Potencjał gmin województwa lubelskiego w świetle wybranych kategorii rozwoju społeczno-gospodarczego w latach 1995–2021

• Authors: Grzegorz Krawczyk

Title variants

EN

The Potential of the Communes of the Lubelskie Voivodeship in Relation to the Selected Categories of Socio-Economic Development from 1995 to 2021

Abstracts

EN

The aim of the article is to analyze the level of socio-economic development of the communes of the Lubelskie Voivodeship in the years 1995–2021. The subject of the study involved 213 communes of the Lubelskie Voivodeship. The source of data for the conducted analysis was the Local Data Bank of the Central Statistical Office. Taxonomic analysis, method without pattern was used for the research. 19 different variables were examined in the analyzed period. They were divided into variables concerning development: economic (7 variables), social (8 variables) and technical (4 variables). It has been proven in the article that the level of development of the Lubelskie Voivodeship communes in the analyzed period of 1995–2021 increased. Decrease in this development could only be observed in the case of 12 communes. The development processes of communes lead to equalization of their development levels due to the adopted features in the spatial arrangement at a higher level. Poland’s accession to the European Union changed tendencies in terms of the size of dynamicsof communes due to the adopted features. After joining the European Union, the average annual growth rate decreased. The COVID-19 pandemic has not changed the trends in the size of the dynamics of cities and towns due to the adopted features. Communes with a similar index of dynamics of the level of development are located in the same territorial systems due to the adopted features. Communes displaying a similar level of development, due to the adopted features, are located in the same territorial systems. The size of the cities and towns shows a relationship with the index of the dynamics of the level of development due to the adopted features. There is a negative correlation between the dynamics index in 1995–2003, 2019–2021 and 1995–2021 and the size of the commune, which means that the smaller the commune, the higher the change dynamics index. The size of cities and towns shows a relationship with the level of urban development due to the adopted features. The analysis of the size of the commune measured by the number of population and the level of socio-economic development in the presented years: 1995, 2003, 2019 and 2021 are significantly correlated showing positive values according to statistics.

PL

Celem artykułu jest analiza poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa lubelskiego w latach 1995–2021. Przedmiotem badań uczyniono 213 gmin województwa. Źródłem danych do przeprowadzonej analizy był Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Do badania użyto analizy taksonomicznej, metody bez wzorca. Przeanalizowano 19 zmiennych w badanym okresie. Podzielono je na zmienne dotyczące rozwoju: ekonomicznego (7 zmiennych), społecznego (8 zmiennych) i technicznego (4 zmienne). W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono wzrost poziomu rozwoju w badanym okresie. Zaobserwowano, że zróżnicowanie poziomu rozwoju gmin w układzie przestrzennym zmniejsza się. Stwierdzono również, że z uwagi na przyjęte cechy akcesja Polski do Unii Europejskiej miała wpływ na spadek indeksów dynamiki przemian w badanych gminach.

Keywords

EN

local development; socio-economic development; taxonomic analysis of the commune

PL

rozwój lokalny; rozwój społeczno-gospodarczy; analiza taksonomiczna; gminy

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Przegląd Prawno-Ekonomiczny
• Year: 2023
• Issue: 4
• Pages: 85-115

