Tryb nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach

• Authors: Piotr Stanisz , Dariusz Walencik

Title variants

EN

The procedure for amending the regulation of the Minister of Education of 14 April 1992 on the conditions and manner of organizing religious instruction in public kindergartens and schools

Abstracts

EN

On 26 July 2024, the Minister of Education amended the regulation on the conditions and manner of organising religious instruction in public kindergartens and schools, thereby modifying, to the detriment of religious organisations, the principles that have governed the organisation of religious instruction within the Polish educational system for over 30 years. This amendment was met with public criticism from the Catholic Church and churches affiliated with the Polish Ecumenical Council. However, their objections concerned not only the content of the regulation but also the procedure adopted for its enactment. In the opinions submitted during the public consultations, it was repeatedly claimed that the procedure failed to meet the requirements outlined in Article 12(2) of the Act of 7 September 1991 on the school education system. This article authorises the minister to issue such regulations but obliges him to act “in agreement with the authorities of the Catholic Church and the Polish Autocephalous Orthodox Church and other churches and religious organizations.” The present paper aims to discuss this allegation and assess its validity by comparing a detailed analysis of the statutory delegation with the actual process of amending the regulation. The analysis concludes that the amendment of 26 July 2024 was adopted in violation of the procedure prescribed by the statutory provision. As it is procedurally defective, it should be removed from the body of universally binding laws in the Republic of Poland.

PL

W dniu 26 lipca 2024 r. Minister Edukacji znowelizował rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, modyfikując na niekorzyść zasady, które rządziły organizowaniem nauki religii w ramach polskiego systemu oświaty przez ostatnich ponad 30 lat. Fakt ten spotkał się z publiczną krytyką ze strony Kościoła Katolickiego i kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej. Formułowane przez nie zarzuty dotyczyły jednak nie tylko treści rozporządzenia, ale też przyjętego trybu prac nad tym aktem. W opiniach przesłanych w ramach konsultacji publicznych niejednokrotnie podnoszono, że nie odpowiadał on wymogom określonym w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w którym upoważnia się ministra do wydania takiego rozporządzenia, zobowiązując go jednocześnie do działania w tej sprawie „[…] w porozumieniu z władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych”. Celem niniejszego opracowania jest omówienie tego zarzutu i odniesienie się do jego zasadności poprzez skonfrontowanie wyników szczegółowej analizy treści powołanej delegacji ustawowej z rzeczywistym przebiegiem prac nad omawianą nowelizacją. Przeprowadzone rozważania prowadzą do wniosku, że rozporządzenie nowelizujące z dnia 26 lipca 2024 r. zostało przyjęte z naruszeniem trybu określonego przepisem ustawy. Jako wadliwe powinno więc zostać usunięte z systemu prawa powszechnie obowiązującego Rzeczypospolitej Polskiej.

Keywords

PL

nauka religii; system oświaty; Kościół Katolicki; kościoły i inne związki wyznaniowe; porozumienia państwowo-kościelne

EN

religious education; educational system; Catholic Church; churches and other religious organizations; Church–state agreements

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2024
• Volume: 27
• Pages: 361-379

