Nota o karmelitach rezydencji Krwi Chrystusa w Poznaniu w XVIII i XIX wieku

• Authors: Marcin Michał Puziak

Abstracts

EN

The manuscript Decretale provinciae strictioris observantiae (ref. 168), stored in the Carmelite Archives in Piasek in Krakow, contains the records of the chapters and definitoria of the Greater Poland province (and first vicariate) of the Carmelites strictioris observantiae from 1700–1846. An analysis of these files makes it possible to reconstruct the staffing list of the Poznań residence of the Most Precious Blood of Jesus for the years 1712–1817, as the relevant records appear in the files of this period. This makes it possible to supplement and verify the data that can be extracted from the Chronicle of the residence of the Carmelites of the ancient observance in Poznań at the Church of the Most Precious Blood of Jesus in Żydowska Street, the edition of which was published by Jacek Wiesiołowski in 2005. Both texts constitute the primary source base, which is supplemented to a limited extent by analogous religious records from manuscripts other than the one mentioned (Liber decretalis in quo ordinatione notabiles capitulorum provincialium congregationum etiam annualium etiam annualium et visitationum provincialium, 1742–1833, ref. 169; Liber decretalis..., 1742–1781, ref. 170; Liber decretalis..., 1769–1864, ref. 171; Liber decretalis, 1797–1862, ref. 172; Protocols of provincial chapters and meetings of provincial definitors, 1835–1864, ref. 173) and data collected by Grzegorz Kłoskowski in his 2012 article titled The Carmelites of the Ancient Observance in the Great Poland province in the 17th-19th centuries, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 98 (2012) pp. 149–270). The compilation included in the table constitutes a chronological representation the order of the heads of the residences and the other monks residing there according to the dates of establishment at the chapter or definitorium. The Carmelites living in the residence after 1817 until 1843 (Fortunat Lesnau, Cyryl Golonka and Antoni Zakrzewski) were the last to reside there (C. Golonka was the last to die). Notes on the heads of the residences refer to data on their age and length of superiority at the post.

PL

Przechowywany w Archiwum Karmelitów na Piasku w Krakowie rękopis Decretale provinciae strictioris observantiae (sygn. 168) zawiera akta kapituł i definitoriów wielkopolskiej prowincji (a najpierw wikariatu) karmelitów strictioris observantiae z lat 1700-1846. Analiza tych akt pozwala zrekonstruować listę obsady osobowej poznańskiej rezydencji Krwi Chrystusa za lata 1712-1817, gdyż w aktach z tego okresu pojawiają się odpowiednie zapisy. Pozwala to uzupełnić i zweryfikować dane, jakie można wyselekcjonować z Kroniczki rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej, której edycję opublikował Jacek Wiesiołowski w 2005 roku. Oba teksty stanowią zasadniczą bazę źródłową, którą w ograniczonym zakresie uzupełniają analogiczne akta zakonne z innych rękopisów niż ten wymieniony (Liber decretalis in quo ordinatione notabiles capitulorum provincialium congregationum etiam annualium etiam annualium et visitationum provincialium, 1742-1833, sygn. 169; Liber decretalis…, 1742-1781, sygn. 170; Liber decretalis…, 1769-1864, sygn. 171; Liber decretalis, 1797-1862, sygn. 172; Protokoły kapituł prowincjalnych i posiedzeń definitorów prowincji, 1835-1864, sygn. 173) oraz dane zgromadzone przez Grzegorza Kloskowskiego w jego artykule z 2012 roku – Karmelici trzewiczkowi prowincji wielkopolskiej w XVII-XIX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 98 (2012) s. 149-270). Zestawienie ujęte w tabeli porządkuje chronologicznie kolejność prezydentów rezydencji oraz pozostałych zakonników tam przebywających według dat ustanowienia na kapitule lub definitorium. Karmelici przebywający w rezydencji po 1817 roku aż do 1843 roku (Fortunat Lesnau, Cyryl Golonka i Antoni Zakrzewski) byli ostatnimi ją zamieszkującymi (ostatni zmarł C. Golonka). Uwagi o prezydentach rezydencji dotyczą danych o ich wieku i długości przełożeństwa na tej placówce.

