Nazwiska mieszkańców wsi Lewkowo w b. powiecie grodzieńskim w połowie XVIII wieku

• Authors: Michał Sajewicz

Title variants

EN

The surnames of the inhabitants of the Lewkowo in the former Grodno district in the middle of the 18th century

BE

Прозвішчы жыхароў вёскі Ляўкова былога гродзенскага павета ў сярэдзіне XVIII cтагоддзя

Abstracts

PL

Inwentarzom dóbr ziemskich Narewka, sporządzonym w latach 1668, 1698 i 1759 zawdzięczamy w miarę dokładną wiedzę o dworach i wsiach w dobrach Narewka, położonych w okresie przedrozbiorowym w byłym powiecie grodzieńskim, a także o ich mieszkańcach. W inwentarzach odnajdujemy m.in. pełne lub częściowe wykazy właścicieli gospodarstw chłopskich z podaniem ich imion i nazwisk, niekiedy także imion synów. Z tego względu wymienione inwentarze stanowią cenne, a niekiedy jedyne, źródło danych o antroponimii mieszkańców byłych dóbr Narewka. Celem opracowania jest analiza nazwisk mieszkańców wsi Lewkowo, położonej w byłych dobrach Narewka, w połowie XVIII wieku. Główny nacisk w opisie będzie położony na ustalenie pochodzenia nazwisk.

BE

Даволі дакладная інфармацыя на тэму маёнткаў і вёсак маёмасці Нараўка, а таксама пра яе жыхароў, знаходзіцца ў Інвентарах зямельных уладанняў Нараўкі (1668, 1698 i 1759), якая напярэдадні падзелу Польшчы належала да былога Гродзенскага павета. У гэтых інвентарах знаходзяцца, між іншым, суцэльныя або частковыя спісы ўладальнікаў сялянскіх гаспадарак, іх імёны, прозвішчы, а часам таксама імёны іх сыноў. У сувязі з гэтым, згаданыя рэестры з’яўляюцца каштоўнай, нярэдка адзінай крыніцай даных пра антрапанімію жыхароў былых ўладанняў Нараўкі. Мэтай даследавання быў аналіз прозвішчаў з сярэдзіны ХVIII ст. жыхароў вёскі Ляўкова, якая належыла тады да зямельных уладанняў Нараўкі. Перавага аддадзена выяўленню паходжання прозвішчаў. (Tumaczenie Jadwiga Kozłowska-Doda).

EN

The inventories of the Narewka landed estates, made in 1668, 1698 and 1759, provide moderately accurate knowledge about the manor houses and villages in the Narewka estate, situated in the former Grodno district during the pre-Partitions period, as well as about their inhabitants. The inventories contain inter alia complete or fragmentary registers of the owners of peasant farms, listing their first names and surnames, and sometimes also the names of their sons. For that reason, the inventories in question are a valuable, and the sometimes only, source of data concerning the anthroponymy of the inhabitants of the former Narewka estate. The aim of the present study is to analyze the surnames of inhabitants of the village of Lewkowo, situated in the former Narewka estates, in the mid-18th century. The main emphasis in the description will be laid on establishing the origin of surnames. (Tłumaczenie Jerzy Adamko)

Keywords

EN

Grand Duchy of Lithuania; Grodno district; village of Lewkowo; surnames of the inhabitants of in 1759; etymology of surname

PL

Wielkie Księstwo Litewskie; powiat grodzieński; wieś Lewkowo; nazwiska mieszkańców wsi w 1759 r.; etymologia nazwisk

BE

Вялікае Княства Літоўскае; гродзенскі павет; вёска Ляўкова; прозвішчы жыхароў вёскі ў 1759 г.; этымалогія прозвішчаў

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2022
• Issue: 22
• Pages: 137-157

