Wybrane problemy bezpieczeństwa archiwów kościelnych

• Authors: Grzegorz Sokołowski ks. , Paweł Lubiewski , Bernard Wiśniewski , Tomasz Zwęgliński

Abstracts

EN

The aim of this article is to present the basic issues related to the preservation of church archives, which are by their nature valuable resources in the context of history and information. The research conducted for the purpose of this article was interdisciplinary, as it utilises research methods typical of a scientific discipline, namely security science, whereby disciplines classified as social sciences and technical sciences were interlinked, resulting in a coherent whole. Theoretical research methods were used, as the authors were keen to capture the correct picture of the surrounding reality related to the security of church archives. Inductive, deductive, and especially collection and ordering methods proved useful, as through the latter the results of the authors’ creative inquiries were presented in an orderly form by systematizing them. The article assumes that the security of church archives is characterized by the introduction of successive and causally related specific changes, resulting in an acceptable level of protection of these archives from threats originating in forces of nature, technical failures, as well as acts in violation of the norms of social life and the law. Thus, we are addressing those threats that, in the security sciences, are referred to as threats to public safety and common security. The authors focus their considerations on a particular type of threats, rarely analysed in the context of protecting the Church’s archival resources. They are not due to the passage of time or unfavourable environmental conditions for the storage of archival resources, but to threats that cannot be circumvented in terms of their impact. The considerations are presented comprehensively on both cognitive and utilitarian levels. The authors refer to the legal conditions for the security of church archives in the context of ecclesiastical law, in order to conduct an analysis of threats from the mentioned areas, to demonstrate their specificity and unique destructive potential against archival resources. The article is a voice in the discussion regarding the development, on a larger scale, of a unified and structured concept for identifying threats to church archives, while providing an opportunity to define their scope.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z ochroną archiwów kościelnych, które w kontekście nie tylko historycznym, ale także informacyjnym stanowią ze swej natury cenne zasoby. Przeprowadzone na potrzeby niniejszego artykułu badania miały charakter interdyscyplinarny, zastosowano w nich bowiem metody badawcze typowe dla dyscypliny naukowej – nauki o bezpieczeństwie; tym samym powiązano dyscypliny zaliczane do nauk społecznych i technicznych, co doprowadziło do powstania spójnej całości. Zastosowano teoretyczne metody badań, ponieważ autorom zależało na uchwyceniu prawidłowego obrazu otaczającej rzeczywistości związanej z bezpieczeństwem archiwów kościelnych. Przydatne okazały się metody indukcyjne, dedukcyjne, a szczególnie metody zbierania i porządkowania, ponieważ dzięki tym ostatnim przedstawiono wyniki twórczych dociekań autorów w formie uporządkowanej poprzez ich systematyzację. W artykule przyjęto, że bezpieczeństwo archiwów kościelnych charakteryzuje się wprowadzaniem następujących po sobie i powiązanych przyczynowo określonych zmian, skutkujących akceptowalnym poziomem ochrony tychże archiwów przed zagrożeniami mającymi swoje źródło w siłach natury, awariach technicznych, a także czynach stojących w sprzeczności z normami życia społecznego i prawem. Mowa zatem o tych zagrożeniach, które na gruncie nauk o bezpieczeństwie określane są mianem zagrożeń godzących w bezpieczeństwo publiczne oraz bezpieczeństwo powszechne. Autorzy swoje rozważania koncentrują na szczególnym rodzaju zagrożeń, raczej rzadko analizowanym w kontekście ochrony zasobów archiwalnych Kościoła. Nie wynikają one z upływu czasu czy też niekorzystnych dla przechowywania zasobów archiwalnych warunków otoczenia, lecz z zagrożeń w swej sile oddziaływania nie do okiełznania. Rozważania prezentowane są kompleksowo na płaszczyźnie zarówno poznawczej, jak i utylitarnej. Autorzy odnoszą się do prawnych uwarunkowań bezpieczeństwa archiwów kościelnych w kontekście prawa kościelnego, by prowadząc analizę zagrożeń ze wspomnianych obszarów, wykazać ich specyfikę i wyjątkowy potencjał destrukcyjny wobec zasobów archiwalnych. Artykuł stanowi głos w dyskusji dotyczącej wypracowania w szerszej skali jednolitej i uporządkowanej koncepcji identyfikacji zagrożeń archiwów kościelnych, dając jednocześnie możliwość określenia ich zakresów.

Keywords

EN

church archives; archival resources; security; public safety; public security; public order; threat; protection

PL

archiwum kościelne; zasoby archiwalne; bezpieczeństwo; bezpieczeństwo publiczne; bezpieczeństwo powszechne; porządek publiczny; zagrożenie; ochrona

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2022
• Volume: 119
• Pages: 395-416

Dates

published

2022

Contributors

author

Grzegorz Sokołowski ks.

• Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu

• https://orcid.org/0000000182849830

author

Paweł Lubiewski

• Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej

• https://orcid.org/0000000151497908

author

Bernard Wiśniewski

• Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej

• https://orcid.org/0000000200117271

author

Tomasz Zwęgliński

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie

• https://orcid.org/0000000326528068

References

• Źródła
• Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2009 nr 178, poz. 1380, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (DzU z 1983 nr 38, poz. 173, z późn. zm.).
• Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus. Praefatione, fontium annotatione et indice analytico-alphabetico ab Emo. Petro Card. Gasparri auctus. Typographi Pontificii MCMXVIII.
• Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 2008.
• Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2015, poz. 1422).
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 września 2014 r. w sprawie zabezpieczania zbiorów muzeum przed pożarem, kradzieżą i innym niebezpieczeństwem grożącym ich zniszczeniem lub utratą (DzU z 2014, poz. 1240).
• Rozporządzenie Ministra Kultury w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych z dnia 25 sierpnia 2004 r. (DzU z 2004 nr 212, poz. 2153).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU z 2010 nr 109, poz. 719).
• Opracowania
• Battelli Giulio, Archivio, w: Enciclopedia Cattolica, t. I, Città del Vaticano 1948, kol. 1832.
• Bezpieczeństwo. Teoria – Badania – Praktyka, red. A. Czupryński, B. Wiśniewski, J. Zboina, Józefów 2015.
• Bezpieczeństwo uczestników zgromadzeń religijnych, red. B. Wiśniewski, A. Prędecka, J. Bryk, A. Szela, Warszawa 2017.
• Cieślarczyk Marian, Teoretyczne i metodologiczne podstawy badania problemów bezpieczeństwa i obronności państwa, Siedlce 2009.
• Franciszek, Przemówienie do przełożonych i pracowników Tajnego Archiwum Watykańskiego, 4.03.2019, „L’Osservatore Romano”, (2019) nr 3, s. 37-38.
• Gwardyński Robert, Kogut Bogusław, Szela Artur, Rzecz o ochronie zabytków w Polsce, Kraków 2017.
• Kitler Waldemar, Skrabacz Aleksandra, Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.
• Leszczyński Grzegorz, Ochrona dóbr kultury w razie szczególnych zagrożeń, w: Bezpieczeństwo dóbr kultury. Nowe idee i technologie, red. K. Sałaciński, Warszawa 2001, s. 43-51.
• Lisiecki Marek, Jakość w zarządzaniu bezpieczeństwem obywateli, Lublin 2009.
• Mizerski Włodzimierz, Graniczny Marek, Geozagrożenia, Warszawa 2017.
• Nauki o bezpieczeństwie. Wybrane problemy badań, red. A. Czupryński, B. Wiśniewski, J. Zboina, Józefów 2017.
• Pikulski Stanisław, Podstawowe zagadnienia bezpieczeństwa publicznego, w: Prawne i administracyjne aspekty bezpieczeństwa osób i porządku publicznego w okresie transformacji ustrojowo-gospodarczej, red. W. Bednarek, S. Pikulski, Olsztyn 2000, s. 99-108.
• Podgórski Ryszard, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy metodologicznej dla studentów, Bydgoszcz-Olsztyn 2007.
• Porowski Rafał, Małozięć Daniel, Naukowe metody wspomagające proces ustalania przyczyn powstawania pożarów, w: Czerwona księga pożarów. Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków, t. 2, red. P. Guzewski, D. Wróblewski, D. Małozięć, Józefów 2016, s. 151-211.
• Wiśniewski Bernard, System bezpieczeństwa państwa. Konteksty teoretyczne i praktyczne, Szczytno 2013.
• Wiśniewski Bernard, Kowalski Rafał, Kozioł Jerzy, Szyłkowska Monika, Bezpieczeństwo procesów decyzyjnych, Wrocław 2018.
• Wojtkowski Ryszard, Czajka Anna, Boruszkowska Maria, Budynek archiwum. Wskazówki dla uczestników budowlanego procesu inwestycyjnego, Warszawa 2016.
• Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, red. K. Jałoszyński, B. Wiśniewski, T. Wojtuszek, Bielsko-Biała 2007.
• Wyzwania, szanse, zagrożenia i ryzyko dla bezpieczeństwa narodowego RP o charakterze wewnętrznym, red. R. Jakubczak, B. Wiśniewski, Szczytno 2016.
• Zaccaria da S. Mauro, Archivio, w: Enciclopedia Cattolica, t. I, Città del Vaticano 1948, kol. 1830-1832.
• Zboina Jacek, Bezpieczeństwo pożarowe obiektów muzealnych i ich zbiorów, Józefów 2018.
• Zwęgliński Tomasz, Organizacja ewakuacji ludzi z obiektów sakralnych, w: Bezpieczeństwo uczestników zgromadzeń religijnych, red. B. Wiśniewski, A. Prędecka, J. Bryk, A. Szela, Warszawa 2017, s. 443-475.
• Zwęgliński Tomasz, Smolarkiewicz Marcin, Gromek Paweł, Efekt kaskadowy współczesnym wyzwaniem zarządzania kryzysowego, Warszawa 2020.
• Netografia
• Francesco, Lettera apostolica in forma di „motu proprio”. Per il Cambiamento della denominazione da Archivio Segreto Vaticano ad Archivio Apostolico Vaticano, http://www.vatican.va/content/francesco/it/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20191022_archivio-apostolico-vaticano.html (dostęp: 8.03.2021).

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.12460

Biblioteka Nauki

2158303