Dokumenty Rzymskiego Archiwum Towarzystwa Jezusowego dotyczące jezuickiego kolegium w Krasnymstawie

• Authors: Robert Danieluk

Abstracts

EN

Krasnystaw was one of many places in the Polish-Lithuanian Commonwealth where the Jesuits conducted their usual apostolic service, which consisted of direct pastoral care and school teaching. In the town on the banks of the Vistula, this activity took place between 1685 and 1773. This article – prepared for a conference to be held there in 2020 (cancelled due to the sanitary situation) – is a presentation of archival sources relating to the designated facility and stored in the Roman Archives of the Society of Jesus. Based on a detailed inventory of the archive’s polonica – Andrzej Paweł Bieś et al, Polonica w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego (vol. 1–5, Kraków 2002–2008) – it is easy to quickly and precisely locate those that originate in or relate to Krasnystaw. After their general presentation, the article addresses each of the main literary types of Jesuit documentation – these are primarily letters, directories, obituaries and formulas for final vows – with specific examples and citations of some of the sources. The author’s objective is to present how these archives can assist not only local historians, but also anyone interested in the history of the place and the mentioned documentation because of other issues they are addressing.

PL

Krasnystaw był jednym z wielu miejsc w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, gdzie jezuici prowadzili swój zwyczajny apostolat, który polegał na duszpasterstwie bezpośrednim i nauczaniu w szkole. W mieście nad Wieprzem działalność ta miała miejsce w latach 1685-1773. Niniejszy artykuł – przygotowany na mającą się tam odbyć w 2020 roku konferencję (odwołaną z powodu sytuacji sanitarnej) – to prezentacja źródeł archiwalnych dotyczących wskazanej placówki i przechowywanych w Rzymskim Archiwum Towarzystwa Jezusowego. W oparciu o szczegółowy inwentarz poloników tegoż archiwum – Andrzej Paweł Bieś i in., Polonica w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego (t. 1-5, Kraków 2002-2008) – łatwo o szybką i precyzyjną lokalizację tych pochodzących z Krasnegostawu bądź do tego miejsca się odnoszących. Po ogólnej ich prezentacji, artykuł traktuje o każdym z głównych rodzajów literackich jezuickiej dokumentacji – są to przede wszystkim: listy, katalogi, nekrologi oraz formuły ostatnich ślubów zakonnych – z podaniem konkretnych przykładów i cytatów niektórych źródeł. Celem autora jest ukazanie w jaki sposób archiwalia te mogą pomóc nie tylko historykom lokalnym, ale też wszystkim zainteresowanym dziejami tego miejsca i wspomnianą dokumentacją ze względu na inne podejmowane przez nich zagadnienia.

Keywords

EN

Jesuits; college; Krasnystaw; Society of Jesus; religious archives

PL

jezuici; kolegium; Krasnystaw; Towarzystwo Jezusowe; archiwum zakonne

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2023
• Volume: 120
• Pages: 157-173

