Autonomia wspólnoty religijnej – głos w dyskusji w sprawie członkostwa osób małoletnich o ograniczonej zdolności do czynności prawnych w kolegialnych organach osób prawnych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego

• Authors: Dariusz Walencik , Katarzyna Pluta

Title variants

EN

Autonomy of the religious community – a voice in the discussion on the membership of minors with limited legal capacity in collegial bodies of legal persons of the Evangelical Church of the Augsburg Confession

Abstracts

EN

The autonomy of religious communities has direct value not only for the community as such. It conditions the actual exercise of the right to freedom of religion by all members of the religious community. Thus, a church or other religious organisation, in order to be able to function fully and properly, must be able to exercise legal autonomy, which may involve granting minors with limited capacity in the organisation’s internal legal regulations passive and active electoral rights to its collegial organs. However, this raises a number of practical problems, such as the validity of votes, the validity of resolutions adopted by these organs, the possible requirement to obtain the consent of the minor’s statutory representative (or the court’s consent), and the effectiveness of legal acts performed by ecclesiastical legal persons. In the present article, these issues are analysed in relation to a specific religious community, namely the Evangelical Church of the Augsburg Confession in Poland, and its internal (canonical) law. The analyses carried out lead to the conclusion that the provisions on the limited legal capacity of minors are mainly of a protective nature. Since, with a few exceptions, a minor with limited capacity for legal acts cannot independently manage his or her own property affairs, he or she is all the less able to rationally manage others’ affairs as an office holder of bodies of the Evangelical Church of the Augsburg Confession or other ecclesiastical legal persons. Thus, de lege lata, the most favourable solution seems to be to introduce consultative and advisory units consisting of minors aged between 14 and 18 years at the indicated collegial bodies of this Church or other ecclesiastical legal persons. Nevertheless, the idea of granting these persons certain of voting rights deserves attention as a de lege ferenda proposal.

PL

Autonomia wspólnot religijnych stanowi bezpośrednią wartość nie tylko dla wspólnoty jako takiej. Warunkuje również rzeczywiste korzystanie z prawa do wolności religii przez wszystkich jej członków. Tym samym kościół lub inny związek wyznaniowy, aby mógł prawidłowo i pełnowymiarowo funkcjonować, musi mieć możliwość korzystania z autonomii prawnej, której elementem może być także przyznanie w wewnętrznych regulacjach prawnych osobom małoletnim o ograniczonej zdolności do czynności prawnych biernego i czynnego prawa wyborczego do kolegialnych organów tej wspólnoty religijnej. Przyznanie małoletnim o ograniczonej zdolności do czynności prawnych praw wyborczych, a tym samym możliwości uczestnictwa w kolegialnych organach kościołów lub innych związków wyznaniowych, rodzi jednak szereg problemów praktycznych. Należą do nich np. ważność głosowań, ważność uchwał podjętych przez te organy, ewentualny wymóg uzyskania zgody przedstawiciela ustawowego małoletniego czy zgody sądu, skuteczność czynności prawnych dokonanych przez kościelne osoby prawne. W niniejszym artykule kwestie te zostały podjęte w odniesieniu do konkretnej wspólnoty religijnej, a mianowicie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej i jego prawa wewnętrznego (kanonicznego). Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosku, że przepisy o ograniczonej zdolności do czynności prawnych małoletnich mają głównie charakter ochronny. Skoro – poza kilkoma wyjątkami – małoletni o ograniczonej zdolności do czynności prawnych nie może samodzielnie zajmować się własnymi sprawami majątkowymi, to tym bardziej nie jest w stanie racjonalnie zarządzać cudzymi sprawami jako piastun organów Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego albo innych kościelnych osób prawnych. Tym samym de lege lata najkorzystniejszym rozwiązaniem wydaje się wprowadzenie przy wskazanych kolegialnych organach tegoż Kościoła albo innych kościelnych osób prawnych jednostek o charakterze konsultacyjno-doradczym składających się z osób małoletnich, które nie ukończyły 18 lat, lecz ukończyły lat 14. Niemniej koncepcja przyznania tym osobom praw wyborczych w określonym zakresie zasługuje na uwagę jako postulat de lege ferenda.

