Geneza artykułu 3 ustęp 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Dopuszczalne ograniczenia wolności uzewnętrzniania religii lub przekonań

• Authors: Marek Strzała

Title variants

EN

The genesis of Article 3 para. 1 and 2 of the Act of May 17, 1989, on Guarantees of Freedom of Conscience and Religion: Permissible restrictions on the freedom to manifest religion or belief

Abstracts

EN

Articles 3(1) and 3(2) of the Act on Guarantees of Freedom of Conscience and Religion of May 17, 1989, was at the time of its entry into force a fundamental regulation for the freedom to manifest religion or belief. The content of Article 3(1) clearly corresponds to Article 18(3) of the International Covenant on Civil and Political Rights. However, it represents the result of parliamentary work, since the government draft of the above-mentioned law, prepared by the Office for Religious Affairs of the People’s Republic of Poland, deviated from the solutions adopted in the Covenant. In particular, it did not introduce restrictions on the freedom to manifest religion or belief but provided for the restriction of freedom of conscience and religion. It also referred to the category of the “health” of the individual instead of using the term “public health”, and it referenced the fundamental rights and freedoms of “the individual”, although the Covenant provided for the fundamental rights and freedoms of “other persons”. In the course of the work carried out by the Office for Religious Affairs, at least 11 drafts were prepared, containing versions of the future Articles 3(1) and 3(2) of the 1989 Act that that differed from the final version to varying degrees. Noteworthy are the facts that the provisions were designed largely independently of the provisions of the Covenant; that some of the drafts used the term “personal dignity” of the individual as a premise for restricting the manifestation of religion or belief; and that there were proposals to completely omit “health” as such a premise.

PL

Przedmiotowy art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania w chwili jego wejścia w życie stanowił regulację fundamentalną dla wolności uzewnętrzniania religii i przekonań. Treść art. 3 ust. 1 ustawy wyznaniowej wyraźnie koresponduje z art. 18 ust. 3 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Stanowi to jednak wynik prac parlamentarnych, gdyż rządowy projekt ww. ustawy, opracowany przez Urząd do spraw Wyznań Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, odbiegał od rozwiązań przyjętych w Pakcie. W szczególności przewidywał ograniczenie wolności sumienia i wyznania, a nie tylko ograniczenie wolności uzewnętrzniania religii lub przekonań, odwoływał się też do kategorii „zdrowia” jednostki zamiast posługiwać się terminem „zdrowia publicznego” oraz traktował o podstawowych prawach i wolnościach „jednostki”, choć Pakt stanowił o podstawowych prawach i wolnościach „innych osób”. W toku prac prowadzonych przez Urząd do spraw Wyznań przygotowano co najmniej 11 projektów, zawierających odbiegające od siebie w różnym stopniu wersje przyszłego art. 3 ust. 1 i 2 ustawy. Na uwagę zasługuje fakt projektowania przepisów w znacznej części niezależnie od postanowień Paktu, występowanie w niektórych wersjach „godności osobistej” jednostki jako przesłanki ograniczenia uzewnętrzniania religii lub przekonań oraz propozycje pominięcia „zdrowia” jako takiej przesłanki.

Keywords

PL

polskie prawo wyznaniowe; ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania; wolność sumienia i wyznania; wolność sumienia i religii; uzewnętrznianie religii lub przekonań; Urząd do spraw Wyznań

EN

Polish law on religion; Act on Guarantees of Freedom of Conscience and Religion; freedom of conscience and religion; manifestation of religion or belief; Office for Religious Affairs

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2023
• Volume: 26
• Pages: 91-114

Dates

published

2023

Contributors

author

Marek Strzała

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000313413464

References

• Kubala, Maciej. 2021. „Mechanizm limitacji prawa do wolności uzewnętrzniania przekonań religijnych w międzynarodowym systemie ochrony praw człowieka ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu europejskiego”. Studia z Prawa Wyznaniowego 24: 301-325. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.12734.
• Olszówka, Marcin. 2016. Konstytucja PRL a system źródeł prawa wyznaniowego do roku 1989. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Uczelni Łazarskiego.
• Pietrzak, Michał. 1990. „Przełom w polskim ustawodawstwie wyznaniowym”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2: 1-42.
• Pietrzak, Michał. 2009. „Geneza ustaw wyznaniowych z 17 maja 1989 r.”. W: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989–2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. Dariusz Walencik, 11-26. Katowice–Bielsko-Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów.
• Rydlewski, Grzegorz. 1992. „Geneza i tryb przygotowania ustawodawstwa wyznaniowego w roku 1989”. W: Regulacje prawne stosunków wyznaniowych w Polsce. Zbiór przepisów i dokumentów (stan na 31 grudnia 1991 r.), red. Beata Górowska, Grzegorz Rydlewski, 202-216. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Stanisz, Piotr. 2014. „Instytucjonalne formy dialogu państwa ze związkami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej”. W: Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, red. Katarzyna Krzysztofek, Maciej Mikuła, Wacław Uruszczak, 33-53. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Strzała, Marek. 2020. „Założenia Regulaminu organizacyjnego Urzędu do spraw Wyznań z 1983 roku”. W: Urząd do spraw Wyznań. Struktury, działalność, ludzie, t. 1: Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności, red. Rafał Łatka, 415–423. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
• Uruszczak, Wacław, Zdzisław Zarzycki (oprac.). 2003. Prawo wyznaniowe. Zbiór przepisów. Kraków: „Zakamycze”.
• Zieliński, Tadeusz Jacek. 2009. „Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z 1989 r. jako «magna charta» swobód światopoglądowych w Polsce”. W: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. Dariusz Walencik, 53-65. Katowice–Bielsko-Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów.

Identifiers

DOI

10.31743/spw.16480

Biblioteka Nauki

23050643