Młodopolskie kryminały z Galicją w tle, czyli Maryli Szymiczkowej sposób na kryminał retro

• Authors: Anna Podstawka

Title variants

UK

Галичина в молодопольських детективних романах, або Марили Шимічкової спосіб на ретро-детектив

Abstracts

UK

Ретро-детективи, дія яких розгортається на зламі XIX та XX століть або в міжвоєнний період, зараз стали одними із найпопулярніших в польській кримінальній літературі. Серед найцікавіших літературних подій останніх років слід відзначити краківську серію ретро-детективів Яцека Денеля та Піотра Тарчинського, що друкуються під псевдонімом Марила Шимічкова. Метою даної статті є аналіз феномену романної трилогії: Tajemnica Domu Helclów (Таємниця будинку Гельцлів, 2015), Rozdarta zasłona ( Роздерта завіса, 2016) та Seans w Domu Egipskim (Сеанс в Єгипетському домі, 2018). Згадана серія романів не лише добре вписується в читацьку кон’юнктуру детективів, побудованих на минулому, вона також грає з конвенцією поп-культури, щедро черпаючи з різноманітних літературних джерел та відроджуючи мальовничий образ культури Модернізму з її історичними та побутовими реаліями Галичини ХІХ століття.

EN

Retro crime novels, set at the turn of the 20th century or in the interwar period, have recently become one of the most popular trends in Polish criminal literature. Throughout the latest years among the most interesting literary phenomena stands out a series of retro crime novels by Jacek Dehnel and Piotr Tarczyński, published under the pseudonym of Maryla Szymiczkowa. The trilogy: Tajemnica Domu Helclów (2015; English edition Mrs Mohr Goes Missing, 2019), Rozdarta zasłona (2016) and Seans w Domu Egipskim (2018) inscribes itself in the criminal literature set in the far past, and at the same time it plays with the pop-cultural convention, drawing extensively on various literary sources and recreating a colourful image of modernist culture and the socio-historical reality of the 19th century Galicia.

PL

Kryminały retro, których akcja rozgrywa się na przełomie wieków XIX i XX albo w latach międzywojennych, tworzą obecnie jeden z najpopularniejszych nurtów literatury kryminalnej w Polsce. Wśród ciekawszych zjawisk literackich ostatnich lat należy odnotować ukazujący się pod pseudonimem Maryli Szymiczkowej krakowski cykl kryminałów retro autorstwa Jacka Dehnela i Piotra Tarczyńskiego. Celem niniejszego artykułu jest analiza fenomenu powieściowej trylogii: Tajemnica Domu Helclów (2015), Rozdarta zasłona (2016) i Seans w Domu Egipskim (2018), która wpisuje się w czytelniczą koniunkturę powieści kryminalnych osadzonych w dawnej przeszłości, a równocześnie gra z popkulturową konwencją, obficie czerpiąc z różnorodnych źródeł literackich, wskrzeszając malowniczy obraz kultury modernizmu wraz z historyczno-obyczajowymi realiami dziewiętnastowiecznej Galicji.

Keywords

UK

ретро-детектив; Марила Шимічкова; Яцек Денель; Піотр Тарчинські

EN

retro crime novels; Maryla Szymiczkowa; Jacek Dehnel; Piotr Tarczyński

PL

kryminał retro; Maryla Szymiczkowa; Jacek Dehnel; Piotr Tarczyński

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
• Year: 2020
• Volume: 6
• Issue: 15
• Pages: 109-125

Dates

published

2020

Contributors

author

Anna Podstawka

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000246819770

References

• Chłosta-Zielonka Joanna. 2013. Zamiast powieści obyczajowej. Cechy współczesnej polskiej powieści sensacyjnej. „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” nr 9: 87–98.
• Eco Umberto. 2008. Superman w literaturze masowej. Powieść popularna między retoryką a ideologią. Przeł. J. Ugniewska. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Jaskot Maciej, Ganoshenko Jurii. 2017. Lwów jako konstrukt nostalgiczny polskiego i ukraińskiego kryminału retro. W: 50 twarzy popkultury. Red. Olkusz K. Kraków: Ośrodek Badawczy Facta Ficta: 603–621. W: https://www.researchgate.net/publication/318672970_Lwow_jako_konstrukt_nostalgiczny_polskiego_i_ukrainskiego_kryminalu_retro [dostęp: 31.03.2020].
• Kaczyński Paweł. 2014. Kryminał historyczny – próba poetyki. W: Śledztwo w sprawie gatunków. Literatura kryminalna. Red. Gemra A. Kraków: Wydawnictwo EMG: 191–209.
• Kietlińska Elżbieta. 2012. Wrażenia i wspomnienia młodej teatromanki. Wstęp i oprac. Michalik J. Bibliotheca Jagiellonica. Fontes et Studia 23. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Kosmala Małgorzata. 2011. Kryminalne retroświaty. W: Przerabianie XIX wieku. Red. Paczoska E., Szleszyński B. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 223–245.
• Mazurkiewicz Adam. 2014. Tendencje rozwojowe współczesnej literatury kryminalnej. W: Śledztwo w sprawie gatunków. Literatura kryminalna. Red. Gemra A. Kraków: Wydawnictwo EMG: 151–176.
• Sowińska Agnieszka, Dehnel Jacek, Tarczyński Piotr. Eksperyment. W: https://www.dwutygodnik.com/artykul/6039-eksperyment.html [dostęp: 15.01.2020].
• Steckiewicz Martyna. 2014. Czas przeszły dokonany? Obraz międzywojnia w kryminałach retro. W: Śledztwo w sprawie gatunków. Literatura kryminalna. Red. Gemra A. Kraków: Wydawnictwo EMG: 247–261.
• Szymiczkowa Maryla. 2015. Tajemnica Domu Helclów. Kraków: Wydawnictwo Znak Literanova.
• Szymiczkowa Maryla. 2016. Rozdarta zasłona. Kraków: Wydawnictwo Znak Literanova.
• Szymiczkowa Maryla. 2018. Seans w Domu Egipskim. Kraków: Wydawnictwo Znak Literanova.
• Wajda Katarzyna. Śladem retrozbrodni. W: https://www.dwutygodnik.com/artykul/3820--sladem-retrozbrodni.html [dostęp: 15.01.2020].
• Wróblewska Violetta. 2011. Tendencje rozwojowe polskiej literatury kryminalnej po 1989 roku. „Acta Universitatis Wratislaviensis. Literatura i Kultura Popularna” XVII: 127–145.

Identifiers

DOI

10.31743/teka.13379

Biblioteka Nauki

2015667