Utwór i nośnik utworu fotograficznego w działalności muzeów i archiwów kościelnych

• Authors: Piotr Zakrzewski

Abstracts

EN

Church museums and archives hold diverse categories of photographs. This diversity, combined with the fact that a photograph reflects an image of reality by technical means, raises the question of whether and which photographs are creative works subject to copyright protection. Eventually, the prevailing view was that a photograph reflects the image of reality, which is, however, modified by the photographer, thus potentially qualifying it as a creative work. In Polish literature and judicature the perception of requirements for a photograph to be considered a creative work changed over the years. Initially, only photographs characterized by artistry (beauty) achieved by the photographer’s efforts, such as aesthetic positioning of people, use of light etc., were regarded as creative works (this view seems to be still present in German literature). Later on, the requirements photographs had to meet to be seen as creative works gradually became more liberal. The key meaning was given to the subjective image of reality recorded by the author, which each time differs from the other image even of the same reality. If the subjective image based on the photographer’s choice of the captured fragment of reality is decisive for meeting the requirements for creative works, i.e. creative activity and individual character, every photograph is a creative work with the exception of those that are devoid of the element of choice, e.g. ID photos. However, it could be argued that the prevailing prerequisites are not stringent enough. Museums and archives hold photographic prints which cannot be equated with a photographic work. The medium of a photographic work and a photographic work are different legal and conceptual categories: the former is a physical object to which one has the right of ownership and the latter is in copyright. The ownership of the medium does not grant the right to the author’s economic rights.

PL

Kategorie fotografii znajdujących się w muzeach i archiwach kościelnych są zróżnicowane. Różnorodność ta w połączeniu z faktem, że fotografia oddaje za pomocą środków technicznych obraz rzeczywistości, budzi pytania, czy i jakie fotografie są utworami podlegającymi ochronie prawno-autorskiej. Przeważa pogląd, że fotografia odzwierciedla obraz rzeczywistości, ale w sposób zmieniony przez fotografa, co tym samym pozwala potencjalnie zakwalifikować ją do kategorii utworu. W polskim piśmiennictwie i orzecznictwie na przestrzeni lat zmieniało się postrzeganie wymagań, którym musi ona odpowiadać, aby mogła zostać uznana za utwór. Początkowo za takie uważano jedynie fotografie, odznaczające się artyzmem (pięknem) osiągniętym dzięki staraniom fotografa, np. estetyczne ustawienie osób, operowanie światłem. Pogląd taki wydaje się być ciągle prezentowany w piśmiennictwie niemieckim. Stopniowo rozpoczął się proces bardziej liberalnego postrzegania spełniania przez fotografie wymagań stawianych utworom. Kluczowe znaczenie przyznano subiektywnemu obrazowi rzeczywistości – utrwalonemu przez twórcę – który każdorazowo odróżnia się od kolejnego takiego obrazu nawet tej samej rzeczywistości. Jeżeli subiektywny obraz, oparty na wyborze fotografa, uchwyconego fragmentu rzeczywistości rozstrzyga o spełnieniu wymagań stawianych utworom, to każda fotografia jest utworem z wyjątkiem tych, które pozbawione są elementu wyboru, np. zdjęcia legitymacyjne. Dominującemu stanowisku należy jednak zarzucić zbyt liberalne rozumienie przesłanek warunkujących powstanie utworu. W muzeach i archiwach znajdują się odbitki fotograficzne, które nie mogą być utożsamiane z utworem fotograficznym. Nośnik utworu fotograficznego oraz utwór fotograficzny są innymi kategoriami pojęciowymi i prawnymi, w szczególności pierwszy z nich jest rzeczą, wobec której przysługuje prawo własności, a drugi – przedmiotem prawa autorskiego. Posiadanie praw do nośnika nie daje prawa korzystania z autorskich praw majątkowych.

