Задыякальныя луннікі ў Супрасльскім рукапісе

• Authors: Natallia Slizh

Title variants

EN

Zodiacal lunaries in the Codex Suprasliensis

PL

Zodiakalne kalendarze księżycowe w Kodeksie supraskim

Abstracts

PL

Kalendarze księżycowe od dawna są przedmiotem badań w historiografii światowej. W artykule zwraca się uwagę na dwa zodiakalne kalendarze księżycowe oraz na cechy ich treści. Wchodzą one w skład Kodeksu supraskiego, wraz z innymi tekstami astrologicznymi. Zodiakalny kalendarz księżycowy jest prognostykiem opartym na pozycji Księżyca w znaku zodiaku. Udziela porad w sprawach medycznych i życia codziennego. Kalendarz księżycowy odnosi się do popularnej literatury astrologicznej, nie wymaga poważnej wiedzy specjalistycznej, jest łatwy do zrozumienia nie tylko przez astrologów. Tego rodzaju źródła rozpowszechniły się w Babilonie, starożytnej Grecji, Cesarstwie Bizantyjskim, średniowiecznej Europie i Anglii. Takie kalendarze księżycowe przyszły do Wielkiego Księstwa Litewskiego z Cesarstwa Bizantyjskiego.

BE

Календары Месяца даўно з’яўляюцца прадметам даследавання ў сусветнай гістарыяграфіі. У дадзенай працы звяртаецца ўвага на два задыякальныя луннікі, асаблівасці іх зместу. Яны ўваходзяць у склад Супрасльскага рукапісу, разам з іншымі астралагічнымі тэкстамі. Задыякальны луннік – гэта прагностык, у аснову якога пакладзена становішча Месяца ў знаку задыяку. Асноўная ўвага ў ім надаецца парадам у медычных справах і штодзённым жыцці. Луннікі адносяцца да папулярнай астралагічнай літаратуры, не патрабуюць сур’ёзных спецыяльных ведаў, даступны для разумення не толькі астролагаў. Гэты від крыніц меў распаўсюджанне ў Вавілоне, Старажытнай Грэцыі, Візантыйскай Імперыі, сярэднявечнай Еўропе і Англіі. Дадзеныя луннікі прыйшлі ў ВКЛ з Візантыі.

EN

Lunaries have been a subject of research in world historiography for a long time. The article is devoted to two zodiacal lunaries as well as the specific character of their content. They are part of the Suprasl manuscript, along with other astrological texts. A Zodiac lunary is a prognostic based on the position of the Moon in the zodiac signs. It possesses advice for medicine and everyday life. Generally, lunaries belong to popular astrological literature, do not require serious special knowledge, and are widely available for understanding. This type of sources was widespread in Babylon, Ancient Greece, the Byzantine Empire, medieval Europe and England. These lunaries came to the GDL from the Byzantine Empire.

Keywords

EN

zodiac lunary; Codex Suprasliensis; the Grand Duchy of Lithuania

PL

zodiakalne kalendarze księżycowe; Kodeks supraski; Wielkie Księstwo Litewskie

BE

задыякальны луннік; Супрасльскі рукапіс; Вялікае Княства Літоўскае

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2022
• Issue: 22
• Pages: 285-301

