Archiwum kościoła św. Michała Archanioła w Michaliszkach (Białoruś) – los kolekcji na tle wydarzeń historycznych

• Authors: Raisa Zianiuk

Abstracts

EN

In Belarus, in an institutional sense, there are no parish archives as independent institutions that perform their functions of historical completing documents, their proper storage, use and access to researchers. This is due to many factors: the dissolution of monasteries and the closure of churches in the 19th century and the waves of nationalization of church property and persecution in the 20th century. Therefore, the discovery of a collection of documents in the church of the village of Michaliszki, which survived, though not entirely, despite historical socio-political events, can be treated as an exceptional event. In this article, an archive is understood as a collection of documents related to the history and activities of a church, parish and/or monastery and kept in the church. According to the pre-arranged ordering and inventory, the archive consists of 41 folders, most of them consisting of one document (e.g. record book or inventory). The article analyzes the evolution of the document composition of the archive, characterizes the groups of available documents and determines their information potential.  

PL

W znaczeniu instytucjonalnym na Białorusi nie istnieją archiwa parafialne jako niezależne instytucje pełniące funkcję gromadzenia historycznej dokumentacji, jej właściwego przechowywania i udostępnienia badaczom. Wynika to z wielu czynników: kasacji klasztorów i zamykania kościołów w XIX wieku, kilku fal nacjonalizacji majątku kościelnego i prześladowań w XX wieku. Dlatego odkrycie zbioru dokumentów w kościele we wsi Michaliszki, który mimo historycznych wydarzeń społeczno-politycznych przetrwał, choć nie w całości, można traktować jako wyjątkowe wydarzenie. W niniejszym artykule archiwum rozumiane jest jako zbiór dokumentów związanych z historią i działalnością kościoła, parafii i/lub klasztoru i przechowywanych w kościele. Zgodnie ze wstępnie wykonanym uporządkowaniem i stworzonym inwentarzem archiwum składa się z 41 teczek, w większości złożonych z jednego dokumentu (np. księgi metrykalnej lub inwentarza). W artykule dokonano analizy ewolucji składu dokumentacyjnego archiwum, scharakteryzowano grupy dostępnych dokumentów oraz określono ich potencjał informacyjny.

Keywords

EN

visitation records; inventories; dissolution of monasteries; Belarus; Canons Regular of the Penitence of the Blessed Martyrs; monastery archives; parish archives; record books

PL

kanonicy regularni od pokuty; archiwa klasztorne; archiwa parafialne; księgi metrykalne; akta wizytacji; inwentarze; kasata klasztorów; Białoruś

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2022
• Volume: 119
• Pages: 459-483

Dates

published

2022

Contributors

author

Raisa Zianiuk

• The Institute of History of the National Academy of Sciences of Belarus

• https://orcid.org/0000000247433538

References

• Bonar Barbara, Klemenski Marcin, Nieznane źródła do dziejów zakonu kanoników regularnych od pokuty – wykaz przełożonych generalnych oraz prepozytów-infułatów klasztoru w Widzieniszkach – edycja źródłowa, w: „Nasza Przeszłość”, 132 (2019), s. 79-94.
• Bruździński Andrzej, Kanonicy regularni od pokuty na ziemiach polskich, Kraków 2003.
• [Giżycki Jan Marek] J.M.G., Kanonicy regularni od pokuty na Litwie w XIX w., w: Podręczna encyklopedya kościelna, t. XIX-XX, Warszawa-Kraków 1910.
• Jaraszewicz Aliaksandr, Michajliszkauski klasztar auhuscincau, w: Wialikaje kniastwa Litouskaje. Encykłapiedyja, t. 2, Minsk 2006, s. 317.
• Krahel Tadeusz, Martyrologia duchowieństwa archidiecezji Wileńskiej 1939-1945, Białystok 2017.
• Kułagin Anatol, Katalickija chramy na Biełarusi, Minsk 2000.
• Kułagin Anatol, Katalickija chramy Biełarusi, Minsk 2008.
• Łopaciński Euzebiusz, Nieznane dane archiwalne do historii sztuki Wilna i W.X. Litewskiego od XVII do początków XIX w., „Prace i Materiały Sprawozdawcze Sekcji Historii Sztuki TPN w Wilnie”, III (1938/39) s. 49-107.
• Morelowski Marian, Zarysy syntetyczne sztuki wileńskiej od gotyku do neoklasycyzmu z przewodnikom po zabytkach między Niemnem a Dzwiną, Wilno 1938-1939.
• Sliuńkowa Inessa, Monastyri wostocznoj i zapadnoj tradicij. Nasledije architektury Biełarusi, Moskwa 2002.
• Sytsko Kiryl, Dakumenty i materyjały kanca XVII-XX st. jak krynicy pa historyi Biełarusi, Minsk 2019 [kps, Biblioteka Narodowa Białorusi].
• Trajdos Tadeusz, Kanonicy regularni od pokuty w Miednikach w ostatnim stuleciu Rzeczypospolitej (1695-1795), „Nasza Przeszłość”, 127 (2017) s. 21-52.
• Trajdos Tadeusz, Najstarsze fundacje dla kanoników regularnych od pokuty w diecezji wileńskiej, „Nasza Przeszłość”, 119 (2013) s. 21-66.
• Tyszkiewicz Konstanty, Wilija i jej brzegi. Pod względem hydrograficznym, historycznym, archeologicznym i etnograficznym, Drezno 1871.
• Wialiki histaryczny atłas Biełarusi, t. 4, Minsk 2018.
• Zianiuk Raisa, Kasacyja rymska-katalickich klasztarau u Mscisławie u XIX st., „Wiesnik Magiliouskaga dziarżaunaha uniwersiteta imia Kuliaszowa. Seryja A. Humanitarnyja nawuki”, (2021) № 1, s. 35-41.
• Zieniuk Raisa, Organizacija, dejatelnost i sudby archiwow rimsko-katoliczeskich monastyriej Biełarusi w konce XVIII – XIX wiekie, „Westnik Brianskogo gosudarstwennogo uniwersiteta”, 2020 № 3, s. 62-71.
• Netografia
• Gabruś Tamara, Sakralnaja pamiać Astrawieczczyny, „Nasza Wiera”, (2005) № 33, https://media.catholic.by/nv/n33/art12.htm (dostęp: 10.11.2021).
• Marakou Leanid, Represawanyja katalickija duchounyha, kansekrawanyja i swieckija asoby Biełarusi 1917-1964, http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-kataliki/svyatyni-belarusi-4astka-1.html (dostęp: 10.11.2021).

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.12968

Biblioteka Nauki

2158297