Rubrycele i schematyzmy diecezji lubelskiej w dobie zaborów

• Authors: Jarosław Roman Marczewski ks.

Abstracts

EN

The Diocese of Lublin was established in 1805. However, the announcement of the papal bull was postponed until 1807 for political reasons. As a consequence, it was only from 1808 that ordos and directories of the Diocese of Lublin began to appear. In their external features and content layout, they resembled earlier prints issued in the Dioceses of Chełm. In the years 1808-1918, that is to say, in the period of the partitions of Poland, 111 ordos and 105 directories of the Diocese of Lublin were published. All of them were found, due to intensive research, in the archival and library institutions of Lublin. Ordos and directories of the Diocese of Lublin were published both in Warsaw and Lublin. They were in Latin, Polish and Russian. In the ordos, the liturgical calendar was included, followed by pastoral and liturgical announcements important from the point of view of the Diocese’s life and the ministry of the priests. The directories included information about the entire Church hierarchy under Russian rule, and about the clergy and institutions of the Diocese of Lublin. All the mentioned data have become a valuable source for research into the Church’s past.

PL

Diecezja lubelska została ustanowiona w 1805 roku mocą wydanej wówczas papieskiej bulli. Jej ogłoszenie z przyczyn politycznych zostało odłożone do 1807 roku. W konsekwencji dopiero od 1808 roku zaczęły ukazywać się rubrycele i schematyzmy lubelskie. W swoich cechach zewnętrznych oraz układzie treści przypominały wcześniejsze druki diecezji chełmskiej i chełmsko-lubelskiej. W okresie rozbiorów, w latach 1808-1918, ukazało się 111 rubrycel i 105 schematyzmów. Wszystkie udało się odnaleźć w archiwalnych i bibliotecznych instytucjach Lublina. Rubrycele i schematyzmy lubelskie były wydawane w Warszawie oraz Lublinie. Posługiwano się w nich językiem łacińskim, polskim i rosyjskim. W rubryceli zamieszczano kalendarz liturgiczny, a także ogłoszenia duszpasterskie oraz liturgiczne ważne z punktu widzenia życia diecezji i posługi księdza. W schematyzmach podawano informacje o całej hierarchii kościelnej pod panowaniem rosyjskim oraz o duchowieństwie i instytucjach diecezji lubelskiej. Z perspektywy czasu stały się one cennym źródłem do badań nad kościelną przeszłością.

Keywords

EN

ordo; directory; clergy; the Diocese of Lublin

PL

rubrycela; schematyzm; duchowieństwo; diecezja lubelska

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2022
• Volume: 118
• Pages: 219-241

Dates

published

2022

Contributors

author

Jarosław Roman Marczewski ks.

• Instytut Historii Kościoła i Patrologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000270216806

