Późnostarożytne apele o rozpoznanie godności ludzkiej: Bazyli z Cezarei Kapadockiej, Ambroży z Mediolanu, Leon Wielki, Anonim z Werony

• Authors: Jadwiga Guerrero van der Meijden

Abstracts

EN

The article analyses late ancient Christian appeals to recognize human dignity, specifically those formulated by Basil of Caesarea, Ambrose of Milan, Leon the Great and an anonymous Master of Verona. The analyses is divided into parts pertaining to each listed author and finalized with sections investigating firstly, the interrelations between the presented texts as well as a hypothesis of Leo’s reliance on Basil’s and Ambrose’s texts, and secondly, the influences of the appeals on the subsequent centuries. The study points to biblical, ancient Greek and Roman inspirations of various calls. I argue that Leo’s formulation is indirectly inspired by the Delphic gnothi seauton formula that was specified by the Christian thinkers to human axiological status and filled in with biblical expressions.

PL

Artykuł omawia późnostarożytne chrześcijańskie apele o uznanie godności ludzkiej sformułowane przez Bazylego z Cezarei, Ambrożego z Mediolanu, Leona Wielkiego i anonimowego Mistrza z Werony. Analiza podzielona jest na części odnoszące się do każdego z wymienionych autorów, a kończy ją sekcja poświęcona, po pierwsze, wzajemnym powiązaniom między przedstawionymi tekstami i hipotezie o wzorowaniu się Leona tekstami Bazylego i Ambrożego, a po drugie, wpływom tychże apeli na myśl późniejszych wieków. Badanie wskazuje biblijne, starogreckie i rzymskie źródła chrześcijańskich wezwań. Twierdzę, że sformułowanie Leona jest pośrednio inspirowane delficką formułą gnothi seauton, która została przez chrześcijańskich myślicieli doprecyzowana do statusu aksjologicznego człowieka i uzupełniona wyrażeniami biblijnymi.

Keywords

EN

human dignity; patristic anthropology; Church Fathers; Basilius of Caesarea; Ambrose of Milan; Leo the Great; Master of Verona

PL

godność człowieka; antropologia patrystyczna; Ojcowie Kościoła; Bazyli Wielki; Ambroży z Mediolanu; Leon Wielki; Mistrz z Werony

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Vox Patrum
• Year: 2022
• Volume: 83
• Pages: 141-162

