Charkowskie ABC. O motywach sakralnych w „ABC Pielgrzyma-Polaka” Bronisławy Ostrowskiej

• Authors: Beata Obsulewicz

Title variants

UK

Харківське ABC. Про сакральні мотиви в ABC Pielgrzyma-Polaka Броніслави Островської

Abstracts

UK

Дана стаття присвячена постаті та ліричній творчості видатної молодопольської письменниці Броніслави Островської. Вона висвітлює її твори, що видавалися в Харкові, в якому поетеса перебувала під час Перщої світової війни. Згадані твори показані та фоні біографії артистки, а також на тлі релігійних питань, що виникали у її літературних висловлюваннях. У статті також охарактеризовано середовище харківської польської громади зламу ХІХ та ХХ століть, яка прибула туди разом з біженцями з Королівства, описує також культурно-світницьке життя, яке письменниця організувала разом із згаданим середвищем протягом 1915–1918 років. Свою особливу увагу авторка зосереджує на опублікованому в Харкові збірнику A.B.C. Pielgrzyma Polaka, аналізуючи та інтерпретуючи сакральну топіку, присутню в знаданому збірнику. Вона намагається представити цей том та дві інші збірки поезії Островської, видані у Харкові, у контексті формування її літературної особистості.

EN

The article is devoted to the figure and lyrics of an outstanding artist of Young Poland, Bronisława Ostrowska. It presents her works published in Kharkov, where she lived during World War I, against the background of the poet’s biography and the religious issues evoked in her literary statements. It characterizes the Polish community in Kharkov at the turn of the 19th and 20th centuries, in which the poet, together with a wave of refugees from the Kingdom of Poland, organized cultural and educational life in the 1915-1918. It focuses on „A.B.C. of the Pole Pilgrim”, published in Kharkov, analyzing and interpreting the sacral topic present in it. It attempts to show this volume and two other collections of Ostrowska’s poetry also published in Kharkov in the context of the formation of her literary personality.

PL

Artykuł poświęcony jest postaci i liryce wybitnej młodopolskiej artystki Bronisławy Ostrowskiej. Ukazuje jej dzieła opublikowane w Charkowie, w którym przebywała w czasie I wojny światowej, na tle biografii poetki i problematyki religijnej ewokowanej w jej wypowiedziach literackich. Charakteryzuje środowisko Polonii charkowskiej przełomu XIX i XX wieku, w którym wraz z falą uchodźców z Królestwa poetka organizowała życie kulturalno-oświatowe w latach 1915–1918. Skupia się na tomie A.B.C. Pielgrzyma Polaka, opublikowanym w Charkowie, poddając analizie i interpretacji obecną w nim topikę sakralną. Próbuje ukazać ów tom oraz dwa inne wydane w Charkowie zbiory poezji Ostrowskiej w kontekście kształtowania się jej literackiej osobowości.

Keywords

UK

Броніслава Островська; Харків; сакральна топіка; Перша світова війна; польський модернізм

EN

Bronisława Ostrowska; Kharkov; sacral topic; World War I; polish modernism

PL

Bronisława Ostrowska; Charków; topika sakralna; I wojna światowa; modernizm polski

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
• Year: 2020
• Volume: 6
• Issue: 15
• Pages: 31-48

Dates

published

2020

Contributors

author

Beata Obsulewicz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000321039484

