„Sztuczki” – współpraca Ireny Gombrowicz z wydawnictwem „Ostoja”. Analiza dokumentów zgromadzonych w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu

• Authors: Aleksandra Gąsowska

Abstracts

EN

The article describes the cooperation of Irena Gombrowicz with the Ostoja publishing house in Poznań. An analysis of the materials collected in the Archdiocese Archives in Poznań allowed me to establish one of the pseudonyms of the author of the theatre play. At her request, the published texts were signed with the abbreviation made of the first letters of the first and last name – Irgo. In 1933-1935, five works were published in the series “Biblioteka Wieczornicowa” and the series “Theatre for Women’s Youth”: First Prize, I serve, From the past to the future, Gifts of friendship and Friend. The author shows the value of the community in them. He commends commitment and dedication. The theatre plays are made to order; they are tailored to the modest possibilities of youth theatres. The author’s style is characterized by a kind of discreet irony directed at opponents, non-believers and naive and straightforward girls. Gombrowiczówna, much earlier than Witold, makes writing a way to earn money. He writes in accordance with his conscience, shaped by the religious milieu of Cecylia Plater-Zyberkówna. The archival research findings allow us to take a broader look at the Gombrowicz family, to describe the environment in which Witold Gombrowicz’s literary taste was also shaped, and to find analogies between his infantile rebellion and Irena’s didacticism.  

PL

W artykule opisuję współpracę Ireny Gombrowicz z poznańskim wydawnictwem „Ostoja”. Analiza materiałów zgromadzonych w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu pozwoliła mi ustalić jeden z pseudonimów autorki „sztuczek”. Na jej prośbę opublikowane teksty podpisano skrótem utworzonym z pierwszych liter imienia i nazwiska – Irgo. W latach 1933-1935 w seriach Biblioteka Wieczornicowa oraz Teatr dla Młodzieży Żeńskiej ukazało się pięć utworów: Pierwsza nagroda, Służyć chcę, Od przeszłości do przyszłości, Dary przyjaźni i Przyjaciółka. Autorka ukazuje w nich wartość wspólnoty. Pochwala zaangażowanie i poświęcenie. Sztuki powstają na zamówienie, są dopasowane do skromnych możliwości młodzieżowych teatrów. Styl autorki charakteryzuje rodzaj dyskretnej ironii, skierowanej w stronę przeciwników, osób niewierzących oraz naiwnych i prostolinijnych dziewcząt. Gombrowiczówna znacznie wcześniej niż Witold czyni z pisania sposób na zarabianie pieniędzy. Pisze w zgodzie ze swoim sumieniem, ukształtowanym przez religijne środowisko z kręgu Cecylii Plater-Zyberkówny. Prowadzone przeze mnie badania archiwalne i zebrane w ich toku informacje pozwalają szerzej spojrzeć na rodzinę Gombrowiczów, opisać środowisko, w którym kształtował się także gust literacki Witolda Gombrowicza, znaleźć analogie pomiędzy jego infantylnym buntem a dydaktyzmem Ireny.

Keywords

EN

Irena Gombrowicz; Ostoja publishing house; „Teatr dla Młodzieży Żeńskiej”; „Biblioteka Wieczornicowa”; Polish Youth Association; theatre play; teaching literature; Catholic press

PL

Irena Gombrowicz; wydawnictwo „Ostoja”; Teatr dla Młodzieży Żeńskiej; Biblioteka Wieczornicowa; Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej; sztuka teatralna; literatura dydaktyczna; prasa katolicka

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2023
• Volume: 120
• Pages: 197-220

Dates

published

2023

Contributors

author

Aleksandra Gąsowska

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000281403594

References

• Źródła
• Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu (AAP)
• sygn. WO 192, Teczka korespondencji wydawnictwa „Ostoja” z lat 1932-1935.
• Bartels Artur, Ideały, w: M. Glaubicz, Wieczór przedślubny druhny, Biblioteka Wieczornicowa nr 39, Poznań 1934, s. 62.
• Dynowska Maria, Weselne zwyczaje naszych przodków, w: M. Glaubicz, Wieczór przedślubny druhny, Biblioteka Wieczornicowa nr 39, Poznań 1934, s. 10.
• Glaubicz Maria, Rząd niewieści, w: tejże, Wieczór przedślubny druhny, Biblioteka Wieczornicowa nr 39, Poznań 1934, s. 26.
• Glaubicz Maria, Westchnienia panieńskie, w: tejże, Wieczór przedślubny druhny, Biblioteka Wieczornicowa nr 39, Poznań 1934, s. 64.
• Glaubicz Maria, Zagajenie prezeski, w: tejże, Wieczór przedślubny druhny, Biblioteka Wieczornicowa nr 39, Poznań 1934, s. 7.
• Gombrowicz Witold, Listy do rodziny, list do Stanisławy i Janusza z dnia 4 lutego 1961 r., oprac. J. Margański, Kraków 2004, s. 262.
• Irgo [Gombrowicz Irena], Dary przyjaźni, w: M. Glaubicz, Wieczór przedślubny druhny, Biblioteka Wieczornicowa nr 39, Poznań 1934, s. 82.
• Irgo [Gombrowicz Irena], Pierwsza nagroda, Teatr dla Młodzieży Żeńskiej nr 39, Poznań 1933.
• Irgo [Gombrowicz Irena], Przeszłość i przyszłość, w: Rocznica założenia KSM, Biblioteka Wieczornicowa nr 40, Poznań 1935, s. 38.
• Irgo [Gombrowicz Irena], Przyjaciółka, Teatr dla Młodzieży Żeńskiej nr 43, Poznań 1935.
• Irgo [Gombrowicz Irena], Służyć chcę, w: L. Wrzesiński, Poświęcenie sztandaru, Biblioteka Wieczornicowa nr 5, Poznań 1934, s. 56.
• Opracowania
• Adamski Walerian, Zjednoczenie Młodzieży Polskiej. Kilka uwag o ustroju i działalności, Poznań 1926.
• Gombrowicz Witold, Iwona, księżniczka Burgunda, Warszawa 1958.
• Gombrowicz Witold, Wspomnienia polskie, Warszawa 1990.
• Graczyk Ewa, Przed wybuchem wstrząsnąć, Gdańsk 2004.
• Nowak Piotr, Poznań jako ośrodek wydawniczy w dwudziestoleciu 1919-1939, Poznań 1997.

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.13779

Biblioteka Nauki

33333038