Асаблівасці мастацкага свету трагедыі У. Караткевіча Кастусь Каліноўскі (Смерць і неўміручасць) як мастацкай версіі гістарычных фактаў

• Authors: Aliaksandr Makarevich

Title variants

EN

Characteristics of the artistic world of the tragedy KASTUS KALINOUSKI (DEATH AND IMMORTALITY) by U. Karatkevich as an artistic version of historical facts

PL

Cechy świata przedstawionego tragedii U. Karatkiewicza KASTUŚ KALINOUSKI (ŚMIERĆ I NIEŚMIERTELNOŚĆ) jako artystycznej wersji faktów historycznych

Abstracts

PL

W artykule charakteryzowane są następujące składniki świata przedstawionego sztuki U. Karatkiewicza Kastuś Kalinouski (Śmierć i nieśmiertelność) jako artystycznej wersji faktów historycznych: 1) czas i miejsce wydarzeń, 2) zdarzenia i fakty, 3) postacie historyczne, 4) pozycja ideowa przedstawionych postaci historycznych, 5) elementy koncepcji artystycznej autora dotyczące postaci i wydarzeń historycznych. Te wskaźniki przedstawionego świata dzieła świadczą o tym, że W. Karatkiewicz łączy przedstawienie obiektywnych faktów i wydarzeń z powstania pod kierownictwem K. Kalinowskiego w ich historycznej dokładności (dokumentalność tekstu literackiego) z obrazami stosunków międzyludzkich. Jednocześnie pisarz koncentruje uwagę na motywacji działań interpersonalnych i obywatelskich, na ich istocie i skuteczności. Taka artystyczna rekonstrukcja wydarzeń historycznych i występujących w nich postaci z góry przesądziła o poszerzeniu granic prototypowej przestrzeni historycznej i subiektywnym wypełnieniu jej znaczeniem hipotetycznej prawdy o ludzkim charakterze w okolicznościach historycznych.

BE

Характарызуюцца складнікі мастацкага свету п’есы Кастусь Каліноўскі. Смерць і неўміручасць У. Караткевіча як мастацкай версіі гістарычных фактаў: 1) час і месца падзей; 2) падзеі і факты; 3) гістарычныя постаці; 4) ідэйная пазіцыя адлюстраваных гістарычных асоб, а таксама дапаможных для іх раскрыцця драматургічных вобразаў; 5) складнікі аўтарскай мастацкай канцэпцыі ў выяўленні сутнасці гістарычных постацей і падзей. Гэтыя паказчыкі мастацкага свету твора сведчаць пра наступнае. Адлюстраванне аб’ектыўных фактаў і падзей паўстання пад кіраўніцтвам К. Каліноўскага ў іх гістарычнай дакладнасці (дакументальнасць мастацкага тэксту) драматург спалучае з карцінамі чалавечых узаемаадносін, улічваючы матывацыю міжасабовых і грамадзянскіх учынкаў, іх сутнасць і выніковасць. Такая мастацкая рэканструкцыя гістарычных падзей і характараў у іх вымагала рассоўвання межаў гістарычнай прасторы, даступнай для аўтара на момант стварэння трагедыі, і суб’ектыўнага напаўнення яе сэнсам гіпатэтычнай праўды пра чалавечы характар у гістарычных абставінах.

EN

The following elements of the play Kastus Kalinouski (Death and Immortality) by U. Karatkevich viewed as an artistic version of historical facts are characterized: 1) the time and place of the action; 2) the events and facts; 3) the historical figures; 4) the ideological position of the depicted historical figures and of the supporting characters; 5) the components of the author's artistic conception in revealing the essence of the historical figures and events. These indicators of the artistic world of the work prove the following. The playwright combines the depiction of the facts and events of the uprising led by K. Kalinovski and their historical authenticity (documentary text) with the pictures of human relationships, taking into account the motivation of interpersonal and civil actions, their essence and outcomes. Such an artistic reconstruction of the historical events and characters involved the expansion of the historical space within the boundaries possible at the time when the author was working on the tragedy, and the subjective filling of the play with a sense of the hypothetical truth about human nature in certain historical circumstances.

