„Wysmaruję wam twarze gnojówką” (Ml 2,3b). Mowa Boga do kapłanów (Ml 2,1–9) jako manifest reformy Nehemiasza. Kryzys kapłaństwa i degradacja lewitów w pierwszej połowie V wieku przed Chr.

• Authors: Arnold Zawadzki

Title variants

EN

“I will smear on your faces the dung” (Mal 2:3b). God’s Speech to the Priests (Mal 2:1–9) as a Manifesto of Nehemiah’s Reform. The Crisis of the Priesthood and the Degradation of the Levites in the First Half of the Fifth Century BC

Abstracts

EN

The article aims to demonstrate that Mal 2:1–9 is a manifesto of the reform that led to the degradation of the Levites in Nehemiah’s time (mid-fifth century BC), elevating a new generation of priests, who may have been Sadocites or Aaronites, to the chief priesthood (the OT texts are not conclusive here). On the one hand, Julius Wellhausen’s theory, which indicates that the degradation of the Levites was an aftermath of Josiah’s reform, is challenged, while on the other, certain texts (2 Kgs 23:9–10; texts P and Ezek 44:10–16) are interpreted as a post-exile attempt to archaically project the degradation of the Levites to the pre-exile period. An exegetical analysis further reveals that Mal 2:1–9 (together with some Deuteronomistic texts) is the youngest and last historical testimony to the Levites’ priesthood prior to their degradation. A new translation and interpretation enrich the previous understanding of the pericope. It is also plausible that a close associate of Nehemiah or Nehemiah himself is disguised as Malachi.

PL

Artykuł ma na celu wykazanie, że Ml 2,1-9 jest manifestem reformy, która doprowadziła do degradacji lewitów w czasach Nehemiasza (połowa V w. przed Chr.), wynosząc do rangi głównego kapłaństwa nową linię kapłanów, którymi mogli być sadokici lub aaronici (teksty ST nie są tu jednoznaczne). Z jednej strony podważa się teorię Juliusa Wellhausena, według której degradacja lewitów była pokłosiem reformy Jozjasza, z drugiej zaś interpretuje się inne teksty (2Krl 23,9-10; P i Ez 44,10-16) jako powygnaniową próbę archaizującej projekcji degradacji lewitów na okres sprzed wygnania. Analiza egzegetyczna wykazuje ponadto, że Ml 2,1-9 (wraz z niektórymi tekstami deuteronomistycznymi) jest najmłodszym i ostatnim historycznym świadectwem o kapłaństwie lewitów sprzed ich degradacji. Nowe tłumaczenie i interpretacja ubogaca dotychczasowe rozumienie perykopy. Nie wyklucza się też, że pod postacią Malachiasza kryje się bliski współpracownik Nehemiasza lub sam Nehemiasz.

Keywords

EN

Malachi; Levites; priests; secondary priests; Mal 2; degradation of the Levites; Nehemiah’s reformation

PL

Malachiasz; lewici; kapłani; kapłani drugorzędni; Ml 2; degradacja lewitów; reforma Nehemiasza

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: The Biblical Annals
• Year: 2023
• Volume: 13
• Issue: 1
• Pages: 37-81

