Polskie ślady w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na Mentorelli

• Authors: Agnieszka Bender

Abstracts

EN

Mentorella is one of the oldest Marian shrines in Italy. Polish Resurrectionists have been ministering there for more than 160 years. According to tradition, the sanctuary stands at the site of the conversion of the Roman tribune Placidus (turn of the first and second centuries A.D.). Pope Gregory I the Great gave Mentorella to the Benedictines of Subiaco. Their 500-year stay left a legacy in form of fragments of ninth-century architecture, a Romanesque temple from the 12th century and several artefacts (the most important being a statue of Our Lady of Mentorella). The next keepers of the sanctuary were the Jesuits, who took care of the place until the order’s suppression in 1773. A visible sign of their presence is the painting of St Stanislaus Kostka in the church. In 1857, Pope Pius IX entrusted the abandoned church and monastery to the newly formed Resurrectionist congregation founded by Poles. Owing to their efforts, the church buildings were renovated, and the church was decorated with paintings and artefacts made by members of the congregation and renowned artists, including Edward Brzozowski and Tomasz Oskar Sosnowski. Before 1970, stained glass windows were made, which were part of the celebration of the millennium of the baptism of Poland in Italy. The earliest surviving entry of Karol Wojtyła in the guest book of the Mentorelli Shrine dates back to 1965. The hierarch visited the place more than 30 times, including eight times as pope. These were private visits, focused on prayer and rest. Currently, one can visit the so-called Papal Room, with collected artefacts of John Paul II. The 502 mountain trail named Sentiero Karol Wojtyla is also a reminder of his visits. The Pope is also commemorated by a bronze statue placed in front of the church entrance. Dozens of photographs of the visits by Pope John Paul II and Polish President Andrzej Duda to the shrine are on display in one of the rooms on the first floor of the monastery building.

PL

Mentorella jest jednym z najstarszych sanktuariów maryjnych w Italii. Od ponad 160 lat posługują w nim polscy zmartwychwstańcy. Według tradycji sanktuarium wznosi się w miejscu nawrócenia trybuna rzymskiego Placyda (przełom I i II wieku po Chr.). Papież Grzegorz I Wielki przekazał Mentorellę benedyktynom z Subiaco. Po ich pięciusetletnim pobycie pozostały fragmenty architektury z IX wieku, romańska bryła świątyni z XII wieku oraz kilka artefaktów (najważniejsze to figura Pani Mentorelskiej). Kolejnymi gospodarzami byli jezuici, którzy opiekowali się tym miejscem do kasaty zakonu w 1773 roku. Widomym śladem ich obecności jest obraz św. Stanisława Kostki w kościele. W 1857 roku opuszczony kościół i klasztor papież Pius IX powierzył nowo powstałemu, założonemu przez Polaków zgromadzeniu zmartwychwstańców. Dzięki ich staraniom odnowiono budynki kościelne, a kościół ozdobiono malowidłami i artefaktami autorstwa członków zgromadzenia oraz uznanych artystów, m.in. Edwarda Brzozowskiego czy Tomasza Oskara Sosnowskiego. Przed 1970 rokiem wykonano witraże, które wpisywały się w obchody tysiąclecia chrztu Polski we Włoszech. Najwcześniejszy zachowany wpis Karola Wojtyła w księdze gości sanktuarium w Mentorelli pochodzi z 1965 roku. Jednak hierarcha nawiedził to miejsce ponad 30 razy, w tym osiem razy jako papież. Były to wizyty prywatne, skoncentrowane na modlitwie i odpoczynku. Aktualnie można odwiedzić tzw. pokój papieski, ze zgromadzonymi artefaktami po Janie Pawle II. Pamiątką po jego wizytach jest także górski szlak 502 nazwany Sentiero Karol Wojtyła. Papieża upamiętnia także figura w brązie, umieszczona przed wejściem do kościoła. Kilkadziesiąt fotografii z odwiedzin sanktuarium przez Jana Pawła II oraz prezydenta RP Andrzeja Dudę zmartwychwstańcy eksponują w jednym z pokoi na parterze budynku klasztornego.

