Konstrukcja prawna instrumentu zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu uchylającemu się od zobowiązań alimentacyjnych

• Authors: Tomasz Kosicki

Title variants

RU

Юридическая конструкция инструмента лишения водительских прав у должника по алиментам, уклоняющегося от своих алиментных обязательств

UK

Правова конструкція інструменту для затримання водійського посвідчення у боржника аліментів який ухиляється від обов’язку сплати аліментів

EN

The legal structure of the instrument for withholding the driving license of a child-support debtor evading support obligations

Abstracts

UK

У статті описано один із найсуворіших засобів дисциплінарного стягнення з боржників аліментів в ситуації їх ухилення від аліментних зобов’язань, що регламентується Законом від 7 вересня 2007 року про допомогу особам, які мають право на аліменти, а саме – затримання водійського посвідчення. Слід підкреслити, що з огляду на діючі норми це затримання в принципі є обов’язковим, а це означає, що уповноважений орган державного управління (староста або президент міста з повітовими правами) не може відмовити у його застосуванні при дотриманні умов, передбачених вищезгаданим актом. Тому в першій частині статті розглядаються матеріально-правові умови набуття боржником аліментів статусу ухилення від аліментних зобов’язань. У наступній наводяться причини затримання водійського посвідчення та адміністративне провадження у цій справі. Ці умови включають винесення компетентним органом рішення про визнання боржника аліментів таким, що ухиляється від виконання аліментних зобов’язань, та аби рішення було остаточним. Умови перевіряються органом після отримання заяви від компетентного органу боржника про затримання водійського посвідчення. Специфіка цієї адміністративної процедури (як правило) унеможливлює отримання боржником додаткових доказів, які могли б перешкодити застосуванню цієї санкції. Відповідно до усталених поглядів судів, ухвалене у цій справі рішення є остаточним, а це означає, що орган не може винести інше адміністративне рішення, крім затримання водійських прав. Питання про надзвичайні обставини, що виникають під час провадження у справі про затримання водійського посвідчення, яке з урахуванням ст. 5 абз. 6 цитованого акту призведе до анулювання рішення про затримання водійського посвідчення. Була зроблена спроба відповісти на питання: чи може в такій ситуації орган винести рішення у вищезгаданій справі. Враховуючи постійно зростаючу кількість боржників аліментів, а також збільшення кількості дітей (зараз близько мільйона), яких торкнулася проблема неаліментів, а також низький рівень стягнення аліментних зобов’язань, важливість питання має не лише значне теоретичне, а й передусім практичне значення.

RU

Статья представляет собой описание одного из самых суровых инструментов дисциплинарного воздействия на должников по алиментам, уклоняющихся от своих алиментных обязательств, регламентированного Законом от 7 сентября 2007 года «О помощи лицам, имеющим право на алименты», а именно, лишения водительских прав. Необходимо подчеркнуть, что это лишение в свете действующего законодательства является обязательным, а это означает, что уполномоченный орган публичного управления (староста или президент города на правах повята) не может отказать в его применении, если соблюдены предпосылки, предусмотренные в вышеуказанном законе. Поэтому в первой части статьи рассматриваются материально-правовые предпосылки для получения статуса должника по алиментам, уклоняющегося от своих алиментных обязательств. В следующей части представлены предпосылки лишения водительских прав и административное производство по данному делу. К таким условиям относится вынесение компетентным органом решения о признании должника по алиментам лицом, уклоняющимся от выполнения своих алиментных обязательств, и вступление его в законную силу. Орган рассматривает предпосылки после получения заявления о лишении водительских прав от компетентного органа должника. Специфика данного административного производства (как правило) не позволяет должнику представить дополнительные доказательства, которые могли бы предотвратить применение данной санкции. Согласно устоявшимся взглядам судебной власти, решение, вынесенное в данном случае, является обязательным, а это значит, что орган власти не может вынести иного административного решения, кроме как о лишении водительских прав. В статье также обсуждался вопрос о возникновении чрезвычайных обстоятельств в ходе производства по делу о лишении водительских прав, которые в свете ст. 5 п. 6 указанного закона привели бы к отмене решения о лишении водительских прав. Была предпринята попытка ответить на вопрос: может ли в такой ситуации орган власти вынести решение по вышеуказанному вопросу. Учитывая постоянно растущее число должников по алиментам, а также растущее число детей (в настоящее время около миллиона), которых касается проблема неуплаты алиментов, и низкий процент взыскания алиментных обязательств, важность рассматриваемого вопроса имеет не только теоретическое, но и практическое значение.