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Sajewicz

• UMCS w Lublinie

• https://orcid.org/0000000184683010

References

• Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. 2007. T. 1. Red. Aleksandra Cieślikowa. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
• Arct Michał. Słownik ilustrowany języka polskiego. 1916. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
• Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. 1980. Mapa III. Podziały polityczne i administracyjne na terenie AGWB w latach 1569–1795 (116). Tom I. Red. Stanisław Glinka, Antonina Obrębska-Jabłońska, Janusz Siatkowski. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN.
• Borek [online] https://pl.wikipedia.org/wiki/Borek [dostęp: 28.12.2021].
• Brückner Aleksander. 1927. Słownik etymologiczny języka polskiego. T. 1. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Brzesko. 2016 [online] http://polskaijejhistoria.blogspot.com/2016/03/brzesko.html [dostęp: 22.12.2021].
• Czapla Anna. 2020. Obraz onomastyczny powiatu borszczowskiego w województwie podolskim i Rzeczypospolitej. „Slavia Orientalis" LXIX, nr 3: 617–638.
• Czerwiński Janusz. Problemy z nazwami [online] http://historia-janczer.pl/problemy-z-nazwami [dostęp: 18.12.2021].
• Czy i Ty jesteś Głuchoniemcem?. 2001 [online] http://twinn.pl/?idd=8&rok=2011&page=0&id=162&poz=ml1 [dostęp: 29.12.2021].
• Dacewicz Leonarda. 1999. Obce czy rodzime? W kwestii nazewnictwa na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim (88–93). W: Nazewnictwo na pograniczach etniczno-językowych. Studia Slawistyczne 1. Nazewnictwo na pograniczach etniczno językowych. Red. Zofia Abramowicz, Leonarda Dacewicz. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Dacewicz Leonarda. 2001. Antroponimia Białegostoku XVII–XVIII wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Dacewicz Leonarda. 2013. Imiona w strukturze nazwisk dawnych mieszkańców polsko-litewsko-wschodniosłowiańskiego pogranicza jako fakt kulturowy (267–280). W: Pogranicza. Kresy. Wschód a idee Europy. Red. Jarosław Ławski. Białystok: Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, Katedra Badań Filologicznych „Wschód Zachód” na Uniwersytecie w Białymstoku.
• Dobroński Adam. Niespełnione miasto. 2011. „Medyk Białostocki” nr 98: 30–32.
• Fros Henryk, Sowa Franciszek. 1976. Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny. Kraków: WAM.
• Evropejskie imena: značenie i proishoždenie [online] http://kurufin.ru/html/Rus_names/ rus_h-sh.htm [dostęp: 18.12.2021] [Европейские имена: значение и происхождение].
• Georgij [online] https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/40803 [dostęp: 21.12.2021] [Георгий].
• Hryciuk Grzegorz. 2005. Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Inwentarz 1668. Archiwum Archidiecezjalne w Białymstoku. Akta dóbr ziemskich Narewka, f. 6.
• Inwentarz 1698. Archiwum Archidiecezjalne w Białymstoku. Akta dóbr ziemskich Narewka, f. 3, d. 17 i 18.
• Inwentarz 1759. Archiwum Archidiecezjalne w Białymstoku. Akta dóbr ziemskich Narewka, f. 1, d. 3.
• Iz istorii familij [online] https://kiozk.ru/article/nauka-i-zizn-2/iz-istorii-familij-2 [dostęp: 19.12.2021] [Из истории фамилий].
• Karpenko Olʹga. 2013. Etimologìčnì rozvìdki z ukraïnsʹkoï leksiki (230–238). U: Studìï z onomastiki ta etimologìï 2013. Red. Olʹga Karpenko, Vìktor Šulʹgač, Kiïv: Kij [Карпенко Ольга. 2013. Етимологічні розвідки з української лексики (230–238). У: Cтудії з ономастики та етимології 2013. Ред. Ольга Карпенко, Віктор Шульгач. Київ: Кий].
• Korneva Oksana. Kozûkov [online] http://www.okorneva.ru/proishojdenie--familiy-kamyishlovskogo-uezda-slovar-uralskih-familiy/kozyukov/ [dostęp: 22.12.2021] [Корнева Oксана. Козюков].
