Этнічная карціна радзімы ў творчасці Артура Бартэльса

• Authors: Anatol Trafimchyk

Title variants

EN

The Ethnic Picture of the Homeland in the Works of Arthur Bartels

PL

Etniczny obraz ojczyzny w twórczości Artura Bartelsa

Abstracts

PL

Arthur Bartels (1818–1885), pisarz i artysta, pozostawił w swojej twórczości wystarczająco dużo przemyśleń, by można było naszkicować złożony obraz jego poglądów na etniczność i ojczyznę. Za swoje państwo ojczyste uznawał Polskę, lecz z kontekstów wynika, że chodziło mu o wielokulturową Rzeczpospolitą. Dlatego też A. Bartels uważał Litwę za swoją ojczyznę (również w historycznym znaczeniu tego terminu). Poeta nie wykształcił jeszcze narodowego rozumienia państw europejskich, a przynajmniej swojej ojczyzny. Warto jednak zauważyć, że zbliżał się do niego. Świadczy o tym, zawarte w jego dziełach literackich, postrzeganie Litwy, Białorusi i Polesia jako całości. To jest widoczne w jego pracach, choć jednocześnie nie ma w nich przedstawionej jednoznacznej recepcji autora procesów etniczno-narodowych. W utworach pisanych w swojej ojczyźnie i głównie dla siebie (przede wszystkim w poematach), w większym stopniu przejawia się tożsamość litwińska. Natomiast tożsamość polska wyróżnia się w wierszach (które były prezentowane publicznie), zwłaszcza w ostatnim już, krakowskim, okresie życia.

BE

Пісьменнік і мастак Артур Бартэльс (1818–1885) у сваёй творчасці пакінуў дастаткова разважанняў для стварэння карціны яго этнічных поглядаў на радзіму. У якасці роднай дзяржавы ён прызнаваў Польшчу. Але з кантэкстаў вынікае, што мелася на ўвазе Рэч Паспалітая. Нягледзячы на гэта, радзімай А. Бартэльс лічыў Літву (таксама ў гістарычным сэнсе гэтага паняцця). Паэт не меў нацыянальнае свядомасці, аднак адметна, што набліжаўся да яе. Сведчаннем таму – успрыманне як адзінага цэлага Літвы, Белай Русі і Палесся. Гэта прасочваецца ў літаратурнай творчасці. У той жа час у ёй няма аднароднасці ў справе рэцэпцыі А. Бартэльсам этнічна-нацыянальных працэсаў. Большая ступень ліцвінскасці ім выяўляецца ў творах, напісаных хутчэй для сябе (найперш, у паэмах), да таго ж, на радзіме. Выразная польскасць выяўляецца ў вершах (якія выносіліся на публіку), асабліва ў заключны, кракаўскі, перыяд жыцця.

EN

The writer and artist Arthur Bartels (1818–1885) left enough reflections in his works to recreate a picture of his ethnic views on his homeland. He recognized Poland as his native state, but from the context it follows that the Polish-Lithuanian Commonwealth was meant. Despite this, A. Bartels considered Lithuania (in the historical sense of this concept) his homeland. He had not yet come to a national understanding of the European peoples and, above all, of his motherland. However, it is noteworthy that he was approaching it: the combination of Lithuania, White Russia and Paliessie in unity is evidence of this. This can be traced in his literary works. But at the same time there is no homogeneity in A. Bartels' perception of ethno-national processes. Great Litvinism is manifested by him in works written more for himself (primarily poems), and in his homeland. Explicit Polishness is expressed in poems (which were made public), especially in the final, already Krakow, period of life.

Keywords

EN

motherland; ethnic; national; Lithuania; Poland; regions; works

PL

Ojczyzna; etniczny; narodowy; Litwa; Polska; regiony; dzieła

BE

Радзіма; этнічны; нацыянальны; Літва; Польшча; рэгіёны; творы

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2022
• Issue: 22
• Pages: 303-318