Keywords

EN

Carmelites; Carmelites of the Ancient Observance; Poznań; residence of the Precious Blood in Poznań; Carmelite monastery

PL

karmelici; karmelici trzewiczkowi; Poznań; rezydencja Krwi Chrystusa w Poznaniu; klasztor karmelitów

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2023
• Volume: 120
• Pages: 401-430

Dates

published

2023

Contributors

author

Marcin Michał Puziak

• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Bydgoskiej, Bydgoszcz

• https://orcid.org/0000000216795317

References

• Źródła archiwalne
• Archivio Generale dell’Ordine Carmelitano, Rzym
• sygn. II Polonia Commune 1 comm. Prov. Poloniae Maioris, Cathalogus religiosorum Prov[inti]ae SS. Corp[oris] Ch[ris]ti Majoris Poloniae S.O.
• Archiwum OO. Karmelitów w Krakowie (AKKr)
• sygn. 168, Decretale provinciae strictioris observantiae [1700-1846].
• sygn. 169, Liber decretalis in quo ordinatione notabiles capitulorum provincialium congregationum etiam annualium etiam annualium et visitationum provincialium [1742-1833].
• sygn. 170, Liber decretalis… [1742-1781].
• sygn. 171, Liber decretalis… [1769-1864].
• sygn. 172, Liber decretalis… [1797-1862].
• sygn. 173, Protokoły kapituł prowincjalnych i posiedzeń definitorów prowincji… [1835, 20 IX – 24 VIII 1864].
• Archiwum Państwowe w Bydgoszczy (APB)
• sygn. 430/59, Acta Capituli Provincialis Provinciae Maioris Polonie Sanctissimi Sacramenti ordinis Fratrum B. M. V. de Monte Carmelo S.O. Sub Praesidentia A.R.P. Bertholdi a So Adalberto S.I.L.I. Exprovincialis custodis Provinciae commisari Generalis in Conventu [1793-1806].
• Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy
• sygn. Rkp 578/II, Descriptus ex alio Libro inscipiendo abanno domini 1672, https://kpbc.umk.pl/publication/10376 (dostęp: 10.09.2021).
• sygn. Rkp 559/II, Liber perceptarum et expensarum Confraternitatis B M [Beate Mariae] Virginis Sacri Scapularis, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/6273/edition/31978 (dostęp: 10.09.2021).
• Źródła drukowane
• Acta Capitulorum Generalium Ordinis Fratrum B. V. Mariae de Monte Carmelo, vol. 2: Ab anno 1598 usque ad annum 1902, ed. G. Wessels, Romae 1934.
• „Kościelny dziennik urzędowy dla Archidyecezyi Gnieźnieńskiej i Poznańskiej. Kirchliches Amtsblatt für die Erzdiözesen Gnesen und Posen”, 14 (1899) nr 7, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/115188/edition/126048 (dostęp: 20.09.2021).
• Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej, oprac. J. Wiesiołowski, Poznań 2005.
• Nekrolog ś.p. ks. Cyrylla Golonki, karmelity, „Gazeta Kościelna”, 1 (1843) nr 49, s. 390, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/228334/edition/210071 (dostęp: 20.09.2021).
• Ordo Officii Divini ad Usum Almae Ecclesiae Metropolitanae et Archi-Dioec. Posnaniensis Pro Anno Domini MDCCCXXXVII, Poznań 1837, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/196391/edition/182464 (dostęp: 20.09.2021).
• Opracowania
• Chodynicki Ignacy, Wiadomość historyczna o fundacjach klasztorów Zakonu Karmelitańskiego, Lwów 1846.
• Chomentowska Edyta, Bibliografia schematyzmów zakonów męskich z ziem dawnej Rzeczypospolitej z lat 1718-1918, Lublin 2016.
• Gach Piotr Paweł, Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773-1914, Lublin 1984.
