Ks. Ignacy Polkowski (1833-1888) w świetle jego spuścizny przechowywanej w Archiwum Kapitulnym na Wawelu

• Authors: Jacek Urban

Abstracts

EN

The life and activities of Rev. Ignacy Polkowski, in light of his personal documents stored in the Wawel Chapter Archives, can be summarised by referring to three places: archives, libraries and church museums. Already as a student, he began accumulating a book collection that eventually numbered about 10,000 works and was rich in incunabula, 16th-century polonica, Copernican works and old prints. Thematically, it had the character of a theological and historical collection. After the January Uprising, when Rev. I. Polkowski settled in the estate of the Counts of Skórzewski family in Lubostroń in Greater Poland, he became a librarian organizing their collections. As a result of Kulturkampf, he had to leave Greater Poland and arrived in Kraków, where he became director of the Wawel Chapter Archives, and began arranging its resources and editing the most valuable documents. His work (1878–1888) left a lasting mark on the institution. Henceforth, the archive has been referred to either before I. Polkowski or after I. Polkowski. While working in Lubostroń, the clergyman took part in archaeological work that provided many objects for archaeological museums. At the same time, he was involved in medal making. The presented biographical note of Rev. I. Polkowski was developed on the basis of archival materials hitherto unavailable to historians, located in the chapter archives in Kraków. These are the personal documents of Rev. I. Polkowski collected by himself, which make the article presented hereunder his most detailed published biography. It outlines the scientific activities of Rev. I. Polkowski, carried out first in Warsaw, then in Poznań, and finally in Kraków. He was also presented as a witness to landmark events in the Polish lands in the 19th century: the January Uprising in Warsaw, Kulturkampf in Greater Poland, the Galician autonomy in Kraków, and the establishment of the Polish Academy of Learning, to mention a few.

PL

Życie i działalność ks. Ignacego Polkowskiego w świetle jego dokumentów osobistych przechowywanych w archiwum kapitulnym na Wawelu można sprowadzić do trzech miejsc: archiwów, bibliotek i muzeów kościelnych. Już jako student zaczął gromadzić księgozbiór, który ostatecznie liczył ok. 10 000 dzieł i był bogaty w inkunabuły, polonika XVI wieku, kopernikana i starodruki. Tematycznie miał charakter zbioru teologicznego i historycznego. Po powstaniu styczniowym, gdy ks. I. Polkowski osiadł w majątku hrabiów Skórzewskich w wielkopolskim Lubostroniu, został bibliotekarzem porządkującym ich zbiory. W wyniku kulturkampfu musiał opuścić Wielkopolskę i przybył do Krakowa, gdzie został dyrektorem archiwum kapitulnego na Wawelu. Rozpoczął wówczas porządkowanie jego zasobu i edytowanie najcenniejszych dokumentów. Jego praca (1878-1888) odcisnęła silne piętno na tej instytucji. Odtąd mówi się o archiwum przed I. Polkowskim i po I. Polkowskim. Duchowny w czasie pracy w Lubostroniu brał udział w pracach archeologicznych, które dostarczyły wielu obiektów dla muzeów archeologicznych. Równocześnie zajmował się medalierstwem. Przedstawiony biogram ks. I. Polkowskiego powstał na podstawie materiałów archiwalnych dotychczas niedostępnych dla historyków, a znajdujących się w archiwum kapitulnym w Krakowie. Są to dokumenty osobiste ks. I. Polkowskiego gromadzone przez niego samego. Dlatego też prezentowany artykuł jest najbardziej szczegółowym opublikowanym biogramem tego kapłana. Przybliżono w nim działalność naukową ks. I. Polkowskiego, realizowaną najpierw w środowisku warszawskim, następnie poznańskim, a na końcu krakowskim. Przedstawiono go również jako świadka przełomowych wydarzeń na ziemiach polskich w XIX wieku: powstania styczniowego w Warszawie, kulturkampfu w Wielkopolsce, a w Krakowie – autonomii galicyjskiej i m.in. powstania Akademii Umiejętności.

Keywords

EN

chapter archives in Kraków; Rev. Ignacy Polkowski; Wawrzyniec Polkowski; Diocese of Kraków; archival legacy

PL

archiwum kapitulne w Krakowie; ks. Ignacy Polkowski; Wawrzyniec Polkowski; diecezja krakowska; spuścizna archiwalna

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2022
• Volume: 119
• Pages: 437-457

Dates

published

2022

Contributors

author

Jacek Urban

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

References

• Źródła
• Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej (AKKK)
• Spuścizna ks. Ignacego Polkowskiego I. Personalia. sygn. Pers 1-3, 6-8, 11-14, 18-20, 28, 31, 38-40, 43-48, 51-53, 55-56, 58-59, 61-65, 67, 69, 72- 73, 86.
• Spuścizna ks. Ignacego Polkowskiego II. Korespondencja 1, sygn. Koresp. 1, 4, 7, 9, 11-14, 17-18, 20-21, 26, 29, 31-33, 36-42, 46, 48, 60, 65-67, 69-71, 74.
• Spuścizna ks. Ignacego Polkowskiego III. Inne. bez sygn. Akta spadkowe po ks. Piotrze Polkowskim.
• Opracowania
• Bender Ryszard, Polkowski Ignacy, w: Polski słownik biograficzny, t. XXVII, Wrocław 1983, s. 322-324.
• Chlebowski Bronisław, Bogoria, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 1, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, s. 279.
• Domin Anna, Polkowski Ignacy, w: Słownik biograficzny polskich archiwistów kościelnych, t. 1, red. J. Marecki, Kraków 2017, s. 129-132.
• Gramatowski Wiktor, Polkowski Ignacy, w: Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa-Łódz 1972, s. 696-697.
• Jędrzejczyk Dobiesław, Między teologią a historią (ks. Ignacy Polkowski 1833-1888), „Roczniki Łowickie”, VIII (2011), s. 218-228.
• Kracik Jan, Polkowski Ignacy, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, red. H. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 399-406.
• Linetty Jakub, Badania archeologiczne i historyczne ks. I. Polkowskiego (1833-1888) w Wielkopolsce, „Analecta. Studia i Materiały do Dziejów Nauki”, 23 (2014) z. 2, s. 7-53.
• Linetty Jakub, Ksiądz Ignacy Polkowski (1833-1888), „Museion Poloniae Minoris”, 2 (2015) s. 94-97.
• Nowak Janusz, Ksiądz Ignacy Polkowski – kolekcjoner i „książkołap” w latach 1872-1888, „Nasza Przeszłość”, 89 (1998) s. 245-272.
• Pleszczyński Adolf, Dzieje Akademii Duchownej Rzymsko-Katolickiej Warszawskiej, Warszawa 1907.
• Szczerba Anna, Pisarstwo historyczne krakowskiego duchowieństwa w latach 1795-1918, w: Krakowskie środowisko historyczne XV-XX w. Ludzie – idee – dzieła, red. T. Gąsowski, J. Smołucha, Kraków 2018, s. 256-257.
• Wyczawski Hieronim, Orzeszkowski Wincenty, w: Polski słownik biograficzny, t. XXIV, Wrocław 1979, s. 321.
• Wyrzykowski Andrzej, Buliński Melchior, w: Polski słownik biograficzny, t. III, Kraków 1937, s. 125.

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.12924

Biblioteka Nauki

2158299