Dates

published

2023

Contributors

author

Grzegorz Krawczyk

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000274676260

References

• Adamowicz, M., Janulewicz, P. (2016). Ocena poziomu rozwoju dużych miast w Polsce – wyniki badań wykorzystujących wzorzec rozwoju Hellwiga. Studia Regionalne i Lokalne, 2(64), 68–86.
• Berbeka, J. (2006). Konwergencja gospodarcza a konwergencja społeczna krajów Unii Europejskiej (15) w latach 1985–2002. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 8, 267–280.
• Brol, R. (2004). Funkcje miast. W: R. Brol (red.), Ekonomika i zarządzanie miastem (s. 23–24). Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
• Chądzyńska, E. (2016). Procesy demograficzne w małych miastach i ich wiejskim otoczeniu na przykładzie województwa dolnośląskiego (okres 1995–2013). Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 279, 97–109.
• Czornik, M. (2008). Miasto. Ekonomiczne aspekty funkcjonowania. Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach.
• Dziemianowicz, W. (1998). Rola władz samorządowych w stymulowaniu napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W: Z. Olesiński (red.), Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce (s. 214–232). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Główny Urząd Statystyczny. (2023). Bank Danych Lokalnych. Pobrano z https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start (5.04.2023).
• Głuszczuk, D. (2011). Istota rozwoju regionalnego i jego determinanty. Ekonomia, 5(17), 68–80.
• Jerczyński, M. (1971). Metody pośrednie identyfikacji i pomiaru bazy ekonomicznej miast. W: K. Dziewoński, M. Jerczyński, Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast (s. 111–142). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kapusta, F. (2004). Infrastruktura jako czynnik aktywizacji gminy. Wiadomości Statystyczne [organ Głównego Urzędu Statystycznego i Polskiego Towarzystwa Statystycznego], 49(6), 56–60.
• Kiniorska, I. (2014). Wybrane problemy społeczno-demograficzne województwa świętokrzyskiego. Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae, Wydział Zarządzania i Administracji Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 18(3), 115–128.
• Kocur-Bera, K. (2011). Rozwój infrastruktury na przykładzie wybranych gmin wiejskich. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 1, 29–37.
• Kołodziejczyk, D. (2014). Infrastruktura w rozwoju społeczno-gospodarczym gmin w Polsce. Agrobiznes 2014. Problemy ekonomiczne i społeczne. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 360, 198–207.
• Konecka-Szydłowska, B., Maćkowiak, H. (2016). Zróżnicowanie funkcjonalne miast województwa wielkopolskiego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 36, 39–56.
• Kosiedowski, W. (2001). Teoretyczne problemy rozwoju regionalnego. W: W. Kosiedowski (red.), Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym. Problemy teorii i praktyki (s. 17–46). Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
• Kozubek, D., Konecka-Szydłowska, B. (2022). Potencjał Wągrowca jako ośrodka powiatowego w świetle wybranych kategorii poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 62, 111–130. doi: 10.14746/rrpr.2022.62.07.
• Krawczyk, G. (2017). Zróżnicowanie poziomu rozwoju ekonomicznego miast regionu wschodniego a zróżnicowanie dynamiki przemian. Studia Regionalne i Lokalne, 4(70), 84–119.
• Lira, J., Wysocki, F. (2004). Zastosowanie pozycyjnego miernika rozwoju do pomiaru poziomu zagospodarowania infrastrukturalnego powiatów. Wiadomości Statystyczne, 9, 39–49.
• Ludwiczak, B. (2014). Efektywność wydatków powiatów wschodniego regionu Polski w latach 2008–2012. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 40(4), 125–136.
• Madras-Kobus, B. (2001). Taksonomia a rozwój regionalny. W: A. F. Bocian (red.), Rozwój regionalny: cele i metody (s. 175–180). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Malina, A., Malina, P. (2005). Determinanty rozwoju regionalnego Polski. Wiadomości Statystyczne, 10, 68–78.
• Marciniak, S. (2005). Makro- i mikroekonomia. Podstawowe problemy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Młodak, A. (2005). Ocena zmienności cech statystycznych w modelu taksonomicznym. Wiadomości Statystyczne, 9, 5–18.
• Młodak, A. (2006). Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej. Warszawa: Difin. Niedźwiecki, A. (2002a). Analiza taksonomiczna jako narzędzie oceny potencjału społeczno-gospodarczego województw. W: E. Bojar, J. Kurys (red.), Zróżnicowanie i współpraca regionów w integracji europejskiej (s. 69–80). Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
