Prymas polski Stefan kardynał Wyszyński jako kontynuator nauczania Augusta kardynała Hlonda w realizacji odnowy narodu poprzez jasnogórskie sanktuarium

• Authors: Jan Pietrzykowski

Abstracts

EN

After its defence against the Swedish army (1655) and the vows of Jan Kazimierz (1656), Jasna Góra gradually became a national shrine and the spiritual capital of Poland. The persistence of Marian devotion is an expression of the nation’s symbiosis with the Church in the religious, moral, cultural, social and political fields. The major Marian celebrations were combined with the celebration of the Constitution of 3 May (Our Lady Queen of Poland), and mass walking pilgrimages: 15 August (Feast of the Assumption of the Blessed Virgin Mary) and 26 August (Feast of Our Lady of Jasna Góra), as well as 8 September (Feast of the Nativity of the Blessed Virgin Mary). The great Primates of Poland, Cardinal August Hlond and Cardinal Stefan Wyszyński, were both confrères of the Pauline Order. They also made more important decisions at Jasna Gora during the deliberations of the Polish Episcopal Conference, the Legal Commission or the General Council. The national shrine was the site of the First Plenary Synod of the reborn Poland (1936), the completed central celebration of the Sacrum Poloniae Millenium (1966) and numerous vows and acts of devotion. The aforementioned primates often came to pray before the miraculous image of the Black Madonna both privately, occasionally and officially. During the interwar period, Cardinal A. Hlond mainly participated in pilgrimages of professional groups. After World War II, during the communist period, under the next prime minister, pilgrimage on foot developed on a massive scale. Throughout his Primate’s ministry, Cardinal S. Wyszyński referred in his sermons and speeches to the Marian-themed sentences uttered by his predecessor on his deathbed, which he described as a spiritual testament.

PL

Jasna Góra po obronie przed wojskami szwedzkimi (1655) i ślubach Jana Kazimierza (1656) stawała się sukcesywnie sanktuarium narodowym i duchową stolicą Polski. Trwałość kultu maryjnego jest wyrazem symbiozy narodu z Kościołem w dziedzinie religijno-moralnej, kulturalnej, społecznej i politycznej. Główne uroczystości maryjne łączono z obchodami Konstytucji 3 Maja (Matki Bożej Królowej Polski), masowymi pieszymi pielgrzymkami: 15 sierpnia (uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i 26 sierpnia (uroczystość Matki Boskiej Jasnogórskiej), a także 8 września (święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny). Wielcy prymasi Polski: kard. August Hlond i kard. Stefan Wyszyński byli konfratrami zakonu paulinów. Oni też ważniejsze decyzje podejmowali na Jasnej Górze podczas obrad Konferencji Episkopatu Polski, Komisji Prawnej czy Rady Głównej. W sanktuarium narodowym odbył się Pierwszy Synod Plenarny Odrodzonej Polski (1936), zakończone centralne obchody Sacrum Poloniae Millenium (1966) oraz liczne ślubowania i akty oddania. Wymienieni prymasi przybywali często na modlitwę przed cudownym obrazem Czarnej Madonny zarówno prywatnie, okazjonalnie, jak i urzędowo. Kardynał A. Hlond w okresie międzywojennym uczestniczył głównie w pielgrzymkach grup zawodowo-stanowych. Po II wojnie światowej w okresie komunistycznym, za kolejnego prymasa, na masową skalę rozwinął się pieszy ruch pielgrzymkowy. Kardynał S. Wyszyński przez cały okres prymasowskiego posługiwania w kazaniach i przemówieniach powoływał się na zdania o tematyce maryjnej wypowiedziane przez swojego poprzednika na łożu śmierci, które określał jako duchowy testament.

Keywords

EN

August Hlond; Stefan Wyszyński; Jasna Góra; sanctuary; the Great National Vows of Jasna Góra

PL

August Hlond; Stefan Wyszyński; Jasna Góra; sanktuarium; Jasnogórskie Śluby Narodu

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2023
• Volume: 120
• Pages: 357-372