EN

The purpose of the article is to characterize one of the most troublesome instruments to discipline child-support debtors evading maintenance obligations regulated in the Act of 7 September 2007 on assistance to persons entitled to maintenance which is driving license retention. It should be emphasized that this detention is in principle obligatory in the light of current regulations, which means that an authorized public administration body (staroste or president of a city with poviat rights) may not refuse to apply it if the conditions provided for in the above act are met. Therefore, the first part of the work discusses the substantive conditions for the maintenance debtor to obtain the status of a maintenance waiver. The next part of the article presents the reasons for withholding the driving license and administrative proceedings in this case. The conditions include the issuing by the competent authority a decision on the recognition of the maintenance debtor as evading his/ her maintenance obligations and its becoming final. These premises are examined by the authority after receipt of an application from the competent authority of the debtor to retain the driving license. The specificity of this administrative procedure (as a rule) prevents the debtor from taking additional evidence that may prevent the application of this sanction. The above statement confirms, among other things, that the decision issued in this case is a binding decision which this means that the authority may not issue any other administrative decision than on the retention of the driving license. The discussion will also cover the issue of extraordinary circumstances arising in the course of proceedings for the suspension of the driving license which, in the light of Article 5 (6) of the cited act, would lead to the revocation of the decision to seize the driving license. An attempt is made to answer the question whether in such a situation the authority may issue a decision in the above case. In view of the ever-increasing number of maintenance debtors, as well as the ever-increasing number of children (currently about one million) who are affected by the problem of non-maintenance, as well as the low collectability of maintenance obligations, the importance of the issue is not only of considerable theoretical value, but above all of practical matter.

PL

Artykuł stanowi charakterystykę jednego z najbardziej dolegliwych instrumentów dyscyplinowania dłużników alimentacyjnych uchylających się od zobowiązań alimentacyjnych, uregulowanego w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, jakim jest zatrzymanie prawa jazdy. Wymaga podkreślenia, że zatrzymanie to w świetle aktualnie obowiązujących przepisów ma co do zasady charakter obligatoryjny, co oznacza, że uprawniony organ administracji publicznej (starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu) nie może odmówić jego zastosowania w przypadku spełnienia przewidzianych w powyższej ustawie przesłanek. W związku z tym w pierwszej części artykułu omówiono przesłanki materialnoprawne uzyskania przez dłużnika alimentacyjnego statusu uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. W kolejnej przedstawiono przesłanki zatrzymania prawa jazdy oraz postępowanie administracyjne w tej sprawie. Do przesłanek tych zalicza się wydanie przez właściwy organ decyzji w sprawie uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych oraz uzyskanie przez nią przymiotu ostateczności. Przesłanki organ bada po wpłynięciu wniosku od organu właściwego dłużnika o zatrzymanie prawa jazdy. Specyfika tego postępowania administracyjnego (co do zasady) uniemożliwia dłużnikowi przeprowadzenie dodatkowych dowodów, które mogą zapobiec zastosowaniu tej sankcji. Zgodnie z utrwalonymi poglądami judykatury decyzja wydana w tej sprawie jest decyzją związaną, co oznacza, że organ nie może wydać innej decyzji administracyjnej niż o zatrzymaniu prawa jazdy. Pod dyskusję została poddana także kwestia wystąpienia w toku postępowania w sprawie zatrzymania prawa jazdy nadzwyczajnych okoliczności, które w świetle art. 5 ust. 6 cytowanej ustawy prowadziłyby do uchylenia decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Podjęta została próba odpowiedzi na pytanie: czy w takiej sytuacji organ może wydać decyzję w powyższej sprawie. Wobec stale rosnącej liczby dłużników alimentacyjnych, jak również coraz większej liczby dzieci (obecnie około milion), których problem niealimentacji dotyczy, a także niskiej ściągalności zobowiązań alimentacyjnych doniosłość podejmowanego zagadnienia ma nie tylko istotny walor teoretyczny, ale przede wszystkim praktyczny.

