O ławnikach w postępowaniu karnym. Uwagi na marginesie monografii J. Kila „Ławnicy jako forma udziału czynnika społecznego w polskim procesie karnym”, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa 2021, s. 138

• Authors: Michał Roman Grudecki

Title variants

EN

About lay judges in criminal proceedings. Remarks on J. Kil’s monograph Ławnicy jako forma udziału czynnika społecznego w polskim procesie karnym, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa 2021, p. 138

RU

О присяжных заседателях в уголовном процессе. Комментарии в свете монографии Я. Кила Присяжные заседатели как форма участия общественного фактора в польском уголовном процессе, Издательство «Elipsa», Варшава 2021, с. 138

UK

Про народних засідателів у кримінальному процесi. Коментарі на полях монографії Й. Кіла Лавниці як форма участі соціального чинника у польському кримінальному процесі, Видавництво «Elipsa», Варшава 2021, с. 138

Abstracts

UK

Стаття присвячена ролі народних засідателів у кримінальному процесі. Міркування ґрунтуються насамперед на монографії Й. Кіла з цього питання, тому текст частково носить полемічнo-рецензійний характер. Метою статті є звернути увагу на недостатню реалізацію принципу участі соціального чинника у здійсненні правосуддя de lege lata та висунути постулати de lege ferenda для покращення цього стану. Автор наводить аргументи щодо участі народних засідателів у розгляді кримінальних справ, а також вказує на суттєві недоліки цього інституту, що виникають, зокрема, внаслідок неналежної практики. Що стосується постулатів de lege ferenda, то значний акцент приділяється питанню вимог юридичної освіти до кандидатів у народні засідатели та способу їх відбору. Також обговорюються питання можли- вої дисциплінарної відповідальності народних засідателів та можливості введення народних засідателів у кримінальних справах до апеляційних судів та кримінальної палати Верховного Суду.

RU

Статья посвящена роли присяжных заседателей в уголовном процессе. Проведенные рассуждения основаны, прежде всего, на монографии Я. Кила, касающейся этого вопроса, поэтому текст но- сит отчасти полемический и обзорный характер. Цель статьи – обратить внимание на недостаточную реализацию принципа участия общественного фактора в отправлении правосудия de lege lata и выдвинуть постулаты de lege ferenda, направленные на улучшение такого положения дел. Автор приводит ар-гументы в пользу участия присяжных заседателей в рассмотрении уголовных дел, а также указывает на существен ные недостатки этого института, обусловленные, в частности, неправильной практикой. Что касается постулатов de lege ferenda, то значительное внимание уделяется вопросу о требованиях к юридическому образованию кандидатов в присяжные заседатели и способу их отбора. Обсуждается также проблема возможной дисциплинарной ответственности присяжных заседателей, а также возможность введения института присяжных заседателей по уголовным делам в апелляционных судах и Уголовной коллегии Верховного Суда.

EN

This article is devoted to the role of lay judges in a criminal trial. The conducted research is mainly based on J. Kil’s monograph on this issue, which is why the text is partly a a polemic and a review. The aim of the article is to draw attention to the insufficient implementation of the principle of the participation of the social factor in the judicial system de lege lata and to put forward de lege ferenda postulates aimed at improving this state of affairs. The author presents arguments for the participation of lay judges in adjudication in criminal cases, and points to the significant disadvantages of this institution. With regard to de lege ferenda postulates, considerable emphasis is placed on the issue of the legal education requirement of candidates for lay judges and the method of their selection. The issues of possible disciplinary liability of lay judges and the possibility of introducing lay judges in criminal cases to appellate courts and the Criminal Chamber of the Supreme Court are also discussed.

PL

Artykuł jest poświęcony roli ławników w procesie karnym. Prowadzone rozważania opierają się przede wszystkim na monografii J. Kila, dotyczącej tego zagadnienia, stąd też tekst częściowo ma charakter polemiczno-recenzyjny. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na niedostateczną realizację zasady udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości de lege lata oraz wysunięcie postulatów de lege ferenda, mających doprowadzić do poprawy tego stanu rzeczy. Autor przedstawia argumenty za udziałem ławników w orzekaniu w sprawach karnych, a także wskazuje na istotne wady tej instytucji, wynikające w szczególności z niewłaściwej praktyki. Odnośnie do postulatów de lege ferenda, znaczny nacisk położony jest na kwestię wymogu wykształcenia prawniczego kandydatów na ławników oraz sposobu ich wyboru. Omówiona została także problematyka ewentualnej odpowiedzialności dyscyplinarnej ławników oraz możliwość wprowadzenia składów ławniczych w sprawach karnych do sądów odwoławczych oraz Izby Karnej Sądu Najwyższego.

Keywords

UK

народний засідатель; кримінальний процес; соціальний фактор у здійсненні правосуддя; гарантійна функція; склад суду

RU

присяжный заседатель; уголовный процесс; общественный фактор в правосудии; гарантийная функция; состав суда

PL

ławnik; proces karny; czynnik społeczny w wymiarze sprawiedliwości; funkcja gwarancyjna; skład sądu

EN

lay judge; criminal trial; social factor in the judicial system; guarantee function; composition of the court

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia Prawnicze KUL
• Year: 2022
• Issue: 2
• Pages: 295-312