Dates

published

2022

Contributors

author

Anatol Trafimchyk

• National Academy of Sciences of Belarus

• https://orcid.org/0000000172463870

References

• Bahanovìč Natallâ. 2019. Ìmagalagìčnyâ “štryhì” Artura Bartèlʹsa ŭ veršy LÛBOŬ DA AJČYNY. “Polymâ”. № 5: 124–130 [Бахановіч Наталля. 2019. Імагалагічныя “штрыхі” Артура Бартэльса ў вершы ЛЮБОЎ ДА АЙЧЫНЫ. “Полымя”. № 5: 124–130].
• Bartels Artur. [1858]a. Łapigrosze. Szkice obyczajowe. [Paryż]: [Lemercier, Jan Kazimierz Wilczyński].
• Bartels Artur. [1858]b. Pan Atanazy Skorupa, czpostenpowy. Szkice obyczajowe. [Paryż]: [Lemercier, Jan Kazimierz Wilczyński].
• Bartels Artur. [1858]c. Pan Eugeniusz. Szkice obyczajowe. [Paryż]: [Lemercier, Jan Kazimierz Wilczyński].
• Barthels Artur. 1878a. [b. n.]. “Łowiec”. № 2: 29.
• Barthels Artur. 1878b. Deniskowicze. “Łowiec”. № 10: 148–151.
• Barthels Artur. 1878c. Kilka słów o Polesiu, Poleszukach i o polowaniu. “Łowiec”. № 5: 72–75.
• Barthels Artur. 1878d. Książe wojewoda trocki. “Łowiec”. № 3: 41–45.
• Barthels Artur. 1878e. O niedźwiedziach na Litwie. “ Łowiec”. № 9: 138–140.
• Barthels Artur. 1878f. O niedźwiedziach na Litwie. “Łowiec”. № 10: 153–156.
• Barthels Artur. 1878g. O wilkach litewskich i polowaniu na nich. “Łowiec”. № 7: 107–108.
• Barthels Artur. 1879a. Zimowe łowy na Litwie. “Łowiec”. № 1: 5–9.
• Barthels Artur. 1879b. Zimowe łowy na Litwie. “Łowiec”. № 8: 121–123.
• Barthels Artur. 1880a. Polowania letnie i jesienne. “Łowiec”. № 7: 104–106.
• Barthels Artur. 1880b. Polowania letnie i jesienne. “Łowiec”. № 9: 137–138.
• Barthels Artur. 1883. Tydzień Poleski. Ustęp z życia myśliwego na Litwie. Kraków: nakładem autora, druk A. Koziańskiego.
• Bartels Artur. 1888. Piosnki i satyry. Kraków: Nakładem K. Bartoszewicza, w drukarni A. Koziańskiego.
• Eberhardt Piotr. 2004. Polska i jej granice. Z historii polskiej geografii politycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Gìstoryâ belaruskaj lìtaratury. XIX – pačatak ХХ st. 1981. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola [Гісторыя беларускай літаратуры. ХІХ – пачатак ст. 1981. Мінск: Вышэйшая школа].
• Meysztowicz Aleksander. 2011. List otwarty obywatela z Litwy do profesora Zdziechowskiego w sprawie obecności szlachty litewskiej pod pomnikiem imperatorowej Katarzyny. W: W kręgu sporów polsko-litewskich na przełomie XIX i XX wieku: wybór materiałów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Rynkevìč Uladzimir. 2013. Artur Bartèlʹs. Mìnsk: Belaruskì dzâržaŭny ŭnìversìtèt kulʹtury ì mastactvaŭ [Рынкевіч Уладзімір. 2013. Артур Бартэльс. Мінск: Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў].
• Tereškovič Pavel. 2004. Ètničeskaâ istoriâ Belarusi XIX – načala XX v.: V kontekste Centralʹno-Vostočnoj Evropy. Minsk: BGU [Терешкович Павел. 2004. Этническая история Беларуси XIX – начала XX в.: В контексте Центрально-Восточной Европы. Минск: БГУ].
• Trafìmčyk Anatolʹ. 2005. Slovy z vôskі Vâlіkіâ Krugavіčy Gancavіckaga raôna (144–156). W: Skarby narodnaj movy. Dyâlêktalagіčny zbornіk. Minsk: Prava i ekanomika: [Трафімчык Анатоль, Чабатарэнка Віталь. 2005. Словы з вёскі Вялікія Кругавічы Ганцавіцкага раёна (144–156). У: Скарбы народнай мовы. Дыялекталагічны зборнік. Мінск: Права і экономіка].
• Trafìmčyk Anatolʹ. 2022. “Znam was wszystkie po nazwisku”: tapanìmìâ rodnaga kuta Artura Bartèlʹsa ŭ âgo tvorčascì. “Dzeâsloŭ” № 2: 287–298 [Трафімчык Анатоль. 2022. “Znam was wszystkie po nazwisku”: тапанімія роднага кута Артура Бартэльса ў яго творчасці. “Дзеяслоў” № 2: 287–298.
• Tyszkiewicz Eustachy. 1869. Birże: rzut oka na przeszłość miasta, zamku i ordynacyi. St.-Petersburg: A. H. Kirkor.

Identifiers

DOI

10.31338/2720-698Xaa.22.18

Biblioteka Nauki

31341091