Keywords

PL

autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych; kościelne osoby prawne; organy kolegialne; małoletni; ograniczona zdolność do czynności prawnych

EN

ecclesiastical legal persons; minors; limited legal capacity; autonomy of churches and other religious organisations; collegiate bodies

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2024
• Volume: 27
• Pages: 395-410

Dates

published

2024

Contributors

author

Dariusz Walencik

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000210273980

author

Katarzyna Pluta

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000168991574

References

• Antoszek, Piotr. 2009. Cywilnoprawny charakter uchwał wspólników spółek kapitałowych. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Bąkowski, Tomasz. 2003. „Komentarz do § 137”. W: Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia, red. Jarosław Warylewski, 463–465. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Borecki, Paweł. 2012. „Autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim”. Studia z Prawa Wyznaniowego 15: 85–109.
• Borecki, Paweł. 2018a. „Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 15 września 2017 r. (III CSK 241/16) – przyjęcie w poczet członków gminy wyznaniowej żydowskiej”. Radca Prawny 1: 127–139.
• Borecki, Paweł. 2018b. „W sprawie autonomii i niezależności związku wyznaniowego – uwagi na tle postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 12.05.2016 r., IV CSK 529/15”. Polski Proces Cywilny 1: 88–100.
• Brzozowski, Wojciech. 2010. Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Brzozowski, Wojciech. 2018. „Członkostwo w związku wyznaniowym. Glosa do wyroku SN z dnia 15 września 2017 r., III CSK 241/16”. Przegląd Sądowy 4: 96–103.
• Cupriak, Jakub. 2014. „Związek wyznaniowy”. W: Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. Artur Mezglewski, 586–588. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Grzybowski, Stefan. 1985. „Ograniczona zdolność do czynności prawnych”. W: System prawa cywilnego. T. 1: Część ogólna, red. Witold Czachórski, Stefan Grzybowski, 341–349. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Haberko, Joanna. 2013. „Dziecko jako pełnomocnik rodzica”. Przegląd Sądowy, 7/8: 51–63.
• Hadrowicz, Edyta. 2020. Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Jabłońska, Paulina. 2022. Wolność sumienia i wyznania osoby małoletniej w Polsce w latach 1918–2015. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum.
• Kabza, Jakub. 2017. „Komentarz do art. 9 ustawy”. W: Prawo Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Komentarz, red. Jakub Cebula, 40–45. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Kroczek, Piotr. 2017. Prawo wewnętrzne związków wyznaniowych w perspektywie organów władzy publicznej. Klauzule generalne. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydawnictwo Naukowe.
• Mezglewski, Artur. 2011. „Zarządzanie własnymi sprawami”. W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz, Prawo wyznaniowe, 219–223. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Misztal-Konecka, Joanna. 2017. „Postępowanie cywilne – droga sądowa – sprawa cywilna – niedopuszczalność kontroli sądowej w odniesieniu do kwestii wewnętrznej związku wyznaniowego”. Orzecznictwo Sądów Polskich 6: 59–74.
• Ochmann, Paweł. 2018. „Rozważania na temat charakteru prawnego uchwały spółki kapitałowej”. Zeszyty Prawnicze 18(4): 109–152. https://doi.org/10.21697/zp.2018.18.4.05.
• Pietrzak, Michał. 2005. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
• Pinior, Piotr. 2019. Podejmowanie uchwał wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Plisiecki, Marek. 2013. Wyznaniowa osoba prawna w prawie polskim. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
• Radwański, Zbigniew, Adam Olejniczak. 2021. Prawo cywilne. Część ogólna. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Sarnecki, Paweł. 2007. Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Suski, Paweł. 2018. Stowarzyszenia i fundacje. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Walencik, Dariusz. 2013. „Prawo kanoniczne (wewnętrzne) związków wyznaniowych a prawo polskie”. Przegląd Sądowy 5: 11–25.
• Walencik, Dariusz. 2024. „Nadmiarowe wymogi rejestracji, członkostwa oraz obejmowania kierowniczych stanowisk w kościołach i innych w związkach wyznaniowych jako nieuprawnione ograniczenia uzewnętrzniania religii”. W: Ograniczenia wolności religijnej w przestrzeni publicznej. T. 2, red. Marek Bielecki, 143–182. Warszawa: Centrum Badań Polityki Europejskiej.
• Wierczyński, Grzegorz. 2016. Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Wolter, Aleksander. 1963. Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wolter, Aleksander, Jerzy Ignatowicz, Krzysztof Stefaniuk. 2018. Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Wronkowska, Sławomira, Maciej Zieliński. 2021. Komentarz do zasad techniki prawodawczej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Zieliński, Tadeusz. 2007. „Pojęcie religii, wyznania, związku wyznaniowego i kościoła w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Prawo i Religia 1: 29–53.
• Ziemianin, Bronisław. 2014. „Charakter prawny uchwał kolegialnych organów osób prawnych”. Przegląd Prawa Handlowego 9: 46–49.

Identifiers

DOI

10.31743/spw.17104

Biblioteka Nauki

56239881