References

• Źródła rękopiśmienne
• Archiwum Archidiecezjalne Lubelskie (AAL)
• sygn. Rep 60 A 252, Wykaz tabelaryczny duchowieństwa świeckiego 1835-1838.
• sygn. Rep 60 A 253, Wykaz tabelaryczny duchowieństwa świeckiego 1839-1846.
• sygn. Rep 60 A 254, Wykaz tabelaryczny duchowieństwa świeckiego 1847-1864.
• sygn. Rep 60 B IIa 112, O rubrycelach i katalogach drukiem ogłaszanych 1899-1902.
• Źródła drukowane
• Directorium (Ordo) officii divini pro dioecesi Lublinensi 1808-1918.
• Catalogus (Elenchus, Consignatio) cleri dioecesis Lublinensis 1808-1918.
• Opracowania
• Bylina Sławomir, Schematyzm Diecezji Siedleckiej czyli Podlaskiej w latach 1945-1992, „Rocznik Bialskopodlaski” 24 (2016), s. 293-316.
• Dzyr Stanisław, Diecezja podlaska i jej duchowieństwo w latach 1818-1867, w: Dzieje diecezji janowskiej czyli podlaskiej w latach 1818-1867, red. E. Jarmoch, S. Bylina, R. Wiszniewski, Siedlce 2017, s. 136-178.
• Estreicher Karol, Bibliografia polska XIX wieku, cz. I, t. 3-4, Kraków 1962-1963.
• Gdula Paweł, Drukarstwo lubelskie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F. Historia, 8 (1953) s. 39-112.
• Górecki Piotr, Opolskie roczniki diecezjalne 1947-2010, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 34 (2014) s. 207-230.
• Hałaburda Marek, Katalog rubrycel diecezji pińskiej 1926-1939 znajdujących się w księgozbiorze Archiwum Diecezjalnego w Drohiczynie, „Studia Teologiczne. Białystok, Drohiczyn, Łomża” 35 (2017) s. 241-260.
• Hałaburda Marek, Schematyzmy diecezji pińskiej (1926-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 112 (2019) s. 151-166.
• Kardyś Piotr, Rubrycele i schematyzmy diecezji żmudzkiej z lat 1853-1914 zachowane w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach, „Nasza Przeszłość” 126 (2016) s. 291-319.
• Konarska-Zimnicka Sylwia, Ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach: rubrycele i schematyzmy diecezji tyraspolskiej 1858-1913, „Archeion” 118 (2017) s. 341-364.
• Kopiec Jan, Schematyzmy diecezji opolskiej z lat 1947-1974, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 61 (1992) s. 167-216.
• Kowalski Waldemar, Schematyzm diecezji krakowskiej z tzw. kopiarza wiślickiego, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 81 (2004) s. 101-138.
• Krahel Tadeusz, Schematyzmy diecezji wileńskiej jako źródło historyczne, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 38 (1979) s. 109-149; 39 (1979) s. 191-235.
• Kramarz Henryka, „Schematyzmy galicyjskie” (1776-1914) jako c.k. rocznik sprawozdawczy dotyczący obsady kadrowej władz, urzędów, towarzystw i instytucji, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 10 (2007) z. 1, s. 5-29.
• Kramarz Henryka, Schematyzmy galicyjskie jako źródło historyczne, „Studia Historyczne” 25 (1982) z. 1, s. 27-48.
• Krucki Łukasz, Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej. Katalog druków przechowywanych w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, Gniezno 2016.
• Krucki Łukasz, Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej (1532-2019), „Roczniki Teologiczne” 67 (2020) z. 4, s. 5-39.
• Kumor Bolesław, Granice metropolii i diecezji polskich (966-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 20 (1970) s. 253-374.
• Kumor Bolesław, Schematyzmy diecezji tarnowskiej z XIX wieku jako źródło demograficzne, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1 (1967) s. 67-87.
• Kumor Bolesław, Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772-1918), Kraków 1980.
• Kwaśniewski Andrzej, Rubrycele i elenchusy diecezji krakowskiej z lat 1801-1848, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” (2014) s. 205-245.
• Kwaśniewski Andrzej, Rubrycele i schematyzmy diecezji kieleckiej (1808-1818), „Z Dziejów Regionu i Miasta. Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Skarżysku-Kamiennej” 4 (2013) s. 57-77.
• Marczewski Jarosław Roman, Rubrycele i schematyzmy łacińskiej diecezji chełmskiej, „Roczniki Teologiczne” 66 (2019) z. 4, s. 21-39.
• Marczewski Jarosław Roman, Rubrycele i schematyzmy diecezji chełmsko-lubelskiej, „Roczniki Teologiczne” 65 (2018) z. 4, s. 51-71.
• Moskal Tomasz, Rubrycele i schematyzmy diecezji sandomierskiej (1818-1992), „Roczniki Teologiczne” 65 (2018) z. 4, s. 39-50.
• Różański Mieczysław, Schematyzmy diecezji łódzkiej w okresie II Rzeczpospolitej (1922-1939) jako źródło do poznania jej struktury organizacyjnej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 110 (2018) s. 311-326.
• Strycharczuk Agnieszka, Marczewski Jarosław Roman, Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich, „Roczniki Humanistyczne” 63 (2015) z. 3, s. 149-176.
• Strycharczuk Agnieszka, Marczewski Jarosław Roman, Apoteoza godła heraldycznego biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego (1768-1839) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach lubelskich, „Roczniki Humanistyczne” 68 (2020) z. 3, s. 111-132.
• Szczepaniak Jan, Rubrycele diecezji krakowskiej z lat 1735-1811 przechowywane w księgozbiorze podręcznym Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 114 (2020) s. 353-370.
• Szczepaniak Jan, Zawartość i katalog rubrycel diecezji krakowskiej z lat 1735-1811 znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 115 (2021) s. 471-502.
• Walkowska Danuta, Drukarnia Kossakowskich (1846-1939), w: Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, red. B. Szyndler, Lublin 1988, s. 127-153.
• Zamoyski Grzegorz, Schematyzmy diecezji przemyskiej ob. łac. jako źródło statystyczno-kartograficzne, „Rocznik Przemyski” 41 (2005) z. 4, s. 127-142.
• Netografia
• Biblioteka Uniwersytecka KUL, Consignatio Cleri Saecularis ac Regularis Dioecesis Lublinensis pro Anno Domini [...] Confecta, https://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/14618 (dostęp: 15.03.2020).
• Biblioteka Uniwersytecka KUL, Ordo Officii Divini ad Usum Dioecesis Lublinensis pro Anno Domini..., https://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/14476 (dostęp: 15.03.2020).

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.12352

Biblioteka Nauki

2088349