Dates

published

2022

Contributors

author

Jadwiga Guerrero van der Meijden

• Jagiellonial University, Kraków

• https://orcid.org/0000000274211455

References

• A Rubricated Sacramentary of Thirteenth-Century Rome, ed. C. Folson, Rome 2018.
• Ambrosius Mediolanensis, Exaemeron, red. C. Schenkl, CSEL 32/1, Vindobonae 1897, s. 3-261.
• Ambrosius Mediolanensis, Explanatio psalmorum XII, ed. M. Petschenig, CSEL 64, Vindobonae 1919.
• Anonymus Veronensis, Omelie mistagogiche e catechetiche. Edizione critica e studio, tł. i kom. G. Sobrero, Bibliotheca „Ephemerides Liturgicae”, Roma 1992.
• Anonymus, De humanitate Iesu Christi de Nazareth (opus in quibusdam editionibus cum Thomae de Aquino operibus impressum), red. Parmensis, t. 17, Roma 1864, s. 185-234.
• Basilius Caesariensis, Epistulae, PG 32, 219-1112.
• Basilius Caesariensis, Hexaemeron, ed. M. Naldini, Scrittori Greci e Latini, Milano 1990.
• Basilius Caesariensis, Homilia in illud: Attende tibi ipsi, PG 31, 197-217; L’homélie de Basile de Césarée sur le mot ‘Observe-toi toi-même’. Édition critique du texte grec et étude sur la tradition manuscrite, red. S.Y. Rudberg, Stockholm 1962.
• Basilius Caesariensis, Homilia II in psalmum XIV, PG 29, 264-280.
• Basilius Caesariensis, In psalmum XLVIII, PG 29, 432-460.
• Bernardus Claraevallensis, Sermones in nativitate Domini, w: Bernardi opera, t. 1-4, ed. J. Leclercq – H.M. Rochais, Roma 1966, s. 244-270.
• Caterina de Siena, Il Dialogo della Divina Provvidenza ovvero Libro della Divina Dottrina, red. G. Cavallini, Siena 1995.
• Cornelius Jansenius, Augustinus (tomus secundus) de statu naturae lapsae, textus secundus editio princeps, Lovanii 1640.
• Dionysius Cartusianus, Commentarii in librum tertium Sententiarum, Dionysii Cartusiani opera omnia, t. 23, Colonia 1904.
• Godefridus de Sancto Victore, Microcosmus, red. F. Gasparri, Sous la règle de saint Augustin 16, Turnhout 2020.
• Guillelmus de Sancto Theodorico, Expositio super Cantica Canticorum, red. P. Verdeyen, CCL CM 87, Turnhout 1997.
• Hieronymus Eusebius, De viris illustribus, Corpus Scriptorum Ecclesiae Aquileiensis VI/1, Aquileia 2009.
• Hieronymus Eusebius, Tractatus 59 in psalmos (1-115), red. A. Capone, Hieronymi Opera XI/1, Roma 2018.
• Hincmarus Remensis episcopus, De praedestinatione contra Godeschalcum (opus posterior), PL 125, 55-474.
• Homerus, The Iliad, red. A.T. Murray, LCL 170/1, London 1928.
• Le Sacramentaire Grégorien, red. J. Deshusses, Fribourg 1979.
• Leo Magnus, Tractatus septem et nonaginta, red. A. Chavasse, CCL 138-138A, Turnhout 1973.
• Liber sacramentorum Romanae Aecclesiae Ordinis Anni Circuli. Sacramentarium Gelasianum, red. L. Eizenhöfer, Roma 1981.
• Petrus Cantor, Summa quae dicitur Verbum adbreviatum (textus prior), red. M. Boutry, CCL CM 196A, Verdeyen 2012.
• Prex eucharistica. Textus e variis liturgiis antiquioribus selecti, red. L. Lingier – J.A. Jungmann – A. Raes – L. Eizenhöfer – I. Pahl – J. Pinell, Fribourg 1968.
• Richardus de Sancto Victore, De contemplatione (Beniamin maior), red. J. Grosfillier, Sous la règle de saint Augustin 13, Turnhout 2013.
• Sacramentarium Veronense, red. L. Eizenhöfer, Roma 1995.
• Scriptores ordinis Grandimontis, Explanatio super Librum Sententiarum beati Stephani auctore Gerardo Iterii, red. J. Becquet, CCL CM 8, Verdeyen 1968, s. 423-462.
• Thomas de Aquino, Summae theologiae tertia pars, editio leonina, t. 11-12, Roma 1903-1905.
• Capelle B., Les ‘Tractatus de Baptismo’ attribués à Saint Maxime de Turin, „Revue Bénédictine” 45 (1933) s. 108-118.
• Cerami C., Le beatitudini in Cromazio d’Aquileia e Leone Magno, „Laurentianum” 59 (2018) s. 399-423.
• Green M., Know Thyself. The Value and Limits of Self-Knowledge, New York – London 2018.
• Heid H., Natale, NDPAC II 3423-3424.
• Jackson B., Works. Exegetic, w: Saint Basil the Great, The Treatise ‘De Spiritu Sancto’, the Nine Homilies of the Hexaemeron, and the Letters, Grand Rapids 1894, s. 76-86.
• Korus K., Godność i wolność. Greckie źródła tożsamości europejskiej, Kraków 2019.
• Krynicka T., Hexaemeron Ambrożego z Milanu jako źródło do XVII księgi Etymologii Izydora z Sewilli, „Vox Patrum” 48 (2005) s. 125-138.
• Lewis C.S., The Lion, the Witch and the Wardrobe, London 1950.
• Osek E., „Poznaj samego siebie” w interpretacji Bazylego Wielkiego, „Vox Patrum” 52 (2008) s. 761-783.
• Paluch M., Traktat o zbawieniu, w: Dogmatyka, t. 3, red. J. Szymik – M. Paluch, Warszawa 2006, s. 287-378.
• Pratesi M., Introduzione, w: Leone Magno, I sermoni del ciclo natalizio, red. E. Montanari – M. Naldini – M. Pratesi, Firenze 1998.
• Quasten J., Patrology, t. 3: The Golden Age of Greek Patristic Literature. From the Council of Nicaea to the Council of Chalcedon, Notre Dame 1990.
• Robbin F.E., The Hexaemeral Literature. A Study of the Greek and Latin Commentaries to Genesis, Chicago 1912.
• Starowieyski M., Leon I Wielki, w: Nowy Słownik Wczesnochrześcijańskiego Piśmiennictwa, red. J.M. Szymusiak – M. Starowieyski, Poznań 2018, s. 639-642.
• Ward B., The Venerable Bede, Harrisburg 1990.
• Way A.C., Introduction, w: Saint Basil, Exegetic Homilies, Washington 1981, s. VII-XVI.
• Wet Ch.L. de, Punishment of Slaves in Early Christianity. The Views of Some Selected Church Fathers, „Acta Theologica” 23 (2016) s. 263-282
• Welsh M. – Kelly J., Leo I, w: Oxford Dictionary of Popes, Oxford 2015, s. 166-170.

Identifiers

DOI

10.31743/vp.13657

Biblioteka Nauki

2158102