level of students’ general skills and inadequate funding. Recent surveys and the newly developed graduate monitoring system based on administrative data show that vocational education is heterogeneous. In addition to the differences in educational and labour market status by type of school, the situation of juvenile workers in the dual system differs from the situation of other students of sectoral schools. The educational and labour market experiences also vary by sector of training.

Keywords

EN

initial vocational education and training; organisation of vocational education and training; vocational education and training costs; quality and efficiency of vocational education and training

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Studia BAS
• Year: 2022
• Issue: 2(70)
• Pages: 71-93

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Sitek

• Instytut Badań Edukacyjnych

• https://orcid.org/0000000190226211

author

Jędrzej Stasiowski

• Instytut Badań Edukacyjnych

• https://orcid.org/0000000309614319

References

• Andersen R., van de Werfhorst H.G., Education and Occupational Status in 14 Countries: The Role of Educational Institutions and Labour Market Coordination, „The British Journal of Sociology” 2010, t. 61, nr 2, https://doi.org/10.1111/j.1468-4446.2010.01315.x.
• Barański S., Szkolnictwo zawodowe w okresie stalinowskim: „produkcja kadr” czy instytucja awansu społecznego?, „Przegląd Historyczny” 2011, t. 102, nr 2.
• Bielawska A., Dualny system kształcenia zawodowego w Polsce na przykładzie rzemiosła, „Ekonomiczne Problemy Usług” 2012, nr 80 [Uwarunkowania rynkowe rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. MIKROFIRMA 2012, red. A. Bielawska].
• Bulkowski K. et al., Absolwenci szkół zawodowych z roku szkolnego 2016/2017. Raport z pierwszej rundy monitoringu losów edukacyjno-zawodowych absolwentów szkół zawodowych, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2019.
• Burski J. et al., Umiejętności Polaków – wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych (PIAAC), Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2013.
• Chłoń-Domińczak A. et al., Edukacja zawodowa w Polsce [w:] Raport o stanie edukacji. Kontynuacja przemian, red. A. Wojciuk, M. Fedorowicz, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2011.
• Drogosz-Zabłocka E., Stasiowski J., Kształcenie zawodowe w Polsce. Przemiany, organizacja, efekty [w:] Wykształcenie zawodowe. Perspektywa systemu edukacji i rynku pracy, red. U. Sztanderska, Wydawnictwo FRSE, Warszawa 2019.
• Drogosz-Zabłocka E., Stasiowski J., Praktyczna nauka zawodu pracowników młodocianych z perspektywy pracodawców. Koszty, korzyści i ryzyka, „Edukacja” 2016, nr 2(137).
• Drzeżdżon W., Kształcenie zawodowe w kontekście potrzeb polskiego i europejskiego rynku pracy. Wybrane zagadnienia, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość” 2009, nr 6, s. 38–53.
• Główny Urząd Statystyczny, Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2018/2019, Warszawa–Gdańsk 2019, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/oswiata-i-wychowanie-w-roku-szkolnym-20182019,1,14.html.
• Główny Urząd Statystyczny, Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2020/2021, Warszawa–Gdańsk 2021.
• Główny Urząd Statystyczny, „Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej”, Warszawa 2001.
• Główny Urząd Statystyczny, „Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej”, Warszawa 2011.
• Główny Urząd Statystyczny, „Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej”, Warszawa 2021.
• Hanushek E.A. et al., General Education, Vocational Education, and Labor-market Outcomes over the Lifecycle, „Journal of Human Resources” 2017, t. 52, nr 1, https://doi.org/10.3368/jhr.52.1.0415-7074r.
• Herbst M., Levitas T., Decentralizacja systemu oświaty w Polsce 2000–2010. Czas stabilizacji i nowe wyzwania [w:] Decentralizacja oświaty, red. M. Herbst, Biblioteczka Oświaty Samorządowej, t. 7, Wydawnictwo ICM, Warszawa 2012.
• Humenny G., Uzyskiwanie dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Analiza ilościowa, XXVII Konferencja Diagnostyki Edukacyjnej pt. „Zdalna i bezpośrednia diagnostyka edukacyjna”, Kraków–Warszawa 2021.
