Аб адной граматычнай інавацыі ў беларускім каталіцкім сацыялекце: святая Тэрэза ад Дзіцятка Езуса vs святая Тэрэза ад Дзіцяткі Езуса vs святая Тэрэза ад Дзіцятка Езус vs святая Тэрэза ад Дзіцяткі Езус

• Authors: Dzmitry Sudnik

Title variants

EN

On one grammatical innovation in the Belarusian Catholic sociolect: svyataya Tereza ad Dzіcyatka Ezusa vs svyataya Tereza ad Dzіcyatkі Ezusa vs svyataya Tereza ad Dzіcyatka Ezus vs svyataya Tereza ad Dzіcyatkі Ezus

PL

O pewnej gramatycznej innowacji w białoruskim socjolekcie katolickim: swiataja Tereza ad Dziciatka Jezusa vs swiataja Tereza ad Dziciatki Jezusa vs swiataja Tereza ad Dziciatka Jezus vs swiataja Tereza ad Dziciatki Jezus

Abstracts

PL

W artykule analizowane są innowacje gramatyczne w języku białoruskim: konkurencja form дзіцятка i дзіцяткі w dopełniaczu liczby pojedynczej, deklinowanej formy Езуса i niedeklinowanej formy Езус w kontekście: святая Тэрэза ад Дзіцятка Езуса. Analizowane są zatem połączenia: святая Тэрэза ад Дзіцятка Езуса, святая Тэрэза ад Дзіцятка Езус, святая Тэрэза ад Дзіцяткі Езуса, святая Тэрэза ад Дзіцяткі Езус, które występują w białoruskojęzycznym dyskursie katolickim. Identyfikowane są możliwe przyczyny wyboru formy *дзіцяткі zamiast дзіцятка: 1) unifikacja końcówki przez analogię z formą dopełniacza liczby pojedynczej дзіцяці; 2) interferencyjny wpływ języka rosyjskiego; 3) wyrównanie paradygmatu zgodnie z zasadą rodzaju żeńskiego z końcówką -я w formie początkowej. Stosowanie niedeklinowanej formy Езус tłumaczone jest tendencją do analityzmu, relacjami syntagmatycznymi w ramach konstrukcji gramatycznej, chęcią uniknięcia niepożądanej homonimii składniowej.

BE

У артыкуле аналізуюцца граматычныя інавацыі ў беларускай мове: канкурэнцыя формаў дзіцятка і дзіцяткі ў родным склоне адзіночнага ліку, скланяльнай формы Езуса і нескланяльнай формы Езус у кантэксце: святая Тэрэза ад Дзіцятка Езуса. Характарызуюцца ўжыванні накшталт святая Тэрэза ад Дзіцятка Езуса, святая Тэрэза ад Дзіцятка Езус, святая Тэрэза ад Дзіцяткі Езуса, святая Тэрэза ад Дзіцяткі Езус, якія маюць месца ў беларускамоўным каталіцкім дыскурсе. Мы называем некалькі магчымых прычын выбару формы *дзіцяткі замест дзіцятка: 1) уніфікацыя канчатку па аналогіі з формай роднага склону адзіночнага ліку дзіцяці; 2) інтэрферэнцыйнае ўздзеянне рускай мовы; 3) выраўноўванне парадыгмы па прынцыпе жаночага роду з канчаткам -я ў пачатковай форме. Ужыванне нескланяльнай формы Езус мы схільныя тлумачыць праз тэндэнцыю да аналітызму, сінтагматычныя адносіны ў межах граматычнай канструкцыі, імкненне пазбегнуць непажаданай сінтаксічнай аманіміі.

EN

We are talking about grammatical innovations in the Belarusian language: the competition of the forms дзіцятка (infant) and дзіцяткі in the genitive singular, the declinable form Езуса (Jesus) and the non-declinable form Езус in the context: святая Тэрэза ад Дзіцятка Езус (Saint Therese of the Child Jesus). Thus, we analyze the usages such as святая Тэрэза ад Дзіцятка Езуса, святая Тэрэза ад Дзіцятка Езус, святая Тэрэза ад Дзіцяткі Езуса, святая Тэрэза ад Дзіцяткі Езус, which take place in the Belarusian-language Catholic discourse. We identify several possible reasons for choosing the form *дзіцяткі instead of дзіцятка: 1) unification of the ending by analogy with the form of the native singular of дзіцяці; 2) interference effect of the Russian language; 3) aligning the paradigm according to the principle of the feminine gender with the ending -i in the initial form. We tend to explain the use of the non-declinable form Езус through a tendency towards language analytism, syntagmatic relations within the grammatical structure, and the desire to avoid unwanted syntactic homonymy.

