Illuminatrix - stella maris - domina? (św. Hieronim). Patrystyczna interpretacja imienia Maria - wybrane hipotezy

• Authors: Magdalena Małgorzata Jóźwiak

Abstracts

EN

In the patristic era, the etymology of biblical names was eagerly focused on because the Church Fathers were convinced that the names used in the Bible had a hidden meaning, as St. Augustine in De doctrina christiana 2, 38, 56-57 (cf. PL 34, 61-62). In the East, Origen dealt extensively with the etymology of names, while in the West, St. Jerome of Stridon. This article presents selected patristic interpretations of the name of Mary, based mainly on the interpretations of St. Jerome (cf. Liber de nominibus hebraicis, PL 23, 771-858), who was the first of the Fathers of the Western Church to deduce the etymology of names. I confront the etymologies proposed by him (Mary=illuminatrix/illuminata/illuminant me isti, smyrna maris, stella maris, amarum mare, domina) with the present state of knowledge about the Semitic languages and I compare them with the Greek Onomastica sacra. In the last point, I analyze selected Post-Jerome interpretations of this name (Ambrose of Milan, Eucherius of Lyon, Isidore of Seville).

PL

W erze patrystycznej chętnie pochylano się nad etymologią imion biblijnych, ponieważ Ojcowie Kościoła byli przekonani, że imiona używane w Biblii zawierają ukryte znaczenie, jak utrzymywał św. Augustyn w De doctrina christiana 2, 38, 56-57 (por. PL 34, 61-62). Na Wschodzie etymologią imion zajmował się obszernie Orygenes, na Zachodzie zaś św. Hieronim ze Strydonu. Niniejszy artykuł przedstawia wybrane patrystyczne interpretacje na temat imienia Maria, opierając się głównie na przekazie Hieronima (por. Liber de nominibus hebraicis, PL 23, 771-858), który jako pierwszy spośród Ojców Kościoła zachodniego zajął się wyprowadzaniem etymologii nazw własnych. Etymologie zaproponowane przez Strydończyka (Maria = illuminatrix/illuminata/illuminant me isti, smyrna maris, stella maris, amarum mare, domina) konfrontujemy z dzisiejszym stanem wiedzy o językach semickich i zestawiamy je z greckimi Onomastica sacra. W podpunkcie ostatnim zaś analizujemy wybrane pohieronimowe interpretacje tegoż imienia (Ambroży z Mediolanu, Eucheriusz z Lyonu, Izydor z Sewilli).

Keywords

PL

Ojcowie Kościoła; Hieronim; etymologia imienia Maryja; imię; Maryja; Illuminatrix; Stella maris; Domina

EN

Fathers of the Church; St Jerome; etymology of the name of Mary; Name; Mary; Illuminatrix; Stella maris; Domina

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Vox Patrum
• Year: 2021
• Volume: 80
• Pages: 161-176

Dates

published

2021

Contributors

author

Magdalena Małgorzata Jóźwiak

• Faculty of Theology, the John Paul II Catholic University of Lublin

• https://orcid.org/0000000212531162

References

• Ambrosius, De institutione virginis, PL 16, 305A-334B.
• Augustinus, De doctrina christiana, PL 34, 15-122.
• Benedykt XVI, Spe salvi, 30 listopada 2007, w: https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/encyclicals/documents/hf_benvi_enc_20071130_spe-salvi.html (dostęp: 12.10.2021).
• Eucherius, Instructiones ad Salonium, PL 50, 773A-822D.
• Hieronymus, Apologia adversus libros Rufini, PL 23, 397-492.
• Hieronymus, Epistulae, PL 22, 325-1224, ŹMT 54, 55, 61, 63 i 68, tł. J. Czuj, Hieronim ze Strydonu, Listy, t. 1-5, opr. H. Pietras, Kraków 2010-2013.
• Hieronymus, Liber de nominibus hebraicis, PL 23, 771-858; ed. P. de Lagarde, CCL 72, Turnhout 1959.
• Hieronymus, Liber de situ et nominibus locorum hebraicorum, PL 23, 859-928.
• Hieronymus, Liber hebraicarum quaestionum in Genesim, PL 23, 935A-1010A, tł. M. Jóźwiak, Kwestie hebrajskie w Księdze Rodzaju św. Hieronima. Przekład i komentarz, Wrocław 2010, s. 34-131.
• Isidorus, Etymologiae, PL 82, 73A-728C.
• Onomastica sacra, ed. P. de Lagarde, Gottingae 1870.
• Origenes, Commentarii in Evangelium Joannis, PG 14, 21A-830B; Origenes, Commentarii in Evangelium Joannis, t. 1-5, ed. C. Blanc, SCh 120, 157, 222, 290, 385, Paris 1966-1992, tł. S. Kalinkowski, Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, ŹMT 27, Kraków 2003.
• Pius XII, Doctor Mellifluus, 24 maja 1953, w: https://www.sanctamissa.pl/kosciol-katolicki/papiez-eugenio-maria-giuseppe-giovanni-pacelli-aka-pius-xii/encyklika-doctor-mellifluus/ (dostęp: 12.10.2021).
• Sabatier P., Bibliorum sacrorum latinae versiones antiquae, t. 2, Parisiis 1751.
• Bardenhewer B.-O., Der name Maria. Geschichte der Deutung Desselben, Freiburg 1895 (= Biblische Studien 1/1), s. 1-160.
• Davidson B., The Analytical Hebrew&Chaldee Lexicon, London 1974.
• Klawek A., Imię Maria. Et nomen virginis Maria (Łuk 1, 27), „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 4/1-2 (1951) s. 56-58.
• Koehler L. – Baumgartner W. – Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. 1-2, red. P. Dec, Warszawa 2008.
• Plezia M., Słownik łacińsko-polski, t. 1-5, Warszawa 2007.
• Rosenthal F., A Grammar of Biblical Aramaic, Porta Linguarum Orientalium 5, Wiesbaden 1961.
• Tronina A., Jeszcze o imieniu Maria(m), „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 43 (1990) s. 127-130.
• Zorell F., Lexicon hebraicum et aramaicum Veteris Testamenti, Roma 1964.

Identifiers

DOI

10.31743/vp.13143

Biblioteka Nauki

2158049