Dates

published

2023

Contributors

author

Arnold Zawadzki

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000278277881

References

• Abba, R., „Priests and Levites”, Interpreter’s Dictionary of the Bible (red. G. Buttrick) (Nashville, TN: Abingdon 1962) III, 876–889 (= IDB).
• Aberbach, M. – Smolar, L., „Aaron, Jeroboam, and the Golden Calves”, Journal of Biblical Literature 86 (1967) 129–140.
• Abramowiczówna, A., Słownik grecko-polski (Warszawa: PWN 1958) I. Achtemeier, P.J. (red.), Encyklopedia biblijna (Warszawa: Vocatio 1999).
• Albertz, R., Storia della religione nell’Israele antico. Dall’esilio ai Maccabei (Introduzione allo studio della Bibbia. Supplementi 24; Brescia: Paideia 2005) I–II.
• Alonso Schökel, L. – Sicre Díaz, J.L., I profeti (Roma: Borla 1996).
• Baudissin, W., „Priests and Levites”, Hastings’ Dictionary of the Bible (red. J. Hastings) (New York: Scribner’s 1902) IV, 67–97.
• Bos, J.M., Reconsidering the Date and Provenance of the Book of Hosea. The Case for Persian-Period Yehud (Library of Hebrew Bible/Old Testament Studies 580; London et al.: Bloomsbury 2013).
• Botterweck, G.J. – Rinnggren, H. – Fabry, H.-J. (red.), Theological Dictionary of the Old Testament (Grand Rapids, MI: Eerdmans 2021) (= TDOT).
• Brzegowy, T., „Kapłani i lewici w tradycji kapłańskiej (P) Pięcioksięgu”, Collectanea Theologica 72/3 (2002) 5–32.
• von Bulmerincq, A., Komentar zum Buche des Propheten Maleachi (Tartu: Mattiesen 1926–1932) I–II.
• Carter, C.E., The Emergence of Yehud in the Persian Period ( Journal for the Study of the Old Testament Supplement Series 294; Sheffield: Sheffield Academic Press 1999).
• Cody, A., A History of Old Testament Priesthood (Analecta Biblica 35; Rome: PIB 1969).
• Cross, F.M., Canaanite Myth and Hebrew Epic (Cambridge, MA: Harvard University Press 1973).
• Cross, F.M., From Epic to Canon. History and Literature in Ancient Israel (Baltimore, MD: John Hopkins University Press 1988).
• Dahmen, U., „ שׁלח ”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgern – H.-J. Fabry) (Grand Rapids, MI: Eerdmans) XV, 67.
• Deissler, A., Zwölf Propheten III: Zefanja – Haggai – Sacharja – Maleachi (Neue Echter Bibel 21; Würzburg: Echter 1988).
• Dogondke, D., Charakter deuteronomistyczny Księgi Malachiasza. Teologiczne implikacje analizy biblijnej (Lingua Sacra. Monografie 3; Warszawa: Verbinum 2013).
• Elliger, K., Das Buch der zwölf kleinen Propheten II (Das Alte Testament Deutsch 25/2; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1963).
• Fohrer, G., Strutture teologiche dell’Antico Testamento (Biblioteca di cultura religiosa 36; Brescia: Paideia 1980).
• Freedman, D.N. et al. (red.), The Anchor Bible Dictionary (New York: Doubleday 1992) (= ABD).
• Glazier-McDonald, B., Malachi the Divine Messenger (Society of Biblical Literature Dissertation Series; Atlanta, GA: Scholars Press 1987).
• Grabbe, L.L., Priests, Prophets, Diviners, Sages. A Socio-Historical Study of Religious Specialists in Ancient Israel (Valley Forge, PA: Trinity Press International 1995).
• Grabbe, L.L., A History of the Jews and Judaism in the Second Temple Period. I. Yehud. A History of the Persian Province of Judah (The Library of Second Temple Studies 47; London – New York: Clark 2004).
• Grabbe, L.L., „The Priesthood in the Persian Period: Haggai, Zechariah, and Malachi”, Priests and Cults in the Book of the Twelve (red. L.-S. Tiemeyer) (Ancient Near Eastern Mongraphs 14; Atlanta, GA: SBL Press 2016) 149–156.
• Gray, G.B., Sacrifice in the Old Testament. Its Theory and Practice (Oxford: Clarendon 1925).
• Gressmann, H., „Sage und Geschichte in den Patriarchenerzählungen”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 30 (1910) 1–34.
• Gunneweg, A.H.J., Leviten und Priester. Hauptlinien der Traditionsbildung und Geschichte des israelitisch-jüdischen Kulturpersonals (Forschungen zur Religion und Literatur des Alten und Neuen Testaments 89; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1965).
