Latinitas curialis na przykładzie Epistulae gratulatoriae Benedykta XVI. Przybliżenia leksykalne i stylistyczne

• Authors: Tadeusz Gacia

Abstracts

EN

The study discusses selected aspects of the contemporary Latinitas ecclesiastica, especially its variation called Latinitas curialis, in nine congratulatory letters of Pope Benedict XVI. The author of the article analyzes the vocabulary related to the main topic of the letters - priestly and bishop ordination and their jubilees, as well as the occurrence of cursus, i.e. a system of rhythmic cadences consisting in the appropriate sequence of stressed and unstressed syllables. The terms for ordinations and their anniversaries come from very old source texts, only to a lesser extent this vocabulary is new; the formulas of papal blessings at the end of the letters retain the unchanged literary shape, traditional vocabulary and the same style. Cursus, present in the Latin papal curia, with slight breaks from the end of antiquity, appears in the analyzed letters in its four varieties: cursus planus, velox, tardus and trispondaicus. 

PL

W opracowaniu omawia się wybrane aspekty współczesnej Latinitas ecclesiastica, szczególnie jej odmiany zwanej Latinitas curialis, w dziewięciu listach gratulacyjnych papieża Benedykta XVI. Autor analizuje słownictwo dotyczące głównego tematu listów – święceń kapłańskich i biskupich oraz ich jubileuszów, a także występowanie cursus, czyli systemu kadencji rytmicznych polegających na odpowiednim następowaniu sylab akcentowanych  i nieakcentowanych. Określenia święceń oraz ich rocznic pochodzą z dawnych tekstów źródłowych, tylko w mniejszym stopniu jest to słownictwo nowe; formuły błogosławieństw papieskich zamykających listy zachowują niezmienny kształt literacki, tradycyjne słownictwo i takąż stylistykę. Cursus obecny w łacinie kurii papieskiej, z niewielkimi przerwami, od końca antyku, w analizowanych listach występuje w swych czterech odmianach: cursus planus, velox, tardus i trispondaicus.

Keywords

PL

łacina kurialna; listy gratulacyjne Benedykta XVI; leksyka; cursus

EN

curial Latin; congratulatory letters of Benedict XVI; vocabulary; cursus

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Vox Patrum
• Year: 2022
• Volume: 83
• Pages: 439-456

Dates

published

2022

Contributors

author

Tadeusz Gacia

• The John Paul II Catholic University of Lublin

• https://orcid.org/0000000218369506

References

• Gregorius Magnus, Liber sacramentorum, PL 78, 25-240.
• Letters of Pope Benedict XVI (Latin), Città del Vaticano 2013; Benedictus Pp. XVI, Epistulae, w: https://www.vatican.va/latin/popes_latin/b-xvi/latin_hf_bxvi.html#EPISTULAE (dostęp: 14.11.2021).
• Amerio R., Iota unum. Analiza zmian w Kościele katolickim w XX wieku, Komorów b.r.w.
• Bacci A., Lexicon eorum vocabulorum quae difficilius Latine redduntur, wyd. 3, Romae 1955.
• Egger C., Omnia dici possunt Latine, Città del Vaticano 1990.
• Glossarium mediae et infmae latinitatis, Niort 1883-1887.
• Lexicon recentis Latinitatis. Editum cura operis fundati cui nomen „Latinitas”, t. 1-2, ed. C. Egger, Città del Vaticano 1992-1997.
• Michałowska T., Klucz semiotyczny. Teoria i twórczość literacka w średniowieczu, „Pamiętnik Literacki” 3 (2006) s. 29-54.
• Mohrman Ch., Łacina liturgiczna – jej początki i charakter. Trzy wykłady (I), tł. T. Dekert, „Christianitas” 56-57 (2014) s. 162-181.
• Nastałek J., Język łaciński językiem Kościoła i teologii. 50 lat Konstytucji Apostolskiej „Veterum sapientia”, „Teologia w Polsce” 6/2 (2012) s. 129-139.
• Pagano S., Il Latino nella Chiesa catolica al discrimen fra concilio e post concilio; un discorso programmatico di Paolo VI a Latinitas (1968), „Latinitas. Series nova” 8/2 (2020) s. 71-80.
• Pavanetto C., Elementa linguae et grammaticae Latinae, Roma 2009.
• Plezia M., L’origine de la théorie du cursus rythmique au XIIe siècle, „Archivum Latinitatis Medii Aevi” 39 (1974) s. 5-22.
• Schiaffini A., Cursus, w: Enciclopedia Italiana, Roma 1931, w: https://www.treccani.it/enciclopedia/cursus_%28Enciclopedia-Italiana%29/ (dostęp 14.11.2021).
• Spataro R., Cur sermo Latinus adhibendus sit in sacris agendis, „Vox Patrum” 60 (2013) s. 69-77.
• Turek W., Dal Lexicon Recentis Latinitatis ai tweets in latino. Alcune osservazioni circa il latino curiale dell’epoca postconciliare, „Salesianum” 83 (2021) s. 400-414.

Identifiers

DOI

10.31743/vp.13418

Biblioteka Nauki

2158114