Dates

published

2022

Contributors

author

Natallia Slizh

• European University Institute, Italy

• https://orcid.org/0000000299079761

References

• Abū Ma’šar. 2019. The Great Introduction to Astrology. Ed. and transl. Ch. Burnett, K. Yamamoto. Leiden-Boston: Brill.
• Aristotelʹ. 1983. Sočineniâ. T. 3. Red. I.D. Rožanskij. Moskva: Myslʹ [Аристотель. 1983. Сочинения. Т. 3. Ред. И.Д. Рожанский. Москва: Мысль].
• Bober Harry. 1948. The Zodiacal Miniatura of the Tres Riches heures of the Duke of Berry: Its Sources Meanings. “Journal of the Warburg and Courtauld Institutes”. vol. 11: 1–34.
• Bouché-Leclercq A Auguste. 1899. L'Astrologie grecque. Paris: E. Lerous.
• Brennan Chris. 2017. Hellenistic astrology: the study of fate and fortune. Denver: Amor Fati.
• Chardonnens László Sándor. 2007. Anglo-Saxon Prognostics, 900–1100: Study and Texts, Leiden: Brill.
• Dorotheus of Sidon. 2005. Carmen Astrologicum. Tr. D. Pingree. Abingdon, MD: Astrology Classics.
• Förster Max. 1944. Vom Fortleben antiker Sammellunare im englischen und in anderen Volkssprachen. “Anglia” № 67/68: 1–171.
• Geller Markham J. 2014. Melothesia in Babylonia. Medicine, Magic, and Astrology in the Ancient Near East. Boston–Berlin–Munich: De Gruyter.
• Grove Timothy Paul. 2020. Christ Came Forth from India: Georgian Astrological Texts of the 17th, 18th and 19th Centuries. Leden: Brill U Schoningh.
• Heiduk Matthias, Herbers Klaus, Lehner Hans-Christian. 2012. Astrology in the Early Byzantine Empire and the Anti-Astrology Stance of the Church Fathers. “European Journal of Science and Theology”. vol 8. № 2: 7–24.
• Kürbis Brygita. 1981. O inspiracji okultystyscznej w średniowiecznej wizii dziejów. W: Świadomość historyczna Polaków: problemy i metody badawcze. Red. J. Topolski. Łódź: Wydaw. Łódzkie: 73–153.
• Lloyd Geoffrey Ernest Richard. 1968. Aristotle: The Growth and Structure of His Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
• Manilii Marci. 1551. Astronomicon. Lugduni.
• Means Laurel. 1992. Electionary, Lunary, Destinary, and Questionary: Toward Defining Categories of Middle English Prognostic Material. “Studies in Philology”. vol. 89. № 4: 377–385.
• Mendes Jefferson de Albuquerque. 2018. Imago Signorum: A doutrina do homem microcosmo nas ilustrações médico-astrológicas entre os séculos XIV e XV. Dissertação (Mestrado em Artes e Cultura Contemporânea). Rio de Janeiro: Instituto de Artes.
• Naênko Galina. 2016. Ukraïnsʹkij spisok astrologìčnih statej XVII stolìttâ. U: Ukraïnsʹke nebo 2: U: Ukraïnsʹke nebo 2:Studìï nad ìstorìêû astronomìï v Ukraïnì. Zbìrnik naukovih pracʹ. Lʹvìv Наєнко Галина. 2016. [Український список астрологічних статей XVII століття. У: Українське небо 2: Студії над історією астрономії в Україні. Збірник наукових праць. Львів: 448–458].
• Navukova-dasledčy addzel Knìgaznaǔstva nacyânalʹnaj bìblìâtèkì Belarusì. НББ № 091/276К [Навукова-даследчы аддзел кнігазнаўства Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі, НББ № 091/276К].
• Nazarova Larisa. 2002. Meditsinskaâ astrologiâ. Moskva: Mir Uranii. [Назарова Лариса. 2002. Медицинская астрология. Москва: Мир Урании].
• Papathanassiou Maria. 1999. Iatromathematica (Medical Astrology) in Late Antiquity and the Byzantine Period. “Medicina nei Secoli”. XI/2: 291–322.
• Peretc Vladimir. 1901. Materialy k istorii apokrifa i legendy. T. 2. Sankt-Peterburg. [Перетц Владимир. 1901. Материалы к истории апокрифа и легенды. Т. 2. Санкт-Петербург].
• Reiner Erica. 1995. Astral Magic in Babylonia. Philadelphia: American Philosophical Society.
• Robson Vivʹen. 2003. Èlektivnaâ astrologiâ. Moskva: Mir Uranii [Робсон Вивьен. 2003. Элективная астрология. Москва: Мир Урании].
• Rossijskaâ gosudarstvennaâ biblioteka, f. 272, № 208 [Российская государственная библиотека, ф. 272, № 208].
• Šepelʹ Mihail. 2004. Metody prognozirovaniâ riska razvitiâ travmatičeskogo osteomielita nižnej čelûsti. Avtoref. dis. na soisk. uchen. step. k.m.n.: spets. 14.00.21. Moskva [Шепель Михаил. 2004. Методы прогнозирования риска развития травматического остеомиелита нижней челюсти: Автореф. дис. на соиск. учен. степ. к.м.н.: cпец. 14.00.21. Москва].
• Skvarčèǔskì Dzmìtryj. 2015. Lunnìkì ǔ rukapìsnym zbornìku XVI st. z bìblìâtèkì Supraslʹskaga Blagaveščanskaga manastyra. U: Matèryâly XI Mìžnarodnyh knìgaznaǔčyh čytannâǔ «Knìžnaâkulʹtura Belarusì XI pačatku XX st.», Mìnsk, 16–17 krasavìka 2015 g. Rèdkal.:R.S. Matulʹskì ì ìnš. Mìnsk [Скварчэўскі Дзмітрый. 2015. Луннікі ў рукапісным зборніку XVI ст. з бібліятэкі Супрасльскага Благавешчанскага манастыра. У: Матэрыялы XI Міжнародных кнігазнаўчых чытанняў “Кніжная культура Беларусі XI пачатку XX ст.”, Мінск, 16–17 красавіка 2015 г. Рэдкал.: Р.С. Матульскі і інш. Мінск: 89–94].
• Svenberg Emanuel. 1963. Lunaria et zodiologia Latina, Stockholm: Almqvist & Wiksell.
• Slìž Natallâ. 2021. Astralagìčnyâ vedy pra svâcìla ì planety ǔ Rukapìsu supraslʹskaga manastyra. „Białoruskie Zeszyty Historyczne” № 54: 7–45 [Сліж Наталля. 2021. Астралагічныя веды пра свяціла і планеты ў рукапісу Супрасльскага манастыра. „Białoruskie Zeszyty Historyczne” № 54: 7–45].
• Slìž Natallâ. 2021a. Planetnìk pačatku 1490-h z rukapìsu z Supraslʹskaga manastyra. “Zdabytkì: dakumentalʹnyâ pomnìkì na Belarusì”. Vyp. 24 [Сліж Наталля. 2021. Планетнік пачатку 1490-х з рукапісу з Супрасльскага манастыра. “Здабыткі: дакументальныя помнікі на Беларусі”. Вып. 24: 28–45].
• Taavitsainen Irma. 1987. The Identification of Middle English Lunary MSS. “Neuphilologische Mitteilungen” vol. 88. № 1: 18–26.
• Taavitsainen Irma. 1988. Middle English Lunaries: A Study of the Genre, Helsinki: Société Néophilologique.
• Telelis Ioannis G. 2021. Traditions and Practices in the Medieval Eastern Christian World. In: Prognostication in the Medieval World. Vol. 1. Ed. M. Heiduk, K. Herbers and H.-Ch. Lehner in collaboration with A. Bar-Levav, Ch. Burnett, M. Grunbart and P.G. Schmidl. Berlin–Boston: 665–686.
• Weinstock Stefan. 1949. Lunar Mansions and Early Calendars, “The Journal of Hellenic Studies”. vol. 69: 48–69.

Identifiers

DOI

10.31338/2720-698Xaa.22.17

Biblioteka Nauki

31341090