• Humenny G. et al., Raport analityczny. Wyniki monitoringu karier absolwentów szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych. Absolwenci z lat 2019 i 2020, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2022 (w przygotowaniu).
• Kopańska A., Organizacja i finansowanie szkół kształcących zawodowo przez powiaty [w:] Wykształcenie zawodowe. Perspektywa systemu edukacji i rynku pracy, red. U. Sztanderska, E. Drogosz-Zabłocka, Wydawnictwo FRSE, Warszawa 2019.
• Kopańska A., Drogosz-Zabłocka E., Publiczne wydatki na edukację ponadgimnazjalną i policealną [w:] Koszty edukacji ponadgimnazjalnej i policealnej, red. U. Sztanderska, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2013.
• Kwiatkowski S.M., Kształcenie zawodowe w szkołach ponadgimnazjalnych a oczekiwania pracodawców wobec absolwentów, „Przyszłość. Świat – Europa – Polska” 2013, nr 1.
• Lis M., Miazga A., Ocena jakości polskiego systemu kształcenia zawodowego z perspektywy potrzeb rynku pracy, „Edukacja” 2016, nr 1(136).
• Meritum. Prawo oświatowe, red. K. Gawroński, S.M. Kwiatkowski, Wolters Kluwer, Warszawa 2022.
• Ministerstwo Edukacji Narodowej, Reforma Systemu Edukacji. Projekt, Warszawa 1998.
• Nowacki T.W., Leksykon pedagogiki pracy, Instytut Technologii Eksploatacji, Radom 2004.
• Osiecka-Chojnacka J., Szkolnictwo zawodowe wobec problemów rynku pracy, „Studia BAS” 2007 [Rynek pracy, red. E. Karpowicz].
• The Political Economy of Collective Skill Formation, red. M.R. Busemeyer, C. Trampusch, Oxford University Press, Oxford 2012.
• Quintini G., Manfredi T., Going Separate Ways? School-to-Work Transitions in the United States and Europe. OECD Social, „Employment and Migration Working Papers”, nr 90, http://dx.doi.org/10.1787/221717700447.
• Rözer J.J., Bol T., Labour Market Effects of General and Vocational Education over the Life-Cycle and across Time: Accounting for Age, Period, and Cohort Effects, „European Sociological Review” 2019, t. 35, nr 5, https://doi.org/10.1093/esr/jcz031.
• Sitek M., Egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe [w:] Wykształcenie zawodowe. Perspektywa systemu edukacji i rynku pracy, red. U. Sztanderska, E. Drogosz-Zabłocka, Wydawnictwo FRSE, Warszawa 2019.
• Stasiowski J., Kłobuszewska M., Drogosz-Zabłocka E., Wiele zawodów – jedna waga? O zróżnicowaniu kosztów kształcenia zawodowego, „Edukacja” 2016, nr 1(136).
• Stęchły W., Edukacja formalna wobec edukacji pozaformalnej i uczenia się nieformalnego. Analiza komplementarności instytucjonalnej w kontekście Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2021.
• Stęchły W., Tomaszuk A., Ziewiec G., 6. Modernizacja kształcenia zawodowego w świetle celów polityki uczenia się przez całe życie [w:] Raport o stanie edukacji, red. A. Chłoń-Domińczak, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2012.
• Szczucka A., Strzebońska A., Worek B., Wykształcenie zawodowe: bariera czy szansa na rynku pracy? Wyniki badania Bilans Kapitału Ludzkiego [w:] Wykształcenie zawodowe. Perspektywa systemu edukacji i rynku pracy, red. U. Sztanderska, E. Drogosz-Zabłocka, Wydawnictwo FRSE, Warszawa 2019.
• Szlosek F., Kształcenie zawodowe w Polsce na początku XXI wieku, „Szkoła – Zawód – Praca” 2012, nr 4.
• Transitions from Education to Work in Europe: The Integration of Youth into EU Labour Markets, red. W. Müller, M. Gangl, Oxford University Press, Oxford 2003.
• Van der Velden R.K., Wolbers M.H., The Integration of Young People into the Labour Market: The Role of Training Systems and Labour Market Regulation [w:] Transitions from Education to Work in Europe. The Integration of Youth into EU Labour Markets, red. W. Müller, M. Gangl, Oxford University Press, Oxford 2003, https://doi.org/10.1093/0199252475.001.0001.
• Wolbers M.H., Patterns of Labour Market Entry: A Comparative Perspective on School-to-Work Transitions in 11 European Countries, „Acta Sociologica” 2007, t. 50, nr 3, https://doi.org/10.1177/0001699307080924.
• Wolter S.C., Ryan P., Apprenticeship [w:] Handbook of the Economics of Education, t. 3, red. E.A Hanushek, S.J. Machin, L. Woessmann, Elsevier, 2011.
• Zahorska M., Sukcesy i porażki reformy edukacji, „Przegląd Socjologiczny” 2009, nr 3.

Identifiers

DOI

10.31268/StudiaBAS.2022.13

Biblioteka Nauki

2194872