Dates

published

2023

Contributors

author

Jan Pietrzykowski

• Uniwersytet Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000154143902

References

• Źródła
• Acta Hlondiana. Materiały do życia i działalności kardynała Augusta Hlonda, prymasa Polski 1881-1948, zebrał ks. S. Kosiński, t. 1, cz. 2; t. 3, cz. 2; t. 3, cz. 3; t. 5, cz. 18, Ląd 1966, 1967, 1970, 1978 (mps).
• Archiwum Diecezji Siedleckiej
• sygn. K III, Zjazdy Biskupów Polski (Konferencje Episkopatu Polski), Protokoły ze Zjazdów Biskupów Polski.
• Archiwum Instytutu Prymasowskiego Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Choszczówce Stefan kardynał Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1976, t. LIII, t. LIV, mps.
• Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 4: (1511-1870), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005.
• Hlond August, Dzieła wybrane 1897-1948, t. 1, red. J. Konieczny, Toruń 2003.
• Hlond August, Na straży sumienia narodu. Wybór pism i przemówień z przedmową prof. dr. Oskara Haleckiego, Warszawa 1999.
• Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 9: Homilie i przemówienia z pielgrzymek – Europa, cz. 1: Polska, Kraków 2008, s. 47-51.
• Kodeks Miraculum B. B. Monasteri Częstochoviensis tomus primus (rkps).
• List Apostolski Ojca Świętego Jana Pawła II na rozpoczęcie Roku Jubileuszowego Matki Bożej Jasnogórskiej, „Studia Claromontana”, 3 (1983) s. 5-8.
• Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975.
• Mikołaj z Wilkowiecka, Historyi o Obrazie w Częstochowie Panny Maryey y o cudach rozmaitych tej wielebny Tablice, Kraków 1568.
• Rasinius Piotr, Historia pulchra et stupendis miraculis referta imagines Mariae, Cracoviae 1523.
• Tomczak Władysław, Uchwała synodu krakowskiego z 1621 r. o malarstwie sakralnym, „Sztuka i Krytyka”, 2(1957) s. 174- 184.
• Wyszyński Stefan, Głos z Jasnej Góry, red. M. Okońska i in., Warszawa 1984.
• Wyszyński Stefan, Listy pasterskie prymasa Polski 1946-1974, Paris 1975.
• Wyszyński Stefan, Pro Memoria, t. 1: 1946-1952, red. P. Skibiński, Warszawa-Gniezno 2017.
• Wyszyński Stefan, Wszystko postawiłem na Maryję, Paris 1980.
• Wyszyński Stefan, Zapiski więzienne, Paris 1982.
• „… z głęboką perspektywą w dal”. Przemówienia, kazania i wspomnienia Sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, o Słudze Bożym kard. Auguście Hlondzie, Prymasie Polski, oprac. W. Necel we współpracy z Instytutem Prymasowskim Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Szczecin 1998.
• Opracowania
• Amato Angelo, Kult Maryi Wspomożycielki u ks. Bosko. Maryjny wymiar życia chrześcijańskiego, w: Kult Maryi Wspomożycielki Wiernych, red. S. Kuciński, Kraków 1997, s. 33-51.
• Brzezińska Romana, Ku zwycięstwu. Victores, Ząbki 2004.
• Desramaut Francis, Studium wstępne do biografii św. Jana Bosko, t. 4: Założyciel zakonny (1859-1966), tłum. T. Jania, Kraków 1992.
• Jabłoński Zachariasz Szczepan, Ewolucja ideowa Lwowskich Ślubów Królewskich ku Jasnogórskim Ślubom Narodu odczytana na przełomie tysiącleci, w: Przesłanie Jubileuszu 350-lecia zwycięskiej obrony Jasnej Góry (1655), red. S.Z. Jabłoński, Jasna Góra-Częstochowa 2005, s. 138-168.
• Jabłoński Zachariasz Szczepan, Z dziejów kultu Matki Boskiej częstochowskiej w XVI w., „Studia Claromontana”, 2 (1981) s. 65-80.
• Karolczuk Monika, Polska. Przewodnik pielgrzyma, Kraków 2016.
• Kołodziej Bernard, Ślubowania narodowe (1946) pod patronatem kardynała Augusta Hlonda, Prymasa Polski, w: Królowa Korony Polskiej od ślubów króla Jana Kazimierza do kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. J. Dzięgielewski, T. Krawczak, J. Zbudniewek, Jasna Góra-Warszawa 2006, s. 301-310.
• Kosiński Stanisław, Hlond a sprawa brzeska, „Studia Gnesnensia”, 9 (1990) s. 93-113.
• Kosiński Stanisław, Rola Kościoła i kultu maryjnego w życiu i nauczaniu kardynała Augusta Hlonda, „Odpowiedzialność i Czyn”, 3 (1989) s. 7-26.
