Normatywne konsekwencje art. 9 Konkordatu dla polskiego porządku prawnego

• Authors: Marcin Olszówka

Title variants

EN

Normative consequences of Article 9 of the Concordat for Polish legal order

Abstracts

EN

Polish legal system does not differentiate days which are free from work on the basis of their Catholic/religious or state/secular nature – either at the constitutional level or at the statutory level. Article 66(2) of the 1997 Constitution of the Republic of Poland does not specify public holidays but obliges the legislator to specify them in ordinary legislation. In general, Polish law assumes that two days a week, including Sundays, are free from work, in addition to other holidays. There are also a number of exceptions when an employer is entitled to order work on Sundays or holidays. Article 9(1) of the 1993 Concordat, contrary to Article 66(2) of the Constitution, contains a catalogue of nonworking days, including all Sundays and literally enumerated holidays. It is not a catalogue of Catholic holidays but a catalogue of nonworking days and is binding on the ordinary legislator. In consequence, Polish legislation must not only guarantee the days free from work according to the Concordat but also ensure that on each of these days employees (regardless of the legal basis for providing work) are not obliged to work. Exceptions are permissible but only in situations justified by objective reasons (e.g. security, public order, morality, human life and health); trade, for example, does not fall into one of these exceptions. Interpretative problems are posed by Article 9(2) of the Concordat, which specifies the conditions for expanding the catalogue of public holidays (paragraph 1). The requirement of an agreement between the Parties to the Concordat can be understood either literally – as a requirement of adopting a separate agreement – or teleologically (functionally) – as the absence of opposition (which nevertheless seems to be a more correct interpretation). Another controversy is related to the nature of the catalogue of public holidays in the Concordat. The important question in this regard is whether it should be considered inclusive (i.e. the days indicated in the Concordat have the character of days actually free from work) or exclusive (i.e. only the days indicated in the Concordat have the character of days actually free from work).

PL

Polskie prawo nie zna podziału świąt na katolickie (religijne) i państwowe (świeckie) - ani na poziomie konstytucyjnym, ani ustawowym. Artykuł 66 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. nie określa, które dni są wolne od pracy, lecz nakazuje to sprecyzować w ustawie. Polskie ustawodawstwo generalnie zakłada, że wolne od pracy są dwa dni w tygodniu, w tym niedziela, a ponadto święta, przy czym istnieje wiele wyjątków, gdy pracodawca może nakazać pracę w niedziele lub święta. Artykuł 9 ust. 1 polskiego Konkordatu z 1993 r.  - inaczej niż art. 66 ust. 2 Konstytucji RP - proklamuje katalog dni wolnych od pracy, do których zalicza wszystkie niedziele oraz enumeratywnie wymienione dni świąteczne. Nie jest to katalog świąt katolickich, ale katalog dni wolnych od pracy, który jest wiążący dla ustawodawcy zwykłego. W konsekwencji polskie ustawodawstwo musi nie tylko zagwarantować taki status wymienionych w Konkordacie dni wolnych od pracy, lecz również zapewnić, aby w każdym z tych dni pracownicy (niezależnie od podstawy prawnej świadczenia pracy) nie mogli być zobowiązani do świadczenia pracy. Wyjątki są dopuszczalne, ale tylko w uzasadnionych obiektywnymi względami sytuacjach (np. bezpieczeństwo, porządek publiczny, moralność, życie i zdrowie ludzi), do których nie zalicza się np. handlu. Problemy interpretacyjne ewokuje redakcja art. 9 ust. 2 Konkordatu, który określa warunki poszerzania katalogu dni wolnych od pracy (art. 9 ust. 1 Konkordatu). Wymóg porozumienia między Stronami Konkordatu można rozumieć literalnie – jako wymóg zawarcia odrębnej umowy – albo teleologicznie (funkcjonalnie) – jako brak sprzeciwu (co mimo wszystko wydaje się bardziej prawidłową interpretacją). Kolejna kontrowersja dotyczy charakteru konkordatowego katalogu dni wolnych od pracy. Istotna jest w tym zakresie odpowiedź na pytanie, czy jest on gwarancyjny, czyli inkluzywny (dni wskazane w Konkordacie na pewno mają charakter dni rzeczywiście wolnych od pracy), czy ekskluzywny (tylko dni wskazane w Konkordacie mają charakter dni rzeczywiście wolnych od pracy).