Keywords

EN

Belarusian Catholic Sociolect; grammatical innovation; case; interference; unification; analytism; syntactic homonymy

PL

białoruski socjolekt katolicki; innowacja gramatyczna; przypadek; interferencja; unifikacja; analityzm; homonimia składniowa

BE

беларускі каталіцкі сацыялект; граматычная інавацыя; склон; інтэрферэнцыя; уніфикацыя; аналітызм; сінтаксічная аманімія

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2022
• Issue: 22
• Pages: 319-330

Dates

published

2022

Contributors

author

Dzmitry Sudnik

• https://orcid.org/0000000238172014

References

• Belaruskaâ gramatyka t. 1. 1985. Minsk. [Беларуская граматыка т. 1. 1985. Мінск].
• Belaruskì N-korpus [online] https://bnkorpus.info [доступ: 27.09.2022] [Беларускі N-корпус].
• Belaruskì paralelʹny bìblìjny korpus, [online] https://biblija.bnkorpus.info [доступ: 27.09.2022] [Беларускі паралельны біблійны корпус].
• Bìryla Mìkalaj (rèd.). 1987. Sloǔnìk belaruskaj movy. Arfagrafìâ. Arfaèpìâ. Akcèntuacyâ. Slovazmânenne. Mìnsk: Belaruskaâ saveckaâ èncyklapedyâ ìm. Petrusâ Broǔkì [Бірыла Мікалай (рэд.). 1987. Слоўнік беларускай мовы. Арфаграфія. Арфаэпія. Акцэнтуацыя. Словазмяненне. Мінск: Беларуская савецкая энцыклапедыя ім. Петруся Броўкі].
• Bugaeva Irina. 2008. O lingvističeskom statuse âzyka pravoslavnyh veruûŝih, “Vestnik Volgogradskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriâ 2: Âzykoznanie” №2: 13–19 [Бугаева Ирина. 2008. О лингвистическом статусе языка православных верующих. “Вестник Волгоградского государственного университета. Серия 2: Языкознание” № 2: 13–19].
• Čarota Ivan. 2006. Crkva i beloruski ǰezik (205–221). U: J̌edinstvo pravoslavnih Slovena. Kn̂iga prva. Priredio Z. Milošević. Istočno Saraǰevo: Filozofski fakultet [Чарота Иван. 2006. Црква и белоруски језик (205–221). У: Јединство православних Словена. Књига прва. Приредио З. Милошевић. Источно Сарајево: Филозофски факултет].
• Čarota Ivan. 2010. Perevody Svâŝennogo Pisaniâ na belorusskij âzyk. “J̌užnoslovenski filolog”, LXVI: 497–510 [Чарота Иван. 2010. Переводы Священного Писания на белорусский язык. “Јужнословенски филолог”, LXVI: 497–510].
• Čarota Ivan. 2018. Belorusskij âzyk v bogoslužebnoj praktike Pravoslavnoj Cerkvi Belarusi. V: K XVI Meždunarodnomu sʺezdu slavistov. Materialy tematičeskogo bloka “Liturgičeskie âzyki Slavia Orthodoxa v Novoe i Novejšee vremâ” [online] https://www.ruslang.ru/department/nauchnyy-centr-po-izucheniyu-cerkovnosl avyanskogo-yazyka [доступ: 27.09.2022] [Чарота Иван. 2018. Белорусский язык в богослужебной практике Православной Церкви Беларуси. В: К XVI Международному съезду славистов. Материалы тематического блока “Литургические языки Slavia Orthodoxa в Новое и Новейшее время”].
• Kuzʹmìč Anton. 2004. Prablemy perakladu bìblejskìh tèkstaǔ (361–363). U: Ženŝina. Obrazovanie. Demokratiâ. Materialy 7-oj meždunarodnoj meždisciplinarnoj naučno-praktičeskoj konferencii (10–11 dekabrâ 2004 g.). Minsk: Ženskij institut “ÈNVILA” [Кузьміч Антон. 2004. Праблемы перакладу біблейскіх тэкстаў (361–363). У: Женщина. Образование. Демократия. Материалы 7-ой международной междисциплинарной научно-практической конференции (10–11 декабря 2004 г.). Минск: Женский институт “ЭНВИЛА”].