• Grzanka Bartłomiej, Grzanka Małgorzata, Kłodawscy karmelici w źródłach zakonnych z XVIII i XIX w. Przyczynek do badań nad strukturą kłodawskiego klasztoru, „Rocznik Kolski”, 7 (2017) s. 59-86.
• Kloskowski Grzegorz, Karmelici trzewiczkowi prowincji wielkopolskiej w XVII-XIX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 98 (2012) s. 149-270.
• Kolak Wacław, Katalog archiwum klasztoru oo. Karmelitów w Krakowie „na Piasku” 1398-1945 (1988), Kraków 1997.
• Krajewski Mirosław, Anastazy, w: Dobrzyński słownik biograficzny. Ludzie europejskiego regionu, Włocławek 2002, s. 58.
• Krucki Łukasz, Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej. Katalog druków przechowywanych w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, Gniezno 2016.
• Kusztelski Andrzej, Kościół Bożego Ciała w Poznaniu, późnośredniowieczne sanktuarium, jagiellońska fundacja. Historia i architektura, „Nasza Przeszłość”, 94 (2000) s. 177-220.
• Lange Magdalena, Źródła do dziejów zakonów w Polsce w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu, „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski”, 4 (2009) s. 333-408.
• Librowski Stanisław, Katalog rubrycel i schematy zmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w Księgozbiorze Podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. Cześć 1: Rubrycele i schematyzmy diecezjalne. Zeszyt 1: Diecezja augustowska – archidiecezja krakowska, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 23 (1971) s. 213-310.
• Librowski Stanisław, Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. Część 1: Rubrycele i schematyzmy diecezjalne. Zeszyt 3: Diecezja podlaska – diecezja warmińska, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 25 (1972) s. 39-113.
• Łukasz (Serafin) Gieburowski, http://www.wtg-gniazdo.org/ksieza/main.php?akcja=opis&id=1049 (dostęp: 20.09.2021).
• Neumann Piotr Franciszek, Wykaz personalny klasztorów diecezji poznańskiej z 1812 roku. Rękopis OA II 40 w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 79 (2003) s. 391-428.
• Noryśkiewicz Jan Kanty, Sekularyzacja klasztorów w Wielkopolsce przez rząd pruski, „Przegląd Teologiczny”, 6 (1925) s. 249-282.
• Noskowicz Mieczysław, Najświętsze trzy Hostje 1399, Poznań 1926.
• Panek Bronisław, Prowincjałowie karmelitów na ziemiach polskich (1397-1997), „Saeculum Christianum”, 4 (1997) nr 2, s. 43-83.
• Puziak Marcin, Przeorzy karmelitańskiego konwentu w Bydgoszczy w latach 1728-1816 w świetle akt kapituł prowincjalnych, „Studia Bydgoskie”, 10 (2016) s. 267-294.
• Puziak Marcin, Uwagi o prowincjałach karmelitańskiej Wielkopolskiej Prowincji Najświętszego Sakramentu w XVIII w., „Studia Bydgoskie”, 11 (2017) s. 165-194.
• Rankowski Leon, Opis kościoła Bożego Ciała w Poznaniu, Poznań 1930.
• Ratajczak Tomasz, Kościół Bożego Ciała w Poznaniu, Poznań 2014.
• Smet Joachim, I Carmelitani, t. III/A, Roma 1996.
• Trajdos Tadeusz Mikołaj, Legenda Bożego Ciała u poznańskich karmelitów i działalność kultowa klasztoru w I połowie XV w., „Kronika Miasta Poznania”, 60 (1992) nr 3-4, s. 27-44.
• Trajdos Tadeusz Mikołaj, U zarania karmelitów w Polsce, Warszawa 1993.
• Zyglewski Zbigniew, Duchowieństwo w księgach brackich bydgoskich karmelitów, „Kronika Bydgoska”, 30 (2008) s. 21-50.

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.13104

Biblioteka Nauki

33332133