• Haran, M., Temples and Temple Service in Ancient Israel. An Inquiry into the Character of Cult Phenomena and the Historical Setting of the Priestly School (Oxford: Clarendon 1978).
• Hauer, Jr., C.E., „Who Was Zadok?”, Journal of Biblical Literature 82 (1963) 89–94.
• Hill, A.E., Malachi. A New Translation with Introduction and Commentary (Anchor Bible 25D; New York: Doubleday 1998).
• Horst, F., Die zwölf kleinen Propheten Nahum bis Maleachi (Handbuch zum Alten Testament 14; Tübingen: Mohr & Siebeck 1964).
• Hossfeld, F.-L. – Zenger, E., Psalms. III. A Commentary on Psalms 101–150 (Hermeneia; Minneapolis, MN: Fortress Press 2011).
• Judge, H.G., „Aaron, Zadok and Abiathar”, Journal of Theological Studies 7 (1956) 70–74.
• Kelly, J.C., The Function of the Priest in the Old Testament (Pontificium Athenaeum Antonianum. Facultas Theologica – Thesis ad Lauream [Doctoratum] 242; Roma 1973).
• Kennett, R.H., „The Origin of the Aaronite Priesthood”, Journal of Theological Studies 6 (1905) 161–186.
• Kitchen, K.A. – Lawrence, P.J.N., Treaty, Law and Covenant in the Ancient Near East (Wiesbaden: Harrassowitz 2012) I–III.
• Koehler, L. – Baumgartner, W. – Stamm, J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu (Warszawa: Vocatio 2008) I–II.
• Lipschits, O. – Blenkinsopp, J. (red.), Judah and the Judeans in the Neo-Babylonian Period (Winona Lake, IN: Eisenbrauns 2003) 329–330.
• Merrill, E.H., An Exegetical Commentary. Haggai, Zechariah, Malachi (Chicago, IL: Moody Press 1994).
• Metzger, B.M. – Coogan, M.D. (red.), Słownik wiedzy biblijnej (Warszawa: Vocatio 1997).
• Meyer, E., Die Israeliten und ihre Nachbarstämme. Alttestamentliche Untersuchungen (Halle: Niemeyer 1906).
• Milgrom, J., „Book of Numbers”, Anchor Bible Dictionary (red. D.N. Freedman et al.) (New York: Doubleday 1992) IV, 1152.
• Myers, J.M., Ezra-Nehemia. A New Translation with Introduction and Commentary (Anchor Bible 14; New York: Doubleday 1965).
• Nelson, R.D., Deuteronomy. A Commentary (Old Testament Library; Louisville, KY – London: Westminster John Knox 2004).
• North, F.S., „Aarons‘s Rise in Prestige”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 66 (1954) 191–199.
• Nurmela, R., The Levites. Their Emergence as a Second-Class Priesthood (South Florida Studies in the History of Judaism 193; Atlanta, GA: Scholars Press 1998).
• O’Brien, J.M., Priest and Levite in Malachi (Society of Biblical Literature Dissertation Series 121; Atlanta, GA: Scholars Press 1990).
• Ogden, G.S. – Deutsch, R.R., Joel and Malachi. A Promise of Hope – A Call to Obedience (ITC; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1987).
• Petersen, D.L., Zechariah 9–14 and Malachi. A Commentary (Old Testament Library; Louisville, KY: Westminster John Knox 1995).
• Pfeiffer, E., „Die Disputationsworte im Buche Maleachi. Ein Beitrag zur formgeschichtlichen Struktur”, Evangelische Theologie 19 (1959) 546–568.
• Piwowar, A., Historia Izraela czasów Starego Testamentu. Od patriarchów do podboju przez Rzymian (Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki 12; Lublin: Wydawnictwo KUL 2013).
• Purvis, J.D. – Meyers, E.M., „Wygnanie i powrót. Od zburzenia Jerozolimy przez Babilończyków do odbudowy państwa żydowskiego”, Starożytny Izrael. Od Abrahama do zburzenia Świątyni Jerozolimskiej przez Rzymian, wyd. 3. (red. H. Shanks) (Warszawa: Vocatio 2012), 297–335.
• von Rad, G., Deuteronomio (Antico Testamento 8; Brescia: Paideia 1979).
• Ramsey, G.W., „Zadok”, The Anchor Bible Dictionary (red. D.N. Freedman et al.) (New York: Doubleday 1992) VI, 1034–1036.
• Redditt, P.L., Haggai, Zechariah, and Malachi (New Century Bible; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1995).
• Renker, A., Die Tora bei Maleachi. Ein Beitrag zur Bedeutungsgeschichte von tôra im Alten Testament (Freiburger theologische Studien 112; Freiburg: Herder 1978).
• Reventlow, H.G., Aggeo, Zaccaria e Malachia (Antico Testamento 25/2; Brescia: Paideia 2010).