• Kuzʹmìč Anton. 2006а. Moǔnyâ asablìvascì kanfesìjnyh tvoraǔ (149–151). U: Ženŝina. Obrazovanie. Demokratiâ. Materialy 9-oj meždunarodnoj meždisciplinarnoj naučno-praktičeskoj konferencii konferencii (15–16 dekabrâ 2006 g.). Minsk: Ženskij institut “ÈNVILA” [Кузьміч Антон. 2006а. Моўныя асаблівасці канфесійных твораў (149–151). У: Женщина. Общество. Образование. Материалы 9-ой международной междисциплинарной научно-практической конференции (15–16 декабря 2006 г.). Минск: Женский институт “ЭНВИЛА”].
• Kuzʹmìč Anton. 2006b. Stylìstyka lìturgìčnyh tèkstaǔ (na matèryâle katalìckaj lìtaratury) (146–149). U: Ženŝina. Obrazovanie. Demokratiâ. Materialy 9-oj meždunarodnoj meždisciplinarnoj naučno-praktičeskoj konferencii konferencii (15–16 dekabrâ 2006 g.). Minsk: Ženskij institut “ÈNVILA” [Кузьміч Антон. 2006b. Стылістыка літургічных тэкстаў (на матэрыяле каталіцкай літаратуры) (146–149). У: Женщина. Общество. Образование. Материалы 9-ой международной междисциплинарной научно-практической конференции. (15–16 декабря 2006 г.). Минск: Женский институт “ЭНВИЛА”].
• Kuzʹmìč Anton. 2007. Kanfesìjny stylʹ: panâcce ì žanry (73–80). U: Pracy kafedry sučasnaj belaruskaj movy. Vyp. 6. Pad rèd. A.Â. Mìhnevìča. Mìnsk: BDU [Кузьміч Антон. 2007. Канфесійны стыль: паняцце і жанры (73–80). У: Працы кафедры сучаснай беларускай мовы. Вып. 6. Пад рэд. А.Я. Міхневіча. Мінск: БДУ].
• Panov Mihail. 1963. O nekotoryh obŝih tendenciâh v razvitii russkogo literaturnogo âzyka XX veka. “Voprosy âzykoznaniâ” №1: 3–17 [Панов Михаил. 1963. О некоторых общих тенденциях в развитии русского литературного языка ХХ века. “Вопросы языкознания” №1: 3–17].
• Prygodzìč Mìkalaj. 2019. Zvârtacca da Boga na adzìnaj lìtaraturnaj move: što (hto) peraškadžae (247–254). U: Belaruskaâ mova ǔ sakralʹnaj sfery: gìstoryâ ì sučasnacʹ. Mìnsk: Belaruskaâ navuka [Прыгодзіч Мікалай. 2019. Звяртацца да Бога на адзінай літаратурнай мове: што (хто) перашкаджае (247–254). У: Беларуская мова ў сакральнай сферы: гісторыя і сучаснаць. Мінск: Беларуская навука].
• Prystaǔka Âgor. 2020. Peëratyvy ǔ tèksce Novaga Zapavetu: prablema perakladu (112–117). U: Fìlalagìčnyâ študyì = Studia philologica. Zbornìk navukovyh artykulaǔ. Vyp. 9. Mìnsk: BDU [Прыстаўка Ягор. 2020. Пеёратывы ў тэксце Новага Запавету: праблема перакладу (112–117). У: Філалагічныя штудыі = Studia philologica. Зборнік навуковых артыкулаў. Вып. 9. Мінск: БДУ].
• Sakalovìč Anastasìâ. 2019. Nekatoryâ asablìvascì sučasnyh belaruskìh perakladaǔ Novaga Zapavetu (na prykladze Nagornaj propavedzì). “Acta Albaruthenica” t. 19: 281–291 [Сакаловіч Анастасія. 2019. Некаторыя асаблівасці сучасных беларускіх перакладаў Новага Запавету (на прыкладзе Нагорнай пропаведзі). “Acta Albaruthenica” t. 19: 281–291].

Identifiers

DOI

10.31338/2720-698Xaa.22.19

Biblioteka Nauki

29521033