Keywords

PL

konkordat; dzień wolny od pracy; święto; niedziela; Stolica Apostolska; święta religijne; konkordat polski

EN

Concordat; holiday; Sunday; Holy See; nonworking day; Polish concordat

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2023
• Volume: 26
• Pages: 281-301

Dates

published

2023

Contributors

author

Marcin Olszówka

• Collegium Intermarium

• https://orcid.org/0000000182805088

References

• Borecki, Paweł. 2012. Respektowanie polskiego Konkordatu z 1993 roku – wybrane problemy. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Czarny, Piotr. 2010. Opinia prawna w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy i zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy (druk nr 2992), Warszawa, 8 czerwca 2010 r., Opinie Biura Analiz Sejmowych, http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk6.nsf/Opdodr?OpenPage&nr=2992 [dostęp: 16.10.2023].
• Florczak-Wątor, Monika. 2019. Komentarz do art. 66. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Piotr Tuleja, 222–226. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Garlicki, Leszek, Sylwia Jarosz-Żukowska. 2016. Komentarz do art. 66. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2: Art. 30-86, red. Leszek Garlicki, Marek Zubik, uwagi 1–20. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Góralski, Wojciech. 2009a. „Gwarancje harmonijnego kształtowania się wzajemnych relacji Państwa Polskiego i Kościoła katolickiego w Konkordacie z 1993 roku”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2: 65–86.
• Góralski, Wojciech. 2009b. „Gwarancje złożone państwu polskiemu przez Kościół Katolicki w konkordacie z 1993 r.”. W: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989–2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. Dariusz Walencik, 157–164, Katowice–Bielsko-Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów w Bielsku-Białej.
• Góralski, Wojciech. 2022. „Filozofia Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 roku”. Studia z Prawa Wyznaniowego 25: 157–170.
• Góralski, Wojciech, Witold Adamczewski. 1994. Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r. Płock: Płockie Wydawnictwo Diecezjalne.
• Górowska, Beata. 2009a. „Czy konkordat jest respektowany?”. W: Dziesięć lat polskiego konkordatu, red. Czesław Janik, Paweł Borecki, 87–111. Warszawa: Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
• Górowska, Beata. 2009b. „Specyfika procesu stosowania konkordatu polskiego 1993 r.”. W: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 266–278. Warszawa: LexisNexis.
• Krukowski, Józef. 1999. Konkordat polski. Znaczenie i realizacja. Lublin: Verba.
• Krukowski, Józef. 2008. „Realizacja Konkordatu z 1993 r. w polskim porządku prawnym”. W: Konkordat polski w 10 lat po ratyfikacji, red. Józef Wroceński, Helena Pietrzak, 87–129. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Krukowski, Józef. 2019. „Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską 1993-1998”. W: Konkordaty Polskie. Historia i teraźniejszość, red. Józef Krukowski, 147–411. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
• Misztal, Henryk, Artur Mezglewski, Piotr Stanisz. 2011. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Morawski, Lech. 2010. Zasady wykładni prawa. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
• Pietrzak, Michał. 1994. „Zmiany w ustawodawstwie jako konsekwencja ratyfikacji konkordatu”. Państwo i Prawo 7/8: 19–25.
• Sobczyk, Arkadiusz, Dominika Buch. 2016. Komentarz do art. 66. W: Konstytucja RP, t. 1: Komentarz do art. 1–86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, 1478–1486. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Sobczyk, Paweł. 2013. Konstytucyjna zasada konsensualnego określania stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Trzeciak, Bogusław. 2007. Klauzule odsyłające w konkordatach z Hiszpanią i z Polską. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

Identifiers

DOI

10.31743/spw.16404

Biblioteka Nauki

23050733