Dates

published

2023

Contributors

author

Robert Danieluk

• Archiwum Generalne Jezuitów w Rzymie

References

• Źródła
• Archivum Romanum Societatis Iesu
• Assistentia Germaniae (skrót: Germ.) 116, 125
• Provincia Poloniae (skrót: Pol.) 1-2, 19, 45-46, 56-59, 61-63, 69, 78, 79, 83, 88
• Epistolae Nostrorum (skrót: Epp. NN.) 30, 32
• Fondo Gesuitico (skrót: FG) 99, 378-379, 514.
• Schedario Lamalle
• Opracowania
• Bieś Andrzej Paweł i in., Polonica w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego, t. 1-5, Kraków 2002-2008.
• Danieluk Robert, Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878-1904): „Columbae simplicitate et serpentis prudentia”. Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy, Kraków 2009.
• Danieluk Robert, Bydgostiana w Rzymskim Archiwum Towarzystwa Jezusowego, w: Jezuici w Bydgoszczy i okolicy, red. M. Puziak, Bydgoszcz 2018, s. 13-51.
• Danieluk Robert, Die Jesuiten in Brig im frühen 19. Jahrhundert im Licht des Generalarchivs der Gesellschaft Jesu in Rom, w: Die Wiederherstellung der Gesellschaft Jesu. Vorbereitung, Durchführung und Auswirkungen. Unter besonderer Berücksichtigung der Verhältnisse im Wallis, red. P. Oberholzer, Münster 2019, s. 71-98.
• Dębowska Maria, Rostkowski Adam bp, w: Encyklopedia katolicka, t. 17, red. E. Gigilewicz, Lublin 2012, kol. 361-362.
• Friedrich Markus, Der lange Arm Roms? Globale Verwaltung und Kommunikation im Jesuitenorden: 1540-1773, Frankfurt am Main/New York 2011.
• Grzebień Ludwik i in., Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, wyd. 2, Kraków 2004.
• Grzebień Ludwik, Podstawowa bibliografia do dziejów Towarzystwa Jezusowego w Polsce, t. 1-2, Kraków 2009.
• Hierarchia Catholica, vol. V, Patavii 1952.
• Institutum Societatis Iesu, vol. I-III, Florentiae 1892-1893.
• Kołacz Jakub, Słownik języka i kultury jezuitów polskich, Kraków 2006.
• Konstytucje Towarzystwa Jezusowego wraz z przypisami Kongregacji Generalnej XXXIV oraz Normy Uzupełniające zatwierdzone przez tę samą Kongregację, Kraków-Warszawa 2001.
• Kumor-Mielnik Joanna, Święcicki Stanisław Jacek CRL, w: Encyklopedia katolicka, t. 19, red. E. Gigilewicz, Lublin 2013, kol. 382-383.
• Lamalle Edmond, L’archivio di un grande Ordine religioso. L’archivio Generale della Compagnia di Gesù, „Archiva Ecclesiae”, 24-25 (1981-1982) s. 89-120.
• Lawszuk Wladimir, Jezuici w Grodnie 1622-1700: ludzie i dzieje kolegium, Kraków 2013.
• Miazek-Męczyńska Monika, Indipetae Polonae – kołatanie do drzwi misji chińskiej, Poznań 2015.
• Niesiecki Kasper, Herbarz Polski, t. VIII, red. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1841.
• Schurhammer Georg, Die Anfänge des römischen Archivs der Gesellschaft Jesu, „Archivum Historicum Societatis Iesu”, 12 (1943) s. 89-118.
• Święta Lipka – perła na pograniczu ziem, kultur i wyznań, red. A. Jacyniak, Warszawa 2008.
• Teschitel Josef, L'Organizzazione dell'archivio generale della Compagnia di Gesù, „Rassegna degli Archivi di Stato”, 22 (1962) s. 189-196.
• Wimmer Jan, Maria Anna z Liniewa Grothus, w: Polski słownik biograficzny, t. 9/1, red. K. Lepszy, Wrocław 1960, s. 23.
• Wokół jezuickiej fundacji uniwersytetu z 1611 roku, red. D. Żołądź-Strzelczyk, R. Witkowski, Poznań
• Załęski Stanisław, Jezuici w Polsce, t. III, vol. 2, Lwów 1902.
• Załęski Stanisław, Jezuici w Polsce, t. IV, vol. 1, Kraków 1905.
• Załęski Stanisław, Jezuici w Polsce, t. IV, vol. 4, Kraków 1905.
• Załęski Stanisław, Jezuici w Polsce. W skróceniu, 5 tomów w jednym, z dwoma mapami, Kraków
• Netografia
• Feliks Potocki, https://pl.wikipedia.org/wiki/Feliks_Potocki_(zm._1766) (dostęp: 21.09.2020).

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.15053

Biblioteka Nauki

33326111