Świecka a kanoniczna autentyczna wykładnia prawa

• Authors: Robert Piszko

Title variants

EN

Secular versus canonical authentic interpretations of the law

Abstracts

EN

In Polish legal science, the identification of different types of interpretation in terms of their binding force highlights the distinction between authentic interpretation, valid interpretation (interpretation that is binding if the law indicates it is binding), operative interpretation and doctrinal interpretation. If the result of an interpretation is binding to an extent, it is unnecessary to implement substantive treatments defined by another typology that distinguishes between linguistic (including literal), systematic, systemic, functional, dilatory, narrowing, historical and legal comparative types of interpretation. Although the same is true in the study of canon law, the canonists treat various types of legal interpretations differently. This is the case for authentic interpretation, which, in canonical terms, is closely connected to valid interpretations of the law. The relationship between the two kinds of interpretation is different in secular science. The current study focuses on authentic interpretation and thus also valid interpretation and operative interpretation. It aims to grasp the differences in the roles that secular and canonical authentic interpretations play in the practice of law interpretation and to formulate de lege ferenda conclusions for a canonically inspired conception of this interpretation in secular law. This concept assumes that the recognition of the binding force of an authentic interpretation implemented by the legislator requires a specific institutional framework.

PL

W polskiej nauce prawa określenie różnych typów wykładni ze względu na jej moc wiążącą prowadzi do wyróżnienia wykładni autentycznej, wykładni legalnej (wykładnia wiążąca, jeśli prawo tak stanowi), operatywnej i doktrynalnej. Jeśli rezultat wykładni wiąże w określonym zakresie, to zbędne jest realizowanie zabiegów merytorycznych, które z kolei określa druga typologia. W jej ramach wyróżnia się wykładnię językową (w tym literalną), systematyczną, systemową, funkcjonalną, rozszerzającą, zwężającą, historyczną, prawnoporównawczą. Podobnie jest w nauce prawa kanonicznego, chociaż w kanonistyce inaczej traktuje się różne rodzaje wykładni prawa. Tak właśnie jest w przypadku wykładni autentycznej, która w ujęciu kanonicznym ściśle łączy się z wykładnią legalną, podczas gdy w nauce świeckiej relacja tych dwóch rodzajów wykładni jest odmienna. Właśnie wykładnia autentyczna, a z konieczności również wykładnia legalna i operatywna, jest przedmiotem tego opracowania. Jego celem jest uchwycenie różnic w zakresie roli świeckiej i kanonicznej wykładni autentycznej w praktyce wykładni prawa i sformułowanie wniosków de lege ferenda dla inspirowanej kanonicznym ujęciem nowej koncepcji tej wykładni w prawie świeckim. Koncepcja ta zakłada, że zapewnienie uznawania mocy wiążącej wykładni autentycznej realizowanej przez podmiot, który dany przepis ustanowił, wymaga stworzenia instytucjonalnego zorganizowania jej stosowania i uznawania za wiążącą.

Keywords

PL

wykładnia autentyczna; interpretatio authentica; wykładnia legalna; wykładnia operatywna; prawo kanoniczne

EN

authentic interpretation; interpretatio authentica; valid interpretation of the law; operative interpretation; canon law

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2024
• Volume: 27
• Pages: 203-222