Dates

published

2024

Contributors

author

Piotr Stanisz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000224378513

author

Dariusz Walencik

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000210273980

References

• Borecki, Paweł. 2014. „Opinia prawna w sprawie wykładni art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 6: 279–284.
• Górowska, Beata. 2020. „Nauczanie religii w Polsce 1961–2020. Ujęcie przeglądowe”. W: Człowiek – państwo – kościół. Księga jubileuszowa dedykowana księdzu profesorowi Arturowi Mezglewskiemu, red. Paweł Sobczyk, Piotr Steczkowski, 145–161. Lublin: Wydawnictwo Academicon.
• Gubała, Marcin. 2013. „Klauzula współdziałania jako element upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia”. Przegląd Legislacyjny 1: 37–53.
• Januchowski, Arkadiusz. 2007. „Zagadnienia związane z interpretacją art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji RP”. Studia z Prawa Wyznaniowego 10: 261–279.
• Kaszubowski, Krzysztof. 2003. „Komentarz do § 74”. W: Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia, red. Jarosław Warylewski, 316-325. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Krukowski, Józef. 2000. Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Krukowski, Józef. 2015. „Konstytucyjne zasady relacji państwo–Kościół w III Rzeczypospolitej”. W: Katolickie zasady relacji państwo–Kościół a prawo polskie, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, Henryk Stawniak, 87–114. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Leszczyński, Paweł A. 2009. „Implementacja art. 25 ust. 5 Konstytucji RP – przegląd wybranych problemów”. W: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 441–451. Warszawa: LexisNexis.
• Mezglewski, Artur. 2009. Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Morawski, Lech. 2016. Wstęp do prawoznawstwa. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
• Nowacki, Józef, Zygmunt Tobor. 2020. Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Olszówka, Marcin. 2010. Ustawy wyznaniowe. Art. 25 ust. 5 Konstytucji RP – próba interpretacji. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Olszówka, Marcin. 2016. „Art. 25 Konstytucji RP”. W: Konstytucja RP. T. 1: Komentarz. Art. 1–86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek. Warszawa: Legalis.
• Pilich, Mateusz. 2012. „Prawne aspekty nauczania religii i krzewienia religijności w szkołach publicznych”. W: Obecność religii w publicznym systemie oświaty w aspekcie prawnym, red. Tadeusz J. Zieliński, 17–61. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.
• Skrzydło, Wiesław. 2013. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa–Kraków: Wolters Kluwer.
• Sobczyk, Paweł. 2013. Konstytucyjna zasada konsensualnego określania stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
• Stanisz, Piotr. 2009. „Zasada dwustronności w stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim i innymi związkami wyznaniowymi”. W: O wielowymiarowości badań religioznawczych, red. Zbigniew Drozdowicz, 137–148. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Stanisz, Piotr. 2023. „Między radykalną separacją a systemem Kościoła państwowego. Relacje państwo–Kościół w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej na tle rozwiązań europejskich”. W: Wierność zasadom. Księga jubileuszowa w 90. rocznicę urodzin Profesora Wojciecha Łączkowskiego, red. Lidia K. Jaskuła, Sławomir Fundowicz, 439–462. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Stanisz, Piotr, Marta Ordon (red.). 2013. Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Suchocka, Hanna. 2015. „Konstytucyjne formy regulacji stosunków między państwem a Kościołem katolickim i innymi związkami wyznaniowymi”. W: Katolickie zasady relacji państwo–Kościół a prawo polskie, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, Henryk Stawniak, 75–86. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Tuleja, Piotr. 2023. „Komentarz do art. 25”. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Piotr Tuleja. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Uruszczak, Wacław. 2009. „Art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Problemy interpretacyjne”. W: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 477–486. Warszawa: LexisNexis.
• Walencik, Dariusz. 2010. „Realizacja art. 25 ust. 5 Konstytucji RP”. Państwo i Prawo 6: 42–54.
• Walencik, Dariusz. 2011. „Konsensualna regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej”. W: Kościół a polityka, red. Marcin Worbs, 97–112. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
• Wierczyński, Grzegorz. 2016. „Komentarz do § 74 rozporządzenia w sprawie «Zasad techniki prawodawczej»”. W: Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, red. Grzegorz Wierczyński, 476–486. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Witkowski, Zbigniew. 2000. „Opinia w sprawie zagadnień wynikających z art. 25 ust. 5 Konstytucji RP”. Przegląd Legislacyjny 2: 97–107.
• Wronkowska, Sławomira 2005. Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa. Poznań: Ars Boni et Aequi.
• Wronkowska, Sławomira, Maciej Zieliński. 2021. Komentarz do Zasad techniki prawodawczej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Wronkowska, Sławomira, Zygmunt Ziembiński. 2001. Zarys teorii prawa. Poznań: Ars Boni et Aequi.
• Zieliński, Maciej. 2009. „Wybrane zagadnienia wykładni prawa”. Państwo i Prawo 6: 3–10.
• Zieliński, Maciej. 2017. Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Zieliński, Tadeusz J. 2003. „Regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w trybie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP”. Państwo i Prawo 7: 48–54.

Identifiers

DOI

10.31743/spw.17760

Biblioteka Nauki

56239833