• Kosiński Stanisław, Schemat biograficzny kard. Augusta Hlonda, prymasa Polski 1881-1948, „Nasza Przeszłość”, 42 (1974) s. 8-24.
• Kosiński Stanisław, Wielcy czciciele Maryi Wspomożycielki Wiernych w odrodzonej Polsce, w: Maryja Wspomożenie Wiernych. Studium dogmatyczno-historyczne, red. S. Pruś, Warszawa 1986, s. 292-325.
• Lemoyne Giovanni Battista, Memorie biografiche del venerabile don Giovanni Bosco, t. 7, Torino 1909.
• Łuszczak Dominik, Koronowane kopie Matki Bożej Jasnogórskiej od XV do XVII wieku w Polsce, „Studia Claromontana”, 10 (1989) s. 184-202.
• Myszor Jerzy, Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999.
• Nawrot Edward, Pierwszy Krajowy Kongres Eucharystyczny w Polsce, Wrocław 1997.
• Piasecki Bronisław, Ostatnie dni Prymasa Tysiąclecia, Rzym 1982.
• Pietrzak Jerzy, Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945-1948, t. 1-2, Poznań 2009.
• Pietrzykowski Jan, Kopie Hodegetrii Jasnogórskiej na ziemiach polskich, w: Ku pokojowi z przyrodą, człowiekiem i Bogiem. Księga jubileuszowa dedykowana księdzu Zbigniewowi Łepce z okazji 70. rocznicy urodzin, red. R. Sadowski, J. Wąsowicz, Warszawa 2022, s.73-87.
• Pietrzykowski Jan, Salezjanie w Lutomiersku wczoraj a dziś, „Seminare. Poszukiwania naukowo-pastoralne”, 12 (1996) s. 291-310.
• Pietrzykowski Jan, Wkład salezjanów w upowszechnianie kultu Maryi Wspomożycielki Wiernych w Polsce, w: Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, t. 17, red. J. Walkusz, Lublin 2018, s. 137-158.
• SW [Stefan Wyszyński], Katolicy polscy wobec ślubowania młodzieży, „Ateneum Kapłańskie”, 22 (1936) t. 39, s. 187-191.
• Tomziński Jerzy, Jasnogórska Maryja w służbie ks. kard. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, „Studia Claromontana”, 2 (1981) s. 5-45.
• Walkusz Jan, Kardynał August Hlond jako promotor kultu eucharystycznego, w: Kardynał August Hlond 1881-1948. Pasterz, nauczyciel, świadek, red. M. Grygiel, Poznań 2010, s. 105-120.
• Wilk Stanisław, Il cardinale August Hlond organizatore della vita ecclesiatica in Polonia, w: Il cardinale August J. Hlond primate di Polonia (1881-1948), red. S. Zimniak, Roma 1999, s. 75-86.
• Wilk Stanisław, Nadzwyczajne uprawnienia Prymasa Polski Augusta kard. Hlonda w świetle dokumentów Stolicy Apostolskiej, Lublin 2020.
• Wirth Morand, Da don Bosco ai nostri giorni. Tra storia e nuove sfide (1815-2000), Roma 2000.
• Włosek Maria, Maryjny wymiar duszpasterskiej posługi kardynała Augusta Hlonda, Kraków 2004.
• Wyrwas Stanisław, Dzieje Kultu Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, w: Studia z dziejów liturgii w Polsce, t. 2, red. M. Rechowicz, W. Schenk, Lublin 1976, s. 403-462.
• Z księdzem prymasem Augustem Hlondem na co dzień, oprac. S. Kosiński, Ląd nad Wartą 1990.
• Zahorski Witold, Prymas Polski kardynał August Hlond we Francji (1940-1944), w: Prymas Polski kard. August Hlond wobec wielkich konfliktów epoki: drugiej wojny światowej i zimnej wojny, red. L. Kuk. S. Zimniak, Roma 2012, s. 66-80.
• Zaleski Wincenty, Jasna Góra 1382-1982, Łódź 1982.
• Zbudniewek Janusz, Historyczne „Te Deum Laudamus” Narodu Polskiego w dniu 3 maja 1966 roku na Jasnej Górze, „Studia Claromontana”, 35 (2020) s. 127-220.
• Zbudniewek Janusz, Kardynał August Hlond w dziejach jasnogórskiego klasztoru i zakonu paulinów, „Studia Claromontana”, 10 (1989) s. 91-183.
• Zieliński Zygmunt, Mit Polak-katolik, w: Kościół i naród w niewoli, red. Z. Zieliński, Lublin 1995, s. 19-30.
• Zimniak Stanisław, Dusza wybrana. Salezjański rodowód kardynała Augusta Hlonda prymasa Polski, Warszawa-Rzym 2003.
• Zimniak Stanisław, Miłość – Słowo – Czyn. Sługa Boży ks. August kard. Hlond w perspektywie teologicznej i salezjańskiej, Warszawa 2009.
• Zimniak Stanisław, Zwycięstwo Maryi. Proroctwo kardynała Augusta Hlonda, Warszawa 2007.

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.13017

Biblioteka Nauki

33332437