References

• Abecedariusz. 1998. W: Słownik terminów literackich. Red. Sławiński J. Wyd. III poszerz. I popraw. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo: 13.
• Bobrowska Barbara. 1995. Eleuzyńsko-chrześcijańska symbolika siewcy i ziarna w wierszach kryptopatriotycznych. „Pamiętnik Literacki” z.1: 65–84.
• Budrewicz Tadeusz. 2001. Przeciw legalizmowi. O „A... B... C...” Elizy Orzeszkowej. W: List, nowela, opowiadanie. Analizy i interpretacje. Red. Budrewicz T., Bursztyńska H. Wyd. II poszerz. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej: 26–41.
• Czachowska Jadwiga. 1965. Staff w Charkowie. „Twórczość” nr 4: 95–102.
• Dornseiff Franz. 2001. Alfabet w mistyce i magii. Przeł. R. Wojnakowski. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
• Filipkowska Hanna. 1977. Tułacze-wędrowcy. W: Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje. Red. Podraza-Kwiatkowska M., Kraków: Wydawnictwo Literackie: 11–48.
• Głowiński Michał. 1982. Wstęp. W: Ostrowska B., Utwory prozą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 5–15.
• Głowiński Michał. 1968. Bronisława Ostrowska. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Red. Wyka K., Hutnikiewicz A., Puchalska M.. T. 1. Warszawa: PWN: 591–603.
• Głowiński Michał. 1979. Ostrowska z Brzezickich Bronisława. W: Polski Słownik Biograficzny. Wrocław: T. XXIV: Z. 3: 534–536.
• Kielak Dorota. 2001. Wielka Wojna i świadomość przełomu. Literatura polska lat 1914–1918. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Kijas Artur. 2005. Polonia charkowska, jej początki i przemiany. W: Kijas A. Polacy na Uniwersytecie Charkowskim 1805–1917. Poznań: Zakład Poligraficzny „Grafika”: 190–214.
• Kloch Zbigniew. 1986. Poezja pierwszej wojny. Tradycja i konwencje. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Koziołek Ryszard. 2010. Antygona w wielkim mieście. W: Małe prozy Orzeszkowej i Konopnickiej. Red. Wiśniewska I., Obsulewicz B. K. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL: 11–34.
• Kurkiewicz Marek. 2013. Tętno epoki. Miejsce i rola motywu krwi w literaturze Młodej Polski. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Lichański Stefan. 1967. Spójnia ślubnego pierścienia. (Liryka Bronisławy Ostrowskiej). W: Lichański S. Cienie i profile. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 227–446.
• Lipiński Teodor. 1905. Polacy w Charkowie. „Znicz”. Kalendarz informacyjny z działem literackim na rok 1905: 71–139.
• Maciejewska Irena. 1973. Leopold Staff. Lwowski Okres twórczości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Mortkowicz-Olczakowa Hanna. 1959. Bunt wspomnień. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Nowak Stanisław. 1933. Z moich wspomnień (Lata szkolne 1884–1902). Częstochowa: W. Święcki i S-ka.
• Olech Barbara. 2012. Harmonia, liryzm, trwoga. Studia o twórczości Bronisławy Ostrowskiej. Białystok: Zakład Badań Interdyscyplinarnych i Porównawczych „Wschód – Zachód”. Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku.
• Olszewska Maria Jolanta. 2004. Człowiek w świecie Wielkiej Wojny. Literatura polska z lat 1914–1919 wobec I wojny światowej. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• Ostrowska Bronisława. 1911. Liryka francuska. Seria I i II. Warszawa: Wydawnictwo Jakóba Mortkowicza.
• Ostrowska Bronisława. 1916. A.B.C. Polaka Pielgrzyma. Charków: Nakładem Księgarni Polskiej.
• Ostrowska Bronisława. 1916. Dla dzieci. Charków: nakładem Księgarni Polskiej.
• Ostrowska Bronisława. 1917. Z raptularza 1910–1917. Charków: nakład Autorki.
• Ostrowska Bronisława. 1934. Pisma poetyckie. Przedmowa J. Lechoń. Oprac. L. Piwiński, t. IV, Warszawa: Wydawnictwo J. Mortkowicza.
• Ostrowska Bronisława. 1978. W: Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. T. XV: Literatura pozytywizmu i Młodej Polski. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk: 197–201.
• Ostrowska Bronisława. 1982. Rozmyślania. W: Ostrowska B. Utwory prozą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 47–72.
• Ostrowska-Grabska Halina. 1975. Sprostowanie. „Pamiętnik Literacki” z. 2: 369.
• Ostrowska-Grabska Halina. 1978. Bric à brac. 1848–1939. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Prus Bolesław. 1963. Kroniki. T. 13. Oprac. Z. Szweykowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Schwob Marcel. 1907. Księga Monelli. Przeł. B. Ostrowska, Lwów: nakładem Księgarni Polskiej B. Połoniecki.
• Skowyra Marian. 2018. Jak Polacy Charków budowali. „Kurier Galicyjski” nr 13. [źródło internetowe] https://kuriergalicyjski.com/rozmaitosci/7001-jak-polacy-charkow-budowali-czesc-xxxi[dostęp 28 XII 2019].
• Staff Leopold. 1918. Tęcza łez i krwi. Charków: nakładem H. Toeplitza.
• Szary-Matywiecka Ewa, Alfabet. W: Szary-Matywiecka E. Książka-powieść-autotematyzm. Od „Pałuby” do „Jedynego wyjścia”). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk: 95–113.
• Świętochowski Aleksander. 1892. Liberum veto. „Prawda” nr 21: 249–250.
• Weintraub Wiktor. 1991. Pielgrzym. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku. Red. Bachórz J. Kowalczykowa A. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 690–692.
• Wydrycka Anna. 1998. „Rymów gałązeczki skrzydlate”. W świecie poetyckim Bronisławy Ostrowskiej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Wydrycka Anna. 2009. „Drogi promienia”. O biografii i opowiadaniach wspomnieniowych Bronisławy Ostrowskiej. „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza”: 107–118.

Identifiers

DOI

10.31743/teka.13373

Biblioteka Nauki

2015684