Keywords

RU

алименты; должник по алиментам; неуплата алиментов; лишение водительских прав; уклонение от алиментных обязательств

UK

аліменти; аліментний боржник; неаліменти; затримання водійських прав; ухилення від аліментних зобов’язань

PL

alimenty; dłużnik alimentacyjny; zatrzymanie prawa jazdy; niealimentacja; uchylanie się od zobowiązań alimentacyjnych

EN

alimony; alimony debtor; child-support debtor; maintenance obligations; non-alimony; driving license retention; evasion of alimony obligations

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia Prawnicze KUL
• Year: 2022
• Issue: 2
• Pages: 213-234

Dates

published

2022

Contributors

author

Tomasz Kosicki

• Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

• https://orcid.org/0000000318313251

References

• Alimenty: problem niealimentacji dotyczy miliona dzieci, http://www.rp.pl/Rodzina/302129999-Alimenty-problem-niealimentacji-dotyczy-miliona-dzieci.html. [dostęp: 25.09.2020 r.].
• Andrzejewski M., Dyscyplinowanie dłużników alimentacyjnych (rozważania na tle dwóch wyroków Trybunału Konstytucyjnego dotyczących odebrania im prawa jazdy), w: Prawo alimentacyjne, t. 1. Zagadnienia systemowe i proceduralne, red. J.M. Łukasiewicz, I. Ramus, Toruń 2015.
• Borodziuk M., Zakres kryminalizacji przestępstwa niealimentacji po nowelizacji w 2017 r., Prokuratura i Prawo 2018, nr 4.
• Brzeźna A., Gajda-Durlik M., Korcz-Maciejko A., Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Komentarz, Warszawa 2019.
• Budyn-Kulik M., w: M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Mozgawa, M. Kulik, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2020 [baza danych LEX].
• Duda A., Sokołowska D., Nowe granice kryminalizacji przestępstwa niealimentacji oraz mechanizmy redukcji karania według znowelizowanego art. 209 k.k., Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2017, t. 21, z. 4.
• Hauser R., Wszczęcie postępowania administracyjnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1998, t. 60, z. 1.
• Juryk A., Działania zmierzające do poprawy wykonywania przez dłużnika obowiązku alimentacyjnego na rzecz dziecka, Rocznik Administracji Publicznej 2016, nr 2, DOI: 10.4467/24497800RAP.16.001.5094.
• Kmiecik Z.R., Proceduralny stosunek administracyjnoprawny w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Studia Iuridica Lublinensia 2014, nr 22.
• Kmiecik Z.R., Wszczęcie ogólnego postępowania administracyjnego, Warszawa 2014.
• Knysiak-Molczyk H., Granice prawa do informacji w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, Warszawa 2013.
• Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Molczyk, Warszawa 2015.
• Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013.
• Kosicki T., Administracyjnoprawne instrumenty dyscyplinowania dłużników alimentacyjnych– wybrane zagadnienia materialnoprawne i procesowe, Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea 2019, t. 9, DOI: 10.5604/01.3001.0013.7200.
• Kosicki T., Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 25 lipca 2017 r., III SA/Lu 145/17, Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea 2020, t. 10.
• Lachowski J., w: Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2018 [baza danych LEX].
• Małecki M., Przestępstwo nie alimentacji w perspektywie zmian (uwagi do rządowego projektu nowelizacji art. 209 k.k. z 28 października 2016 r.), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2016, t. 20, z. 4.
• Orłowska-Zielińska B., Karnoprawna odpowiedzialność za przestępstwo niealimentacji w świetle nowelizacji z 23 marca 2017 roku, Studia Prawnoustrojowe 2018, nr 41.
• Pietrzak H., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 września 2009 r., P 46/07 w sprawie zasadności zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu, Prawo Kanoniczne 2010, t. 53, nr 1–2.
• Polińska A., Przestępstwo uchylania się od alimentów po ostatniej nowelizacji, Palestra 2018, nr 5.
• Rosiak Ł., Społeczne koszty niealimentacji, Zeszyty Prawnicze 2018, nr 1.
• Sieniuć M., Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu, w: System Prawa Administracyjnego Procesowego, t. 2, cz. 2. Zasady ogólne postępowania administracyjnego, red. J.P. Tarno, W. Piątek, Warszawa 2018.
• Spurek J., Zatrzymanie prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu a prymat rodziców w wychowywaniu dzieci, Acta Iuris Stetinensis 2019, nr 1, DOI: 10.18276/ais.2019.25–07.
• Suska M., Zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, w: Rodzina w prawie administracyjnym, red. A. Ziółkowska, A. Gronkiewicz, Katowice 2015.
• Suwaj R., Wydawanie decyzji administracyjnych w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Wrocław 2019.
• Szewczyk E., Szewczyk M., Odmowa wszczęcia postępowania administracyjnego w kontekście art. 61a Kodeksu postępowania administracyjnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2012, z. 1.
• Tomaszewska E., Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Komentarz, Warszawa 2014.
• Wróbel A., Jaśkowska M., Wilbrandt-Gotowicz M., Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania administracyjnego, Warszawa 2020 [baza danych LEX].

Identifiers

DOI

10.31743/sp.11048

Biblioteka Nauki

2090162