Keywords

EN

photographic work; copyright; church archives; museums; collections

PL

archiwa kościelne; muzea; prawo autorskie; utwór fotograficzny; zbiory

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2021
• Volume: 117
• Issue: specjalny
• Pages: 343-355

Dates

published

2021

Contributors

author

Piotr Zakrzewski

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Barta Janusz, Markiewicz Ryszard, Przedmiot prawa autorskiego, w: System pra¬wa prywatnego. Prawo autorskie, t. 13, red. J. Barta, Warszawa 2007, s. 7-61.
• Barta Janusz, Markiewicz Ryszard, Glosa do wyroku SA w Gdańsku z dnia 29 stycznia 1993 r. AGCr 369/92, „Orzecznictwo Sądów Polskich”, (1993) nr 11, poz. 216.
• Błeszczyński Jan, Prawo autorskie, wyd. 3, Warszawa 1988.
• Błeszczyński Jan, Twórczość jako przesłanka ochrony w polskim prawie autor¬skim w świetle doktryny i orzecznictwa, w: Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci profesora Edwarda Gniewka, red. J. Gołaczyński, P. Machnikowski, Warszawa 2010, s. 27-40.
• Ferenc-Szydełko Ewa, Przedmiot prawa autorskiego, w: Ustawa o prawie autor¬skim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2011, s. 5-78.
• Gienas Krzysztof, Dozwolony użytek utworów chronionych [art. 28, nb 7-10], w: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2011, s. 154-223.
• Golat Rafał, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 1999.
• Grzeszak Teresa, Droit de suite w prawie autorskim, Warszawa 1991.
• Grzybczyk Katarzyna, Przedmiot prawa autorskiego [art. 1, nb 96], w: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, War¬szawa 2017, s. 5-40.
• Jagielska Monika, Treści cyfrowe jako przedmiot stosunków cywilnoprawnych, w: Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisu¬liński, J. Zawadzka, Warszawa 2020, s. 283-302.
• Karpowicz Andrzej, Konstrukcje prawne w dziedzinie ochrony twórczości foto¬graficznej, „Refleks”, (1971) nr 17-18, s. 72-79.
• Kopff Andrzej, Dzieło i jego twórca, w: Zagadnienia prawa autorskiego, S. Grzy¬bowski, A. Kopff, J. Serda, Warszawa 1973, s. 11-33.
• Kummer Max, Das urheberrechtlich schützbare Werk, Bern, 1968.
• Loewenheim Urlich, Das Werk, w: Urheberrecht. Kommentar, Hrsg. G. Schrick¬er, München, 1999, s. 97-157.
• Łukaszczyk Joanna, Fotografia jako przedmiot prawa autorskiego – zarys pro¬blematyki elementów twórczych w fotografii, „Naukowy Przegląd Dziennikar¬ski”, (2016) nr 3, s. 19-26.
• Michalski Bogdan, Problemy prawne fotografii artystycznej, „Refleks”, (1970) nr 14, s. 8-12.
• Pers Łukasz, Utwory fotograficzne w regulacjach prawa autorskiego od czasów II Rzeczypospolitej do chwili obecnej. Analiza prawnoporównawcza, „Stu¬denckie Zeszyty Naukowe”, 22 (2019) nr 41, s. 129-139.
• Poźniak-Niedzielska Maria, Przedmiot prawa autorskiego, w: System prawa pry¬watnego. Prawo autorskie, t. 13, red. J. Barta, Warszawa 2007, s. 8-17.
• Rehbinder Manfred, Urheberrecht, München 2008.
• Ritterman Stefan, Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937.
• Sarbiński Rafał Marcin, Utwór fotograficzny i jego twórca w prawie autorskim, Kraków 2004.
• Schack Haimko, Urheber- und Urhebervertragsrecht, Tübingen 2005.
• Stelmach Adam, Kopciuszek prawa autorskiego, „Prawo i Życie”, (1967) nr 8, s. 4.

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.13186

Biblioteka Nauki

2088388