• Kowalik-Kaleta Zofia, Dacewicz Leonarda, Raszewska-Żurek Beata. 2007. Słownik najstarszych nazwisk polskich – pochodzenie nazwisk omówionych w Historii nazwisk polskich. T. 1. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy. Instytut Slawistyki PAN.
• Lemtûgova Valentina. 2010 [online] https://www.sb.by/articles/osnovatelnyy-glagol. htm [dostęp: 22.12.2021]. [Лемтюгова Валентина. 2010].
• Lemtûgova Valentina. 2011 [online] https://familii.ru/slovo-news-arhiv/5843-proiskhozhde nie-familij-muravitstskij-boboedov-gatsevich-penda-ganetsich-malinovskij-i-verkhov skij [dostęp: 22.12.2021] [Лемтюгова Валентина. 2011].
• Lukašanec Aleksandr. 2011. Pradmova (3–6). U: Uscìnovìč Аnna. Sloǔnìk asabovyh ulasnyh ìmën. Mìnsk: Lìtaratura ì Mastaсtva [Лукашанец Александр. 2011. Прадмова (3–6). У: Усціновіч Анна. Слоўнік асабовых уласных імён. Мінск: Літаратура і Мастацтва].
• Łabowicz (Filimoniuk) Ludmiła. 2010. Podlaskie nazwiska. „Nad Buhom i Narwoju" 6 (112).
• Malec Maria. 1994. Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
• Malewski Czesław. 2016. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. Powiaty lidzki, oszmiański i wileński. Warszawa: Instytut Historii PAN.
• Maroszek Józef. 1991. Czy istniał „Monaster Przemienienia Pańskiego w Puszczy Narewskiej?” „Białostocczyzna” nr 3: 33–36.
• Metryki Wołyń [online] https://wolyn-metryki.pl [dostęp: 28.12.2021].
• Michaluk Dorota. 1997. Dobra i miasteczko Narewka na tle dziejów regionu (do końca XIX wieku). Białystok – Narewka: Urząd Gminy w Narewce.
• Mironowicz Antoni. 2008. Monaster Wniebowstąpienia Pańskiego w Puszczy Błudowskiej. Supraśl: Monaster Zwiastowania NMP w Supraślu.
• Mordań Michał. 2011. Współczesne nazwiska mieszkańców Białostocczyzny pochodzenia wschodniosłowiańskiego. „Studia Wschodniosłowiańskie” nr 11: 119–237.
• Mytnik Irena. 2014. Rodzime i obce. Z badań nad imiennictwem pogranicza polsko-ukraińskiego w XVI–XVII wieku. „Типологія та функції мовних одиниць. Науковий журнал” 1: 281–294. [Tipologìâ ta funkcìï movnih odinicʹ. Naukovij žurnal” 1: 281–294].
• Naruszewicz-Duchlińska Alina. Geneza nazwisk [online] http://www.genezanazwisk.pl [dostęp: 18.12.2021].
• Nazwiska polskie [online] https://nazwiska-polskie.pl/ [dostęp: 20.12.2021].
• Nazwiska w Polsce [online] https://nazwiska.ijp.pan.pl/ [dostęp: 20.12.2021].
• Petrovskij Nikandr. 2011a. Slovarʹ russkih ličnyh imen [online] http://rus-yaz.niv.ru/doc/dictionary/russian-names/fc/slovar-204-2.htm#zag-3801 [dostęp: 18.12.2021] [Петровский Никандр. 2011. Словарь русских личных имён].
• Petrovskij Nikandr. 2011b. Slovarʹ russkih ličnyh imën [online] https://rus-personal-names.slovaronlin.com/5337-Gotâ [dostęp: 18.12.2021] [Петровский Никандр. 2011. Словарь русских личных имён].
• Plan dóbr dziedzicznych JW Węgierskich Lewkowa, Łuki, Siemianówki i Grodziska w powiecie grodzieńskim sytuowanych (1801). Państwowe Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Grodnie
• Roszczenko Mikołaj. 2002. Kleszczele. Aneks 2: W województwie podlaskim w ziemi bilskiey lustracja starostwa kleszczelewskiego przez Dziewiałtowskiego w roku tysiąc piecset sześcdziesiątym czyniona z pomiarą włoczną y placową (323–360). Bielsk Podlaski – Kleszczele: Związek Ukraińców Podlasia.
• Rozkład występowania nazwisk w powiatach [online] http://nlp.actaforte.pl:8080/ Nomina/Ndistr [dostęp: 21.12.2021].
• Rymut Kazimierz. 1999. Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny. T. 1. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
• Rymut Kazimierz. 2001. Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
