Niemiecki system finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych

• Authors: Mirosław Kosek

Title variants

EN

The German system of financing Churches and other religious organizations

Abstracts

EN

This article discusses the German system of financing churches and other religious organizations, including the two fundamental sources of such funding: state benefits for religious organizations and the church tax. German state benefits to religious organizations can be categorized as either compensation payments related to the takeover of church property during secularisation (Art. 138 of the Weimar Constitution, Weimerer Reichsverfassung, WRV) or subsidies. The discussion of the church tax focuses on its legal basis (Art. 137.6 WRV) and selected elements of its structure, including its types, the tax base and the scope of entities to which it applies. Several conclusions can be drawn from the article’s analysis. In Germany, state contributions to the financing of religious organizations in the form of compensation payments-the legal basis of which is Art. 140 of the Basic Law for the Federal Republic of Germany,  Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschlan  (Art. 137.1 WRV) – are subject to criticism. As demonstrated by the 2020 bills, it must be assumed that attempts to abolish these state benefits will continue. However, state benefits in the form of specific subsidies to religious organizations, as well as the church tax itself as the primary form of funding churches and other religious organizations in Germany, are not subject to similar doubts and discussions. Yet it must be noted that the church tax in its German form, particularly the integral link between religious affiliation and the obligation to provide benefits, has caused disputes and discussions related to the doctrine of canon law. This issue, however, would require a separate and detailed treatment that is beyond the scope of this article.

PL

W artykule przedstawiono niemiecki system finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych z uwzględnieniem dwóch jego zasadniczych źródeł: świadczeń państwa na rzecz związków wyznaniowych oraz podatku kościelnego. Świadczenia państwa niemieckiego na rzecz związków wyznaniowych można podzielić na dwie grupy: świadczenia odszkodowawcze związane z przejęciem dóbr kościelnych w okresie sekularyzacji (art. 138 Konstytucji Weimarskiej, Weimerer Reichsverfassung, WRV) oraz dotacje. Rozważania dotyczące podatku kościelnego koncentrują się wokół jego podstaw prawnych (art. 137 pkt 6 WRV) oraz wybranych elementów jego struktury, w tym rodzajów podatku, podstawy opodatkowania oraz zakresu podmiotowego. Rozważania zawarte w artykule pozwalają na sformułowanie kilku wniosków. Udział państwa w finansowaniu związków wyznaniowych w Niemczech w postaci świadczeń odszkodowawczych znajdujących swą podstawę prawną w art. 140 Ustawy Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec, Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschlan  (art. 137 pkt 1 WRV) jest przedmiotem krytyki. Należy przyjąć, że nadal będą podejmowane próby likwidacji tych świadczeń państwa, czego wyrazem są projekty ustawy z 2020 r. Podobnych wątpliwości i dyskusji nie budzą świadczenia państwowe w postaci określonych subwencji na rzecz związków wyznaniowych, a także sam podatek kościelny jako podstawowa forma finansowania kościołów i związków wyznaniowych w Niemczech. Trzeba jednak przypomnieć, że podatek kościelny w jego niemieckim kształcie, w szczególności integralne powiązanie przynależności wyznaniowej z obowiązkiem świadczenia, powodował spory i dyskusje w doktrynie prawa kanonicznego. Ten problem wymagałby jednak odrębnych i szczegółowych rozważań, które wykraczają poza ramy niniejszego artykułu.

Keywords

EN

church tax; Kirchensteuer; state benefits for religious organizations; Church-State relations; law on religion

PL

Kirchensteuer; podatek kościelny; świadczenia państwa na rzecz związków wyznaniowych; prawo wyznaniowe; relacje państwo–Kościół

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2024
• Volume: 27
• Pages: 47-61

Dates

published

2024

Contributors

author

Mirosław Kosek

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000219153555

References

• Heckel, Martin, Alexander Hollerbach, Georg-Christoph von Unruh, Helmut Quaritsch. 1968. Die Kirchen unter dem Grundgestz. Führung und Organisation der Streitkräfte im demokratisch-parlamentarischen Staat. Berlin: Verlag Walter de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110876376.
• Engelhardt, Hanns. 1991. Die Kirchensteuer in den neuen Bundesländern. Köln: Verlag Dr Otto Schmidt KG.
• Isensee, Joseph. 1994. „Staatsleistungen an die Kirchen und Religionsgemeinshaften”. W: Handbuch des Staatskirchenrechts der Bundesrepublik Deutschland. T. 2, red. Joseph Listl, Dietrich Pirson. Berlin: Verlag Duncker & Humblot.
• Mangoldt, Hermann von, Friedrich Klein, Axel Freiherr von Campenhausen. 2010. Das Bonner Grundgesetz. GG, Kommentar. T. 14. München: Verlag Franz Vahlen.
• Campenhausen, Axel Freiherr von. 1996. Staatskirchenrecht. München: C.H. Beck.
• Marré, Heiner. 1991. Die Kirchenfinanzierung in Kirche und Staat der Gegenwart. Essen: Ludgerus Verlag.
• Kosek, Mirosław. 2004. Podatek kościelny w niemieckim systemie prawnym. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
• Kosek, Mirosław. 2006. „Czy możliwa jest recepcja niemieckiego modelu podatku kościelnego w Polsce”. Forum Teologiczne 7: 49–62.
• Giloy, Jörg, Walter König. 1993. Kirchensteuerrecht in der Praxis. Neuwied: Luchterhand Verlag.
• Hollerbach, Alexander. 1983. „Kirchensteuer und Kirchenbeitrag”. W: Handbuch des katholischen Kirchenrechts, red. Josepf Listl, Hubert Müller, Heribert Schmitz, 889–900. Regensburg: Verlag Friedrich Pustet.
• Feldhoff, Norbert. 1996. Kirchensteuer in der Diskussion. Publizistisch, politisch, volkswirtschaftlich, rechtlich und theologisch. Kölner Juristische Gesellschaft 19. Köln: Verlag Otto Schmidt. https://doi.org/10.9785/9783504384975-007.
• Nientiedt, Klaus. 1994. „Bewährt, aber zunehmend begründungsbedürftig. Zur Diskussion über die Kirchenfinanzierung in Deutschland”. Herder Korrespondenz 2: 84–89.
• Prantl, Heribert. 1996. „Der Staat – weltlicher Arm der Kirche?”. W: Kirchensteuer. Notwendigkeit und Problematik, red. Friedrich Fahr, 83–91. Regensburg: Verlag Friedrich Pustet.
• Robbers, Gerhard. 1994. „Förderung der Kirchen durch den Staat”. W: Handbuch des Staatskirchenrechts der Bundesrepublik Deutschland. T. 1, red. Joseph Listl, Dietrich Pirson, 867–890. Berlin: Verlag Duncker & Humblot.
• Wójtowicz, Wanda (red.). 1996. Prawo finansowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Identifiers

DOI

10.31743/spw.17259

Biblioteka Nauki

56239645