Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl
Visit https://bibliotekanauki.pl
Title variants
Die Aufhebung der Zisterzienserabteien in Vorpommern zur Zeit der Reformation
Dissolutions of cistercian abbeys in Western Pomerania in the Reformation Period
Languages of publication
Abstracts
Pomorze do okresu reformacji było krainą klasztorów i bogatego życia monastycznego, wszakże chrystianizacja regionu nastąpiła wyjątkowo późno, bowiem dopiero w XII wieku. Ze względu na pograniczne położenie i związaną z nim labilną sytuacją polityczną władcy sprowadzili ze Skandynawii oraz z głębi Cesarstwa Rzymskiego zakonników, którzy piastując funkcję duszpasterzy, przyczynili się do rozszerzenia wiary chrześcijańskiej na Pomorzu. W XII i XIII wieku zostały założone konwenty cysterskie, które do okresu reformacji prężnie rozwijały swą działalność, wpływając na życie publiczne oraz gospodarczo-polityczne. Reformacja przebiegała na Pomorzu sukcesywnie i spokojnie, z wyjątkiem miasta hanzy Stralsund, gdzie wypędzono kleryków katolickich. Zwolennikami nauki Lutra szybko stali się młodzi alumni konwentów, w tym również zakonu cysterskiego, którzy pod wpływem humanizmu szerzonego na uniwersytetach byli otwarci na „nową naukę” reformatorów. Zmiana postawy młodych zakonników doprowadziła do wewnętrznego rozłamu zakonów, w związku z tym oficjalne przejęcie wyznania augsburskiego przez książęta pomorskie w 1534 roku, ustanawiające odejście Pomorza od katolicyzmu było logiczną konsekwencją stanu rzeczywistego wśród wiernych. Powyższa rozprawa przedstawia przebieg kasat dokonanych na klasztorach cysterskich na Pomorzu Zaodrzańskim. Głównym punktem odniesienia do dokumentacji źródłowych są zapiski sporządzone w przypadku klasztoru Eldena przez jednego z naocznych świadków zdarzeń – młodego zakonnika Antona Remmeldinga, a późniejszego pastora ewangelickiego. Mimo zabarwienia ideologicznego kronikarza przedstawiającego wcześniejsze wydarzenia już po przejściu na luteranizm, zapiski są ciekawym źródłem przedstawiającym dramaty międzyludzkie zakonników, którzy znaleźli się na ideologicznym froncie podziału między zagorzałymi obrońcami od stuleci przekazywanych wartości a radykalną nową nauką.
Until the Reformation, Pomerania was a land of monasteries and rich monastic life, but the Christianization of the region took place exceptionally late, namely in the 12th century. Due to their border-adjacent location and the labile political situation connected with it, the rulers brought monks from Scandinavia and from the depths of the Roman Empire, who, while holding the position of pastors, helped to expand the Christian faith in Pomerania. In the 12th and 13th century Cistercian conventions were established, which had developed dynamically until the Reformation period, influencing public, economic and political life. The Reformation was carried out gradually and calmly in Pomerania, with the exception of the city of Stralsund belonging to Hanseatic League, from which Catholic clerics were expelled. The young alumni of the convents, including the Cistercian Order, who were open to the ‘new teaching’ of the reformers quickly became supporters of Luther’s teachings under the influence of humanism spreading in the universities. The change in the attitude of the young monks led to an internal rupture of religious orders; therefore, the official conversion the Augsburg Confession by the Dukes of Pomerania in 1534, establishing the departure of Pomerania from Catholicism, was a logical consequence of the actual state among the faithful. The above dissertation presents the course of dissolutions of the Cistercian monasteries in Western Pomerania. The key point of reference for the source documentation are the notes made in the case of Eldena Monastery by one of the eyewitnesses of the events, a young monk Anton Remmelding, and later an Evangelical pastor. Despite the the ideological bias of the chronicler presenting earlier events after the transition to Lutheranism, the records are an interesting source presenting the human dramas of the friars who found themselves on the ideological front line of the division between the ardent defenders of the values passed on for centuries and the radical new teaching.
Bis zur Reformation war Pommern eine Klosterlandschaft mit blühendem Ordensleben, auch wenn die Verbreitung der christlichen Religion im 12. Jahrhundert relativ spät erfolgte. Aufgrund der Grenzlage Pommerns und der schwachen politischen Stabilität holten die Landesfürsten Ordensgeistliche aus Skandinavien und dem Heiligen Römischen Reich, die Pfarrseelsorge betrieben und somit zur Verbreitung des Christentums in Pommern beitrugen. Im 12. und 13. Jh. wurden mehrere Zisterzienserkonvente gegründet, die ihre Tätigkeit bis zur Reformation prächtig entfalteten und auf das öffentliche sowie wirtschaftspolitische Leben Einfluss nahmen. Der Einzug der Reformation in Pommern erfolgte sukzessiv und ruhig, abgesehen von der Hansestadt Stralsund, in der nach dem „Stralsunder Kirchensturm“ alle katholischen Geistlichen aus der Stadt gewaltsam vertrieben wurden. Zu den Trägern der Lehre Luthers wurden sehr rasch junge Ordensgeistliche, darunter auch Zisterzienser, die unter dem Einfluss des auf den Universitäten vorherrschenden Humanismus für die „neue Lehre“ empfänglich wurden. Der Einzug der Reformation in die Ordensgemeinschaften führte zur inneren Auflösung der Konvente, so dass die durch die pommerschen Herzöge 1534 beschlossene Einführung der Reformation in Pommern, in deren Folge das katholische Leben in dieser Region verschwand, eine logische Konsequenz der vorherrschenden Situation unter den Gläubigen war. Der vorliegende Beitrag zeigt den Verlauf der zisterziensischen Klosteraufhebungen in Vorpommern auf. Am exemplarischen Beispiel des Klosters Eldena werden vordergründig Quellen ausgewertet, die aus dem direkten Umfeld des Ordens stammen: Es sind Memoiren des jungen Zisterziensermönches Anton Remmelding, der Zeit- und Augenzeuge der Aufhebung und der vorangehenden Prozesse gewesen war. Sosehr der retrospektiv verfasste Bericht Remmeldings ideologisch gefärbt war, da er ihn zum Zeitpunkt verfasste, als er bereits eine evangelische Pastorenstelle innehatte, sind diese Memoiren eine erkenntnisreiche Quelle. Diese zeigt das zwischenmenschliche Drama der Mönche auf, die sich inmitten einer verhärteten Front von erbitterten Kämpfern für die Bewahrung althergebrachter Traditionen und Anhängern der neuen Lehre befanden.
Keywords
Year
Volume
Pages
325-350
Physical description
Dates
published
2020-06-30
Contributors
author
References
Document Type
Publication order reference
Identifiers
YADDA identifier
bwmeta1.element.ojs-doi-10_31743_abmk_10011
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.