• Niedźwiecki, A. (2002b). Analiza zróżnicowania międzyregionalnego jako narzędzie planowania finansowego w banku detalicznym. W: D. Zarzecki (red.), Zarządzanie finansami, klasyczne zasady – nowoczesne narzędzia (t. 1, s. 399–408).Szczecin: ECONOMICUS.
• Parysek, J. (2018). Rozwój społeczno-gospodarczy oraz czynniki i uwarunkowania rozwoju. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 183, 37–56.
• Pociecha, J., Podolec, B., Sokołowski, A., Zając, K. (1988). Metody taksonomiczne w badaniach społeczno-ekonomicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ponikowski, H. (2002). Asymetria stymulant i destymulant konkurencyjności województwa lubelskiego. W: E. Bojar, J. Kurys (red.), Zróżnicowanie i współpraca regionów w integracji europejskiej (ze szczególnym uwzględnieniem władz lokalnych i regionalnych) (s. 57–65). Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
• Ponikowski, H. (2004). Wstępna zbiorcza analiza taksonomiczna poziomu rozwoju powiatu lubartowskiego i jego gmin. W: Raport końcowy usługi „Planowanie Rozwoju Lokalnego”. Moduł C „Studium Lokalnego Potencjału Gospodarczego Powiatu Lubartowskiego” (s. 11–25). Lublin: Centrum Kształcenia Menedżerów Przemysłowych.
• Rakowski, W., Pakulska, T. (2001). Przeobrażenia układów ludności w Polsce w latach 1989–1996. W: W. Rakowski (red.), Zmiany w Polskiej przestrzeni (s. 141–163). Seria: Monografie i Opracowania 478. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
• Ratajczak, M. (2000). Infrastruktura a wzrost i rozwój gospodarczy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 62(4), 83–102.
• Roeske-Słomka, I. (2006). Syntetyczne mierniki rozwoju społeczno-gospodarczego miast wojewódzkich. Wiadomości Statystyczne, 51(3), 71–80.
• Rosner, A. (2007). Zróżnicowanie dynamiki przemian na obszarach wiejskich. W: A. Rosner (red.), Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian (s. 165–188). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Rosner, A., Stanny, M. (2007a). Przyjęta struktura procesu badawczego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego. W: A. Rosner (red.), Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian (s. 27–46). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Rosner, A., Stanny, M. (2007b). Zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce. W: A. Rosner (red.), Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian (s. 47–114). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Rosner, A., Stanny, M. (2007c). Zróżnicowanie poziomu rozwoju obszarów wiejskich w Polsce według komponentu społecznego. W: A. Rosner (red.), Zróżnicowaniepoziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian (s. 115–152). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Roszkowska, S. (2005). Kapitał ludzki a wzrost gospodarczy w ujęciu wojewódzkim. Wiadomości Statystyczne, 4, 46–67.
• Swianiewicz, P. (1989). Społeczno-ekonomiczna typologia miast i gmin w Polsce. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Szubska-Włodarczyk, N. (2014). Pomiar rozwoju społecznego na obszarach wiejskich w Polsce – analiza regionalna. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu., 16(6), 468–475.
• Tokarski, T., Stępień, W., Wojnarowski, J. (2006). Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego województw. Wiadomości Statystyczne, 7/8, 87–105.
• Wiatrak, A. (2000). Zarządzanie gospodarką regionalną i lokalną. W: E. Bojar, B. Plawgo (red.), Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym (s. 83–92). Warszawa: „Nauka – Edukacja”.
• Wysoki, F., Łuczak, A. (2004). Ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich Wielkopolski. W: J. J. Parysek (red.), Rozwój regionalny i lokalny w Polsce w latach 1989–2002 (s. 317–329). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Ziemiańczyk, U. (2010). Ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich i miejsko-wiejskich w województwie małopolskim. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 14, 31–40.
• Ziółkowski, M. (1997). Dysproporcje w zagospodarowaniu infrastrukturalnym gmin województw Polski środkowo-wschodniej. W: W. Rakowski (red.), Przemiany społeczno-ekonomiczne Polski w układzie przestrzennym w latach 1989–1994 (s. 101–124). Warszawa: Oficyna Wydawnicza (Szkoła Główna Handlowa).

Identifiers

DOI

10.31743/ppe.16631

Biblioteka Nauki

33579433