Dates

published

2024

Contributors

author

Robert Piszko

• Uniwersytet Szczeciński

• https://orcid.org/0000000271134327

References

• Aymans, Winfried, Eduard Eichmann, Klaus Mörsdorf. 1991. Kanonisches Recht. T. 1. Padeborn–München–Wien–Zürich: F. Schöningh.
• Bator, Andrzej. 2020. „Założenie racjonalnego prawodawcy w polskiej debacie teoretycznoprawnej. Punkt wyjścia i jego krytyka”. Przegląd Prawa i Administracji 120/1: 21–34; DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.120.2.
• Castillo Lara, Jose Rosalio. 1988. „De iuris canonici authentica interpretatione in actuositate. Pontificiae Comminisionis adimplenda”. Communicationes 20: 265–287.
• Chauvin, Tatiana, Tomasz Stawecki, Piotr Winczorek. 2017. Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• De Diego-Lora, Carmelo. 1984. “Las competentias normativas de las Conferentias Episcopales: Primer Decreto General en España”. Ius Canonicum 24: 527–570.
• Dzierżon, Ginter. 2007. „Interpretacja autentyczna ustaw kościelnych”. Seminare 24: 191–204. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2007.24.16.
• Endicott, Timothy. 2020. “Authentic Interpretation”. Ratio Juris 33/1: 6–23; https://doi.org/10.1111/raju.12271.
• Frydman, Sawa. 1936. Dogmatyka prawa w świetle socjologii. Studjum pierwsze: o wykładni ustaw. Wilno: Księgarnia Kazimierza Rutskiego.
• García Martín, Julio. 1999. Le norme generali del Codex Iuris Canonici. Roma: Ediurcla.
• Jabłońska-Bonca, Jolanta. 1996. Wstęp do nauk prawnych. Poznań: Przedsiębiorstwo Wydawnicze Ars Boni et Aequi.
• Kaczor, Adam. 2013. „Papieska Rada Tekstów Prawnych i interpretacje autentyczne”. Kościół i Prawo 15/2: 133–163.
• Kaczor, Adam. 2014. Ewolucja interpretacji ustaw kościelnych w Kodeksach z 1917 i 1983 roku. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Kmita, Jerzy, Leszek Nowak. 1968. Studia nad teoretycznymi podstawami humanistyki. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Krukowski, Józef. 2004. Wstęp do nauki o państwie i prawie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Korybski, Andrzej, Leszek Leszczyński, Antoni Pieniążek. 2007. Wstęp do prawoznawstwa. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
• Kroczek, Piotr. 2005. Zasada clara non sunt interpretanda w prawie kanonicznym. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
• Kroczek, Piotr. 2017. „Regulacja wykładni w CIC 1917 i CIC 1983: status quo czy novum?”. W: Kodeks Pio-benedyktyński między tradycją a rozwojem, red. Zbigniew Janczewski, Jan Dohnalik, Igor Kalinowski, 93–114. Warszawa: Wydawnictwo Spes.
• Kustra, Ewa. 1997. Wstęp do nauk o państwie i prawie. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
• Leszczyński, Leszek. 2001. Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.
• Leszczyński, Leszek. 2009. „Wykładnia operatywna (podstawowe właściwości)”. Państwo i Prawo 64/6: 11–23.
• Łopatka, Adam. 2000. Prawoznawstwo. Warszawa–Poznań: Polskie Wydawnictwo Prawnicze Iuris.
• Majer, Piotr (red.). 2023. Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Morawski, Lech. 2010. Zasady wykładni prawa. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
• Moś, Urszula. 1987. „Wykładnia prawa i problem empirycznych badań w ujęciu Sawy Frydmana”. Państwo i Prawo 9: 75–85.
• Nowacki, Józef, Zygmunt Tobor. 2012. Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Nowak, Leszek. 1968. Próba metodologicznej charakterystyki prawoznawstwa. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Nowak, Leszek. 1969. „Spór o definicje legalne a sposób «pojmowania prawodawcy»”. Państwo i Prawo 3: 511–515.
• Nowak, Leszek. 1973. Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Otaduy, Javier. 1996. „Comentario al can. 16”. W: Institutio Martin de Azpilcueta Faculdad de Derecho Canónico Universidad de Navarra, Comentario exegético al Código de Derecho Canónico. T. 3, red. Ángel Marzoa Rodrígues, Jorge Manuel Miras Pouso, Rafael Rodríguez-Ocaña. Pamplona: EUNSA. Ediciones Universidad de Navarra.
• Piekarczyk, Sławomir, Sławomir Tkacz. 2023. Wykładnia autentyczna w świetle nauki o wykładni prawa. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Piszko, Robert. 2001. „Wykładnia prawa podatkowego”. W: Zarys systemu prawa podatkowego, red. Zbigniew Ofiarski, 59–98. Szczecin: Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Szczecinie.
• Piszko, Robert, Maciej Zieliński. 2004. „Świecka a kanoniczna wykładnia prawa”. W: Księga jubileuszowa z okazji 15-lecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, red. Zbigniew Ofiarski, 133–163. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Sarkowicz, Ryszard. 1995. Poziomowa interpretacja tekstu prawnego. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
• Seidler, Grzegorz L., Henryk Groszyk, Antoni Pieniążek. 2003. Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
• Studnicki, Franciszek. 1985. „Wykładnia prawa w jej aspekcie komputacyjnym”. Studia Filozoficzne 23: 93–104.
• Urrutia, Francisco Javier. 1985. „Responsa Pontificiae Commissionis Codicis Iuris Canonici authentice interpretando. Annotationes”. Periodica 74: 609–628.
• Waśkowski, Eugeniusz. 1936. Teorja wykładni prawa cywilnego. Metodologja dogmatyki cywilistycznej w zarysie. Warszawa: Izba Adwokacka w Warszawie.
• Woleński, Jan. 1972. Logiczne problemy wykładni prawa. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
• Wójcik, Walenty. 1987. „Interpretacja ustaw według nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego”. Prawo Kanoniczne 30/3-4: 75–116.
• Wronkowska, Sławomira, Zygmunt Ziembiński. 2001. Zarys teorii prawa. Poznań: Przedsiębiorstwo Wydawnicze Ars Boni et Aequi.
• Wróblewski, Jerzy. 1959. Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Zieliński, Maciej. 1972. Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Zieliński, Maciej. 2017. Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Ziembiński, Zygmunt. 1966. Logiczne podstawy prawoznawstwa. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

Identifiers

DOI

10.31743/spw.17096

Biblioteka Nauki

56239764