Comparing and contrasting the post-1945 re-building of Warsaw and Minsk city centres

• Authors: Peter Martyn

Title variants

PL

Podobieństwa i kontrasty w powojennej odbudowie śródmiejskich dzielnic Warszawy i Mińska

BE

Падобнае і адрознае ў пасляваенным аднаўленні цэнтральных раёнаў Варшавы і Мінска

Abstracts

BE

Вырашальнае значэнне для Варшавы і Мінска мела г. зв “сталінская эпоха” (1948/9–1955/6 у Варшаве; у савецкім Мінску – з 1945 да канца 1950 х), якая характарызавалася інтэнсіўнай забудовай цэнтральных раёнаў. У Варшаве гэта былі кароткія, але вельмі пакутлівыя сем гадоў, цесна пераплеценыя з узнікненнем Польскай Народнай Рэспублікі. Так быў закладзены падмурак для г. зв. сацыялістычнае сталіцы, якая характарызавалася “камуналізацыяй” маёмасці, дзейнасцю руплівых архітэктараў, якія карысталіся прыхільнасцю партыі, а таксама зносам руінаў многіх будынкаў, якія можна было рэстаўраваць – прынамсі, камяніцаў “буржуазна-капіталістычнай” эпохі 1850–1914 гг. Рэканструкцыя ў сталіцы БССР і сёння карыстаецца вялікім прызнаннем у сувязі з яе ператварэннем у мільённы горад. Безаблічная раней, галоўная вуліца набыла характар візітоўкі горада ў выглядзе праспекта Сталіна (цяпер праспект Незалежнасці); часткова рэканструяваны вуліцы Леніна, Энгельса, Карла Маркса і іншыя цэнтральныя камунікацыйныя праспекты. У той час як ключавыя помнікі былі знесены, усё яшчэ адметная архітэктура з 1850–1914 гадоў звычайна рэканструявалася і часта адаптавалася да сталінскай эстэтыкі. “Гістарычны Мінск” пачаў выдумляцца нанава, старанна адбудоўвацца толькі пасля 1991 г. У падсумаванні аўтар звяртаецца да даваеннага архітэктурна-прасторавага характару Варшавы і Мінска, іх разбурэння падчас Другой сусветнай вайны, а таксама наступных этапаў рэканструкцыі пасля ключавое “сталінскае эпохі”, якая вызначыла істотныя рысы гарадской архітэктуры і прасторавай планіроўкі, уведзеных пасля 1945 г.

PL

Decydujące znaczenie w przypadku Warszawy i Mińska miał tzw. „epizod stalinowski” (1948/9–1955/6 w Warszawie; trwający od 1945 aż do końca lat 50. XX w. w sowieckim Mińsku), charakteryzujący się intensywnymi pracami budowlanymi w dzielnicach centralnych. W Warszawie było to niedługie, lecz bardzo dotkliwe siedmiolecie, ściśle splecione z powstaniem PRL. W ten sposób położono podwaliny pod tak zwaną stolicę socjalistyczną, która zaznaczyła się jako okres „komunalizacji” majątku, działalności zagorzałych architektów cieszących się przychylnością Partii oraz burzenia wypalonych ruin wielu gotowych do odrestaurowania budynków – przede wszystkim kamienic czynszowych z piętnowanej epoki „burżuazyjno-kapitalistycznej” z ok. 1850–1914. Odbudowa w stolicy BSRR wciąż cieszy się dużym uznaniem ze względu na przekształcenie jej w ponadmilionowe miasto. Zatarta w swym dawnym biegu główna ulica nabrała charakteru wizytówki miasta w postaci alei Stalina (obecnie Niepodległości); ulice Lenina, Engelsa, Karola Marksa oraz kolejne centralne aleje komunikacyjne przeszły częściową przebudowę. Podczas gdy kluczowe zabytki zostały zburzone, wciąż wyróżniająca się architektura z ok. 1850–1914 była zazwyczaj poddawana renowacji i nierzadko podwyższana lub dostosowana do estetyki stalinowskiej. „Historyczny Mińsk” zaczął być wymyślany na nowo, z czasem starannie odbudowany dopiero po 1991 r. W podsumowaniu autor nawiązuje do przedwojennego charakteru architektoniczno-przestrzennego Warszawy i Mińska, ich zniszczeń w trakcie drugiej wojny światowej oraz dalszych faz przebudowy, dokonywanych po kluczowym „epizodzie” stalinowskim, który zdecydował o istotnych cechach architektury miejskiej i układu przestrzennego wprowadzonego po 1945 r.

