Рознаскіраваныя дыскурсы ў літаратуры Беларусі ХІХ стагоддзя: У. Сыракомля і П. Шпілеўскі

• Authors: Iryna Burdeljova

Title variants

EN

Multidirectional discourses in the literature of Belarus of the 19th century: U. Syrakomlya and P. Spilevski

PL

Różnie skierowane dyskursy w literaturze Białorusi XIX wieku: W. Syrokomla i P. Szpilewski

Abstracts

PL

Autorka artykułu przedstawia osobliwości kształtowania się nowej literatury białoruskiej, uwarunkowane współistnieniem w przestrzeni kulturowej pogranicza cywilizacyjnego dyskursów różniących się pod względem konceptualnym i aksjologicznym. Obecność różnie skierowanych tendencji i zjawisk przeanalizowano na przykładzie prozy podróżnej rodaków i rówieśników – W. Syrokomli i P. Szpilewskiego, którzy nadają znaczenie przeszłości i współczesności rodzimego kraju w kontekście różnych paradygmatów cywilizacyjnych. Oprócz niezgodności konceptualnych, wskazano punkty styczne utworów pisarzy, którzy pisali na peryferiach literatury rosyjskojęzycznej i polskojęzycznej: duchową jedność autorów z ziemią ojczystą, zrozumienie znaczenia jej historii i kultury, szycunek do języka białoruskiego.

BE

У артыкуле разглядаюцца асаблівасці станаўлення новай беларускай літаратуры, абумоўленыя суіснаваннем у культурнай прасторы цывілізацыйнага памежжа адрозных у канцэптуальным і аксіялагічным планах дыскурсаў. Наяўнасць рознаскіраваных тэндэнцый і з’яў разгледжана на прыкладзе падарожнай прозы землякоў і аднагодкаў – У. Сыракомлі і П. Шпілеўскага, якія асэнсоўваюць мінулае і сучаснасць роднага краю ў кантэксце розных цывілізацыйных парадыгм. Апрача канцэптуальнага разыходжання, адзначаюцца кропкі судакранання твораў пісьменнікаў, які пісалі на перыферыі рускамоўнай і польскамоўнай літаратуры: духоўная еднасць аўтараў з роднай зямлёй, разуменне самакаштоўнасці яе гісторыі і культуры, паважлівае стаўленне да беларускай мовы.

EN

The article examines the peculiar features of the formation of the new Belarusian literature. These peculiarities were driven by the coexistence of discourses that are conceptually and axiologically different in the cultural space of the civilizational borderland. The presence of multidirectional trends and phenomena are examined through examples of U. Syrokomlya and P. Shpileuski’s travel prose. Being of the same age and from the same land, the authors interpreted the past and present of their native land in the context of different civilizational paradigms. In addition to the conceptual divergence, there are some common points of the writers’ works who performed on the periphery of Russian- and Polish-language literature. These points are the authors' spiritual unity with their native land, understanding of the intrinsic value of its history and culture, respectful attitude to the Belarusian language.

Keywords

EN

multidirectional discourses; civilizational choice; travel prose; subjective and authorial interpretation

PL

dyskursy różnie skierowane; wybór cywilizacyjny; proza podróżna; interpretacja subiektywnie-autorska

BE

рознаскіраваныя дыскурсы; цывілізацыйны выбар; падарожная проза; суб’ектыўна-аўтарская інтэрпрэтацыя

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2022
• Issue: 22
• Pages: 201-217

Dates

published

2022

Contributors

author

Iryna Burdeljova

• Minsk State Linguistic University

• https://orcid.org/0000000292182571

References

• Akudovìč Valâncìn. Vâlìkaâ zdrada. Suplët èsè [online] http://dziejaslou.by/inter/ dzeja/dzeja.nsf/html.page [доступ: 14.08.2022] [Акудовіч Валянцін. Вялікая здрада. Суплёт эсэ].
• Garèckì Maksìm. 1992. Gistoryâ belaruskae litaratury. Minsk: Mast. lìt. [Гарэцкі Максім. 1992. Гiсторыя беларускае лiтаратуры. Мiнск: Маст. літ. ].
• Kuznâeva Sofʹâ. 2004. Pavel Špilevskij i ego PUTEŠESTVIE PO POLESʹÛ I BELORUSSKOMU KRAÛ. V: P.M. Špilevskij. Putešestvie po polesʹû i belorusskomu kraû. Minsk: Belarusʹ. [Кузняева Софья. 2004. Павел Шпилевский и его ПУТЕШЕСТВИЕ ПО ПОЛЕСЬЮ И БЕЛОРУССКОМУ КРАЮ. В: П.М. Шпилевский. Путешествие по Полесью и белорусскому краю. Минск: Беларусь].
• Marhelʹ Uladzìmìr. 2004. Uladzìslaǔ Syrakomlâ ì belaruskaâ lìtaratura. U: Uladzìslaǔ Syrakomlâ: Matèryâly Mìžnar. navuk. kanf., prysveč. 180-goddzû z dnâ naradžènnâ pol. ì bel. paèta ì ètnografa. Mìnsk: Belaruskì knìgazbor [Мархель Уладзімір. 2004. Уладзіслаў Сыракомля і беларуская літаратура. У: Уладзіслаў Сыракомля: Матэрыялы Міжнар. навук. канф., прысвеч. 180-годдзю з дня нараджэння пол. і бел. паэта і этнографа, Мінск: Беларускі кнігазбор].
• Syrakomlâ Uladzìslaǔ. 1992. Vandroǔkì pa maìh bylyh vakolìcah: uspamìny, dasledavannì gìstoryì і zvyčaâǔ. Mìnsk: Polymâ. [Сыракомля Уладзіслаў. 1992. Вандроўкі па маіх былых ваколіцах: успаміны, даследаванні гісторыі і звычаяў. Мінск: Полымя].
• Syrakomlâ Uladzìslaǔ. 1993. Dobryâ vescì: Paèzìâ, proza, krytyka. Mìnsk: Mast. lìt. [Сыракомля Уладзіслаў. 1993. Добрыя весці: Паэзія, проза, крытыка. Мінск: Маст. літ.].
• Špilevskij Pavel. 2004. Putešestvie po Polesʹû i belorusskomu kraû. Minsk: Belarusʹ. [Шпилевский Павел. 2004. Путешествие по Полесью и белорусскому краю. Минск: Беларусь].
• Zdziechowski Marian. 1924. Władysław Syrokomla. Pierwiastek litewsko-białoruski w twórczości polskiej. Wilno.
• Syrokomla Władysław. 1853. Wędrówki po moich niegdyś okolicach: wspomnienia, studja historyczne i obyczajowe. Wilno.
• Syrokomla Władzsław. 1861. Niemen od żródeł do ujścia. Wilno.

Identifiers

DOI

10.31338/2720-698Xaa.22.11

Biblioteka Nauki

29520986