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Roman Grudecki

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000251853770

References

• Bartnik A.S., Sędzia czy kibic? Rola ławnika w wymiarze sprawiedliwości III RP. Analiza socjologiczno- prawna, Warszawa 2009.
• Basa M., Instytucja ławników Sądu Najwyższego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2020, nr 1, DOI: 10.14746/rpeis.2020.82.1.6.
• Bek D. i in. , Odpowiedzialność dyscyplinarna w systemie polskiego prawa represyjnego. Analiza aspektów materialnoprawnych na przykładzie wybranych pragmatyk zawodowych, Warszawa 2019.
• Borski M., Agitacja wyborcza jako ważny element kampanii wyborczej – wybrane zagadnienia, Roczniki Administracji i Prawa 2017, z. 17 (specjalny).
• Borucka-Arctowa M., Rola ławnika w świetle poglądów samych ławników oraz przedstawicieli środowiska prawniczego, w: Udział ławników w postępowaniu karnym. Opinie a rzeczywistość. Studium prawnoempiryczne, red. S. Zawadzki, L. Kubicki, Warszawa 1970.
• Burda A., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1969.
• Chojniak Ł., Wiśniewski Ł., Ławnicy w postępowaniu karnym – ujęcie historyczne i konstytucyjne, Wrocławskie Studia Sądowe 2013, nr 3–4.
• Fajst M., Udział czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości PRL, Studia Iuridica 1998, nr 35.
• Galeza D., Hard Cases, Manchester Review of Law, Crime and Ethics 2013, nr 2.
• Gmurzyńska E., Evolution of the Institution of Justice of the Peace in the United States, Studia Iuridica Lublinensia 2019, t. 28, nr 1, DOI: 10.17951/sil.2019.28.1.39-67.
• Kaczmarczyk M., Czynnik społeczny w polskim systemie wymiaru sprawiedliwości, Warszawa 2020.
• Kapica K., Sędziowie pokoju w świetle Konstytucji RP i rozwiązań państw europejskich – analiza proponowanych koncepcji, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
• Kil J., Ławnicy jako forma udziału czynnika społecznego w polskim procesie karnym, Warszawa 2021.
• Klaus W., Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w opiniach ławników, w: Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania pracy i wyboru ławników sądowych na przykładzie Apelacji Białostockiej, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011.
• Kruszyński P., Rozszerzyć udział ławników w orzekaniu przed sądami karnymi, Prawo i Życie 1969, nr 6.
• Kruszyński P., Kil J., Sądownictwo sędziów pokoju w drobnych sprawach karnych – perspektywa legislacyjna, Roczniki Administracji i Prawa 2019, nr 1, DOI: 10.5604/01.3001.0013.3588.
• Kruszyński P., Kil J., Placek J., Sędzia pokoju i jego rola w rozwiązywaniu problemów polskiego wymiaru sprawiedliwości, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
• Kulesza C., Udział czynnika społecznego w orzekaniu w perspektywie historyczno-prawnoporównawczej, Białostockie Studia Prawnicze 2016, z. 21, DOI: 10.15290/bsp.2016.21.04.
• Kutnjak Ivković S., An Inside View: Professional Judges’ and Lay Judges’ Support for Mixed Tribunals, Law and Policy 2003, nr 2.
• Kwiatkowski Z., Udział ławników w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, w: Istota i zasady procesu karnego 25 lat później. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja
• Murzynowskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, Warszawa 2020.
• Laskowski M., Granice udziału obywateli w wymiarze sprawiedliwości, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
• Liszewski K., Instytucja sędziów pokoju na przykładzie USA, w: Specyfika organizacji i funkcjonowania organów władzy publicznej. Analiza porządków prawnych państw współczesnych, red. M. Jabłoński, M. Abu Gholeh, Wrocław 2019.
• Murzynowski A., Refleksje na temat instytucji ławników, Państwo i Prawo 1970, nr 10.
• Murzynowski A., Udział ławników w orzecznictwie sądów karnych, Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego 1986, nr 24.
• Prusak F., Czynnik społeczny w procesie karnym, Warszawa 1975.
• Rogacka-Rzewnicka M., Idea obywatelskiej partycypacji w realizacji wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Ewolucja trendów ustawodawczych, w: Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga Jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-
• Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B.T. Bieńkowska, Warszawa 2015.
• Ruszewski J., Ramy prawne wyboru i funkcjonowania ławników w Polsce, w: Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania pracy i wyboru ławników sądowych na przykładzie Apelacji Białostockiej, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011.
• Rybicki M., Ławnicy ludowi w sądach PRL, Warszawa 1968.
• Sędziowie pokoju – sprawiedliwość blisko ludzi, www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/sedziowie-pokoju--sprawiedliwosc-blisko-ludzi [dostęp: 11.03.2022 r.].
• Sitniewski P., Analiza wyników ankiet prezesów sądów w zakresie wyboru ławników, jakości ich pracy oraz funkcjonowania w ramach wymiaru sprawiedliwości, w: Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania pracy i wyboru ławników sądowych na przykładzie Apelacji Białostockiej, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011.
• Sławiński A.A., Udział czynnika ludowego w Sądzie Najwyższym, realizacja gwarancji konstytucyjnej czy ochlokracja, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
• Słomiński K., Formy udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości a legitymizacja władzy sądowniczej, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
• Szwast M., Kształtowanie się zasady prawa do sądu w prawie polskim przed uchwaleniem Konstytucji RP z 1997 r., Przegląd Konstytucyjny 2019, nr 3.
• Tabaszewski R., Instytucjonalno-prawne uwarunkowania kampanii wyborczych w Polsce. Zagadnienia wybrane, w: Marketing wyborczy we współczesnych kampaniach wyborczych, red. E. Kancik, P. Jakubowski, Lublin 2013.
• Wieczorek K., Udział czynnika społecznego w orzekaniu w polskim i amerykańskim procesie karnym, Szczecin 2012.
• Zawadzki S., Instytucja ławnika ludowego jako przedmiot badań, w: Udział ławników w postępowaniu karnym. Opinie a rzeczywistość. Studium prawnoempiryczne, red. S. Zawadzki, L. Kubicki, Warszawa 1970.

Identifiers

DOI

10.31743/sp.12750

Biblioteka Nauki

2090209