• Rofé, A., La composizione del Pentateuco. Un’introduzione (Bologna: Dehoniane 1999).
• Rowley, H.H., „Zadok and Nahushtan”, Journal of Biblical Literature 58 (1939) 113–141.
• Rowley, H.H., „Melchizedek and Zadok (Genesis 14 and Psalm 110)”, Festschrift für A. Bertholet zum 80. Geburtstag (red. W. Baumgarten) (Tübingen: Mohr & Siebeck 1950) 461–472.
• Rudolph, W., Haggai, Sacharja 1–8, Sacharja 9–14, Maleachi (Kommentar zum Alten Testament 13/4; Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus Mohn 1976).
• Schaper, J., Priester und Leviten im achämenidischen Juda. Studien zur Kult- und Sozialgeschichte Israels in persischer
• Zeit (Forschungen zum Alten Testament 31; Tübingen: Mohr & Siebeck 2000).
• Schart, A., „Cult and Priests in Malachi 1:6–2:9”, Priests and Cults in the Book of the Twelve (red. L.-S. Tiemeyer) (Ancient Near Eastern Mongraphs 14; Atlanta, GA: SBL Press 2016) 213–234.
• Schmid, K., Literaturgeschichte des Alten Testaments. Eine Einführung (Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 2014).
• Smend, R., La formazione dell’Antico Testamento (Brescia: Paideia 1993).
• Smith, J.M.P., A Critical and Exegetical Commentary on the Book of Malachi (International Critical Commentary: Edinburgh: Clark 1980).
• Smith, M., Palestinian Parties and Politics That Shaped the Old Testament (New York: Columbia University Press 1971).
• Smith, R.L., Micah-Malachi (Word Biblical Commentary 32; Waco, TX: Word Books 1984).
• Smith, W.R. – Bertholet, A., „Levites”, Encyclopaedia Biblica (red. T.K. Cheyne – J.S. Black) (New York: Mac-Millan 1902) 2770–2776.
• Snyman, S.D. (Fanie), Malachi (Historical Commentary on the Old Testament; Leuven – Paris – Bristol, CT: Peeters 2015).
• Stuart, D., „Malachi”, The Minor Prophets. An Exegetical and Expository Commentary, wyd. 3 (red. T.E. McComiskey) (Grand Rapids, MI: Baker Academic 1998) 1245–1396.
• Sweeney, M.A., The Twelve Prophets (Berit Olam; Collegeville, MN: Liturgical Press 2000) I–II.
• Tiemeyer, L.-S. (red.), Priests and Cults in the Book of the Twelve (Ancient Near Eastern Monographs 14; Atlanta, GA: SBL Press 2016).
• Tournay, R.J., Voir et entendre Dieu avec les Psaumes ou la liturgie prophetique du Second Temple à Jerusalem (Cahiers de la Revue Biblique 24; Paris: Gabalda 1988).
• VanGemeren, W.A. (red.), New International Dictionary of Old Testament and Exegesis (Grand Rapids, MI: Zondervan 1997) (= NIDOTTE).
• Verhoef, P.A., The Books of Haggai and Malachi (New International Commentary on the Old Testament; Grand Rapids, MI – Cambridge: Eerdmans 1987).
• Waltke, B.K. – O’Connor, M., An Introduction to Biblical Hebrew Syntax (Winona Lake, IN: Eisenbrauns 1990).
• Walton, J.H., Ancient Israelite Literature in Its Cultural Context. A Survey of Parallels between Biblical and Ancient Near Eastern Texts (Library of Biblical Interpretation; Grand Rapids, MI: Zondervan 1989).
• Weaver, H.R, The Priesthood of Judaism in the Persian Period (Dys. Boston University Graduate School 1949) https://open.bu.edu/handle/2144/6350 [dostęp: 16.12.2022].
• Wellhausen, J., Prolegomena to the History of Israel (Scholars Press Reprints and Translations Series; Atlanta, GA: Scholars Press 1994).
• Westermann, C., Basic Forms of Prophetic Speech (Louisville, KY: Westminster John Knox 1991).
• Weyde, K.W., Prophecy and Teaching. Prophetic Authority, Form Problems, and the Use of Traditions in the Book of Malachi (Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 288; Berlin: De Gruyter 2000).
• van der Woude, A.S., Haggai, Maleachi (De Prediking van het Oude Testament; Nijkerk: Callenbach 1982).
• Zawadzki, A., „Mesjaństwo w Ml 3,1–5 i jego deuteronomiczna korekta – studium egzegetyczno-historyczne”, The Biblical Annals 5/2 (2015) 375–403.
• Zimmerli, W., Ezekiel. II. A Commentary on the Book of the Prophet Ezekiel Chapters 25–48 (Hermeneia; Philadelphia, PA: Fortress 1983).

Identifiers

DOI

10.31743/biban.14741

Biblioteka Nauki

20679031