Keywords

EN

Mentorella; Marian shrine; Resurrectionists; church museum; John Paul II

PL

Mentorella; sanktuarium maryjne; zmartwychwstańcy; muzeum kościelne; Jan Paweł II

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2022
• Volume: 119
• Pages: 29-49

Dates

published

2022

Contributors

author

Agnieszka Bender

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000204327436

References

• Opracowania
• Bartoni Laura, Le vie degli artisti. Residenze e botteghe nella Roma barocca dai registri di Sant’Andrea della Frate (1650-1699), Roma 2012.
• Bender Ryszard, Chrześcijanie w polskich ruchach demokratycznych XIX stulecia, Warszawa 1975.
• Cascioli Giuseppe, Memorie storico-critiche del santuario di Nostra Signora di Mentorella, Roma 1901.
• Choptiany Michał, Walewska Joanna, Miłosierdzie historii i cyfrowe samobójstwo. Archiwum na skrzyżowaniu analogu i cyfry, „Kultura Współczesna”, 22 (2014) nr 4, s. 77-92.
• Crielesi Alberto, Due brevi vie della penitenza, „Lunario Romano”, XXVII (1999) s. 160-184.
• Czaczkowska Ewa Katarzyna, Kardynał Wyszyński. Biografia,, Kraków 2013.
• Czerniecki Stefan, Tutaj Wojtyła rozmawiał z Niebem, „Niezależna Gazeta Polska Nowe Państwo”, (2018) nr 3, s. 84-89.
• Della Riccia Ettore, Un ricordo giornalistico legato all’elezione di Papa Wojtyla nell’ottobre del 1978, w: Strenna dei Romanisti, t. XLIII, Roma 1982, s. 168-175.
• Fachechi Grazia Maria, Bracci Susanna, Romanesque polychrome wood sculptures in Italy: towards a Corpus and a comparative analysis of the data from art-historical and technical studies, „Medievalista”, (2019) nr 26, s. 1-27.
• Findlen Paula, Athanasius Kircher. The Last Man Who Knew Everything, London 2004.
• Fokciński Hieronim, Obchody Tysiąclecia Chrztu Polski we Włoszech, „Polonia Włoska. Biuletyn Informacyjny”, 21 (2016) nr 3-4, s. 24-27.
• Hylla Bernard, Mentorella. Przewodnik, Mentorella 2013.
• Iwicki John, Charyzmat Zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, t. II, Kraków-Kielce 2007.
• Jan Paweł II, Przemówienie w Sanktuarium na Mentorelli (29 października 1978 r.), w: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, t. I, Città del Vaticano 1978, s. 78.
• Kajdański Edward, Michał Boym – ostatni wysłannik dynastii Ming, Warszawa 1988,
• Kałuski Marian, Michał Boym – Polak ambasadorem chińskim, „Studia Polonijne”, 24 (2003), s. 57-83.
• Konior Jan, Historia polsko-chińskich kontaktów kulturowych w XVII w. (na przykładzie misji jezuickich), Kraków 2013.
• Kuzicki Jerzy, Duszpasterstwo emigracji polskiej w Rzymie i innych krajach włoskich w latach 1795-1863; okoliczności powstania, postulaty i kierunki badawcze, „Studia Polonijne”, 39 (2018) s. 45-73.
• Lameński Lechosław, Tomasz Oskar Sosnowski 1810-1886, Lublin 1997.
• Lorenzon Massmiliano, Totila, re dei Goti, Venezia 2013 [mps, Universita Ca’Foscari Venezia].
• Melbechowska Aleksandra, O dwóch polskich „nazareńczykach” – Edwardzie Brzozowskim i Leopoldzie Nowotnym, „Biuletyn Historii Sztuki”, XXXI (1969) nr 1, s. 107-120.
• Micewski Bolesław, Zmartwychwstańcy, w: Encyklopedia katolicka, t. XX, red. E. Gigilewicz, Lublin 2014, kol. 1457-1458.
• M.N. [Michał Nawrocki], Kronika, „Roczniki Kolegium Polskiego w Rzymie”, III (1904) z. VI, s. 112-184.
• Nitka Maria, Katalog, Warszawa 2014.
• Nitka Maria, Twórczość malarzy polskich w papieskim Rzymie w XIX wieku, Warszawa 2014.
• Pelczar Józef Sebastian, Pius IX i Jego Pontyfikat na tle dziejów kościoła w XIX wieku, t. II, Przemyśl 1908.
• Prałat Emilian, Leopold Nowotny. Życie i twórczość [b.m.w.] 2021.
• Raina Peter, Kardynał Wyszyński. Czasy Prymasowskie 1969-1970, t. 9, Warszawa 2003.