EN

The so-called “Stalinist episode” (1948/9–1955/6 in Warsaw; 1945 dragged out to the late-1950s in Soviet-held Minsk) was of crucial significance to both cities, being marked by intensive construction work primarily focussed on the respective city centres. In Warsaw, this was a brief and highly-charged seven or so years intricately intertwined with setting up the Polish People’s Republic. The foundations were thus laid for a so-called socialist capital city, characterised by ‘communalisation’ of property, zealous architects enjoying Party favour and ripping down the burnt-out ruins of a great many readily restorable buildings; above all tenement houses from the anathematised «bougeois-capitalist» era of c.1850–1914.Re-building in the capital of the BSSR still enjoys wide recognition for transforming it into a million+ city. The obliterated main street became the showpiece Stalin (now Independence) Avenue; Lenin, Engels, Karl Marks, other central streets undergoing partial redevelopment. While key historic monuments were ripped down, the still prominent remnant architecture from c.1850–1914 was typically restored, heightened or readapted to suit the Stalinist aesthetic. ‘Historic Minsk’ began to be reinvented after 1991. Summary reference is additionally made to the respective pre-1939 and pre-1941 urban-architectural profiles of Warsaw and Minsk, their wartime destruction and continued urban redevelopment beyond the key Stalinist ‘episode’ that had defined vital aspects of the post-1945 built urban environment.

Keywords

EN

urbanity; architecture; rebuilding; reconstruction; reconstitution; urban redevelopment

PL

miejskość; architektura; odbudowa; rekonstrukcja; przebudowa miast

BE

горадабудаўніцтва; архітэктура; будуецца нанова; рэканструкцыя; адраджэнне гарадоў

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2022
• Issue: 22
• Pages: 251-267

Dates

published

2022

Contributors

author

Peter Martyn

• Instytut Sztuki PAN

• https://orcid.org/0000000151540398

References

• Atlas Warszawy. 1975. Biuro Głównego Geodety. Warszawa.
• Bartoszewski Władysław. 1974. 1859 dni Warszawy. Warszawa.
• Bierut Bolesław. 1954. The Six-Year Reconstruction Plan for Warsaw (cf. Polish edition). Warszawa.
• Cegielski Jan. 1968. Stosunki mieszkaniowe w Warszawie w latach 1864–1964. Warszawa.
• Ciborski Adolf. 1969. Warszawa, o zniszczeniu i odbudowie miasta, Warszawa.
• Dąbrowski Józef, Koskowski Jan, red. 1964. Niepiękne dzielnice, wybór o międzywojennej Warszawie. Warszawa.
• Egorov Ûrij. 1954. Gradostroitelʹstvo Belorussii. Minsk [Егоров Юрий. 1954. Градостроительство Белоруссии. Минск].
• Goldzamt Edmund. 1956. Architektura zespołów śródmiejskich i problemy dziedzictwa. Warszawa.
• Heyman Łukasz. 1976. Nowy Żoliborz, kolonie. Warszawa.
• Kalâdá Vasil. 1989. Minsk učora ì sënnâ [Каляда́ Васіль. 1989. Мiнск учора і сёння. Мінск.
• Klinau Artur. 2020. Mińsk. Przewodnik po Mieście Słońca, tłum. na j. polski M. Buchalik. Wołowiec.
• Leśniakowska Marta. 1998. Architektura w Warszawie. Warszawa.
• Majewski Jerzy, Markiewicz Tomasz. 1998. Warszawa nieodbudowana. Warszawa.
• Martyn Peter. 2001. The Brave New-Old City. Questions relating to the rebuilding and remodelling of Warsaw’s architectural profile from the late-1940s until 1956. “Światowid”, supplement series A VIII.
• Picarda Guy. 1994. Minsk. A Historical Guide. Minsk – London.
• Sigalin Józef. 1986. Warszawa 1944–1980. Z archiwum architekta. Warszawa.
• Stępiński Zygmunt. 1947. Odbudowa Nowego Świata. “Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” R. IX/1–2.
• Sujecki Jan. 2005. Krajobraz miejski Warszawy w 1939 roku, jak było, co zostało? W: Straty Warszawy 1939–1945. Red. W. Fiałkowski. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawy.
• Włodarczyk Wojciech. 1986. Socrealizm, sztuka polska w latach 1950–1954. Warszawa.
• Zadorin Dimitrij. 2018. Minsk. Berlin.

Identifiers

DOI

10.31338/2720-698Xaa.22.15

Biblioteka Nauki

31341089