Keywords

EN

artistic world of play; tragedy Kastus Kalinouski. Death and Immortality; artistic version of historical facts; setting; events and facts; historical figures; ideological position of characters; elements of the author’s artistic conception

PL

artystyczny świat sztuki; tragedia Kastuś Kalinouski (Śmierć i nieśmiertelność); artystyczna wersja faktów historycznych; czas i miejsce wydarzeń; wydarzenia i fakty; postacie historyczne; pozycja ideowa bohaterów sztuki; motywacja do działań interpersonalnych i obywatelskich; składniki koncepcji artystycznej

BE

мастацкі свет п’есы; трагедыя Кастусь Каліноўскі. Смерць і неўміручасць; мастацкая версія гістарычных фактаў; час і месца падзей; падзеі і факты; гістарычныя постаці; ідэйная пазіцыя герояў п’есы; складнікі аўтарскай мастацкай канцэпцыі

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2022
• Issue: 22
• Pages: 97-122

Dates

published

2022

Contributors

author

Aliaksandr Makarevich

• https://orcid.org/0000000258364099

References

• Gerasìmčyk Vasil. 2018. Kanstancìn Kalìnoǔskì: asoba ì legenda. Grodna [Герасімчык Васіль. 2018. Канстанцін Каліноўскі: асоба і легенда. Гродна].
• Kavalëǔ Sârgej. 2014. Mastackaâ ìntèrprètacyâ vobraza Kastusâ Kalìnoǔskaga ǔ belaruskaj dramaturgìì ХХ–ХХІ stst. “Studia Białorutenistyczne” nr 8: 117–123 [Кавалёў Сяргей. 2014. Мастацкая інтэрпрэтацыя вобраза Кастуся Каліноўскага ў беларускай драматургіі ХХ–ХХІ стст. “Studia Białorutenistyczne” № 8: 117–123].
• Graf Mihail Muravʹev-Vilenksij (iz vospominanij i dokumentov) [online] [Граф Михаил Муравьев-Виленский (из воспоминаний и документов) [online] https://zapad rus.su/bibli/arhbib/1186-graf-mikhail-muravev-vilenskij-iz-vospominanij-i-dok umentov.html [доступ: 18.03.2022]].
• Kalìnoǔskì Kastusʹ. 1999. Za našuû volʹnascʹ. Tvory, dakumenty. Mìnsk: Belaruskì knìgazbor [Каліноўскі Кастусь. 1999. За нашую вольнасць. Творы, дакументы. Мінск: Беларускі кнігазбор].
• Karatkevìč Uladzìmìr. 2015. Zbor tvoraǔ u 25 t. T. 11. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura [Караткевіч Уладзімір. 2015. Збор твораў у 25 т. Т. 11. Мінск: Мастацкая літаратура].
• Kìsâlëǔ Genadzʹ. 1966. Z dumaj pra Belarusʹ. Mìnsk: Belarusʹ [Кісялёў Генадзь. 1966. З думай пра Беларусь. Мінск: Беларусь].
• Ragojša Usevalad. 2008. Staražytnyâ runy ǔ mastackìm svetaǔsprymannì Uladzìmìra Karatkevìča. U: Falʹklarystyčnyâ dasledavannì: Kantèkst. Typalogìâ. Suvâzì: zbornìk artykulaǔ. Mìnsk: Bestprynt [Рагойша Усевалад. 2008. Старажытныя руны ў мастацкім светаўспрыманні Уладзіміра Караткевіча. У: Фалькларыстычныя даследаванні: Кантэкст. Тыпалогія. Сувязі: зборнік артыкулаў. Мінск: Бестпрынт].
• Ratč Vasilij. 1867. Svedeniâ o polʹskom mâteže 1863 goda v Severo-Zapadnoj Rossii. T. 1. Vilʹna [Ратч Василий. 1867. Сведения о польском мятеже 1863 года в Северо-Западной России. Т. 1. Вильна [online] https://archives.gov.by/home/tematiche skie-razrabotki-arhivnyh-dokumentov-i-bazy-dannyh/istoricheskie-sobytiya/ar hivnye-dokumenty-i-materialy-3/vosstanie-1863-1864-godov-na-territorii-belar usi-3/belarus-v-period-vosstaniya/uchastniki-vosstaniya/vehi-zhiznennogo-put i-rukovoditelya-vosstaniya-konstantina-kalinovskogo/konstantin-kalinovskij-v-z apiskah-oficzialnogo-istorika-vosstaniya-1863-1864-gg-generala-v-ratcha [доступ: 23.03.2022]].
• Sledča-sudovaâ sprava Kastusâ Kalìnoǔskaga. Uklad. Z. Kuzmenka. Mìnsk 2014 [Следча-судовая справа Кастуся Каліноўскага. Уклад. З. Кузменка. Мінск 2014].
• Tarnowski Stanisław. 1896. Przedmowa wydawców. W: Pamiątniki hr. Michała Mikołaewicza Murawiewa (Wieszatiela). Kraków: Spółka Wydawnicza Polska.

Identifiers

DOI

10.31338/2720-698Xaa.22.5

Biblioteka Nauki

29520981