• Rokicki Paweł, Mentorella, ulubione włoskie sanktuarium św. Jana Pawła II, w: Zróbcie cokolwiek wam powie. Sanktuaria maryjne w życiu Papieża Polaka i Prymasa Tysiąclecia, red. W. Kućko, Płock 2020, s. 79-81.
• Rossi Attilio, Santa Maria in Vulturella (Tivoli). Ricerche di Storia e d’Arte, Roma 1905.
• Semenenko Piotr, Listy, t. IX, Rzym 2003.
• Suppellettile ecclesiastica I, red. B. Montevecchi, S. Vasco Rocca, Firenze 1988.
• Targosz Karolina, Polscy korespondenci Atanazego Kirchera i ich wkład w jego dzieło naukowe, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, Seria A, (1968) z. 12, s. 135-145.
• Zaleski Eincenty, Eustachy Rzymski, w: Encyklopedia katolicka, t. IV, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1985, kol. 1341.
• Netografia
• Audiencja Pary Prezydenckiej u papieża Franciszka, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wizyty-zagraniczne/audiencja-u-papieza-franciszka,3096 (dostęp: 20.08.2021).
• Battistelli Paolo, Alla Mentorella, „La Libertà”, 13.04.2021, https://laliberta.info/2021/04/13/alla-mentorella/ (dostęp: 20.08.2021).
• Benedykt XVI o św. Grzegorzu Wielkim. Katecheza wygłoszona podczas audiencji generalnych w 28 maja i 4 czerwca 2008 roku, https://grzegorzwielki.pl/sw-grzegorz-wielki/benedykt-xvi-o-sw-grzegorzu-wielkim (dostęp: 20.08.2021).
• Castellano Cervera Jesús, Giovanni Paolo II. Una vita segnata dal mistero di Maria, s. 63 http://www.culturamariana.com/pubblicazioni/fine26/pdf/02-Castellano2005.def.pdf (dostęp: 20.08.2021).
• Gracz Agnieszka, Ukochana Mentorella Jana Pawła II, https://www.radiomaryja.pl/kosciol/ukochana-mentorella-jana-pawla-ii/ (dostęp: 20.08.2021).
• http://www.zmartwychwstancy.pl/site/index.php/zgromadzenie/kim-jestesmy (dostęp: 20.08.2021).
• Il Santuario della Mentorella, https://comunecapranicaprenestina.it/contenuti/314769/santuario-mentorella (dostęp: 20.08.2021).
• Jan Paweł II, Przemówienie do pielgrzymów, https://kalwaria.eu/strona/przemowienie-do-pielgrzymow (dostęp: 20.08.2021).
• L’etimologia, http://www.tibursuperbum.it/ita/escursioni/mentorella/Etimologia.htm (dostęp: 20.08.2021).
• Novara Vittorina, Il Santuario di S. Maria delle Grazie alla Mentorella sul Monte Guadagnolo, http://www.casatomatteini.it/mentorella.htm (dostęp: 20.08.2021).
• Menorah: cult, history and myth, https://museoebraico.roma.it/en/2020/02/11/menorah-cult-history-and-myth/ (dostęp: 20.08.2021).
• Michał Boym A.D. 2019 – Polski Marco Polo, http://www.michalboym.pl (dostęp: 20.08.2021).
• Nitka Maria, Biblia ilustrowana polska Leopolda Nowotnego a ikonografia historii Polski w sztuce nazareńskiej, „Sacrum et Decorum”, (2017) nr 10, s. 50-66, https://sacrumetdecorum.pl/wp-content/uploads/2022/01/nitka.pdf (dostęp: 20.08.2021).
• Radwan Rybiński Maciej, Papież objazdowy i zakaz powszechny, „Dziennik Polski”, 7.05.1999 https://dziennikpolski24.pl/papiez-objazdowy-i-zakaz-powszechny/ar/2101420 (dostęp: 20.08.2021).
• San Benedetto da Norcia, https://www.benedettinisublacensicassinesi.org/san-benedetto-da-norcia/ (dostęp: 20.08.2021).
• Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na Mentorelli, https://santuariodellamentorella.jimdofree.com/w-języku-polskim/ (dostęp: 20.08.2021).
• Santuario della Mentorella, https://www.wikiwand.com/it/Santuario_della_Mentorella (dostęp: 20.08.2021).
• Vaglio Mariangela Galatea, Il terremoto e la casa degli Anici di Norcia, „Archeostorie Magazine”, 2.11.2016, https://www.archeostorie.it/il-terremoto-e-la-casa-degli-anici-di-norcia/ (dostęp: 20.08.2021).

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.13646

Biblioteka Nauki

2158282