• Sajewicz Michał. 2002. Derywacja sufiksalna osobowych nazw subiektów w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny. Deverbativa, deadiectiva. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Sajewicz Michał. 2013. Nazwiska patronimiczne z formantem -uk w powiecie hajnowskim na Białostocczyźnie na tle ogólnopolskim. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Sajewicz Michał. 2015. Formy imienne z sufiksem -ko w Kleszczelach na Podlasiu w połowie XVI w. „Acta Baltico Slavica” nr 39: 45–89.
• Sloǔnìk belaruskìh gavorak paǔnočna-zahodnâj Belarusì ì âe pagranìčča. 1979. T. 1. Rèd. Ûzèfa Mackevìč. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka [Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча. 1979. Т. 1. Рэд. Юзэфа Мацкевіч. Мінск: Навука і тэхніка].
• Slovarʹ ukraïnsʹkoï movi. 1996. [nadrukovano z vìdannâ 1908 roku fotosposobom] T. 2. Red. Boris Grìnčenko. Kiïv: Naukova dumka [Словарь української мови. 1996. (надрукавано з відання 1908 року фотоспособом) T. 2. Ред. Борис Грінченко. Київ: Наукова думка].
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. 1887. T. 8. Red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski. Warszawa: Nakładem Władysława Walewskiego.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. 1888. T. 9. Red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski. Warszawa: Nakładem Władysława Walewskiego.
• Słownik staropolskich nazw osobowych. 1965. T. 1. Red. Witold Taszycki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Superanskaâ Aleksandra. 2010. Slovarʹ narodnyh form russkih imen. Moskva: Librokom [Суперанская Александра. 2010. Словарь народных форм русских имен. Москва: Либроком].
• Szmidt Johann Adolf Erdman. 1834. Słownik polsko-rossyisko-niemiecki. Wrocław: U Wilhelma Bogumiła Korna.
• Szymaniuk Jerzy. Zalew Semianówka i jego okolice [online] https://www.siemianow ka.pl/lewkowo-stare-i-lewkowo-nowe.html [dostęp: 15.12 2021].
• Tichoniuk Bazyli. 2000. Imiona i ich formy na pograniczu polsko-białoruskim od XVI wieku do roku 1839. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego.
• Tichoniuk Bazyli. 2004. Transformacja nazwisk wschodniosłowiańskich w Polsce na przykładzie niektórych struktur antroponimicznych z sufiksem -uk/-czuk (157–162). W: Ze studiów nad językami i literaturami wschodniosłowiańskimi. Red. Bazyli Tichoniuk, Włodzimierz Wilczyński. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Tlumačalʹny sloǔnìk belaruskaj movy. 1978. T. 2. Mìnsk: Galoǔnaâ rèdakcyâ Belaruskaj Saveckaj Èncyklapedyì [Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. 1978. Т. 2. Мінск: Галоўная рэдакцыя Беларускай Савецкай Энцыклапедыі].
• Tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka. 1935–1940. T. 1–4. Red. Dmitrij Ušakov. Moskva: Sovetskaâ ènciklopediâ. [Толковый словарь русского языкa. Т. 1–4. Ред. Дмитрий Ушакав. Москва: Советская энциклопедия].
• Tomczak Lucyna. 2003. Słownik odapelatywnych nazwisk Polaków. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Uscìnovìč Anna. 2011. Sloǔnìk asabovyh ǔlasnyh ìmën. Mìnsk: Lìtaratura ì Mastactva [Усціновіч Анна. 2011. Слоўнік асабовых ўласных імён. Мінск: Літаратура і Мастацтва].
• Vëska Kìbaly na mape [online] https://www.radzima.net/be/miejsce/kiboly.html [dostęp:27.12.2021] [Вёска Кібалы на мапе].
• Wiśniewski Jerzy. 1980. Zarys dziejów osadnictwa na Białostocczyźnie (14-27). W: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Tom I. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Značenie imeni Matvej [online] https://horo.mail.ru/namesecret/matvej/ [dostęp: 18.12.2021] [Значение имени Матвей].

Identifiers

DOI

10.31338/2720-698Xaa.22.7

Biblioteka Nauki

29520983