Fenomen „duszy” w heksaemeronie

• Authors: Paweł Adam Lasek

Abstracts

EN

The work provides an analysis of the first description of the creation (Gen 1) from the perspective of various categories of created entities, as reflected in the triple use of the verb ברא. Each occurrence of this verb in this biblical text means creating something new and adding this new entity to an already existing world, which gives rise to a new category of created things. The first such category are inanimate things which receive existence and are made only of dead matter. The second category are living creatures which have a body made of the same matter, but who also receive the element of life. The third category is man, who has a body made of the same matter, with the same element of life, but also the third element which makes him similar to God, in fact, God’s image. That third element is not named in the text, but we may see here what we call a soul. So, having a soul distinguishes man from all other beings created by God: Only man has a soul. Animals do not have it, nor do plants, nor the sun and the moon, which were idolized by the ancients -- none of these has a soul but instead belong to the realm of dead matter.

PL

Celem pracy jest analiza pierwszego opisu stworzenia (Rdz 1) pod kątem kategorii stworzeń, jakie tworzy trzykrotne pojawienie się w nim słowa ברא . Każde wystąpienie tego czasownika w tym tekście oznacza stworzenie czegoś nowego i dodanie tego do istniejącego już świata, co powoduje początek istnienia nowej kategorii stworzeń. Pierwszą taką kategorią są rzeczy martwe, które otrzymują istnienie i są zbudowane tylko z martwej materii. Drugą kategorią są istoty żywe, które mają ciało zbudowane z tej samej materii, ale ponadto otrzymują pierwiastek życia. Trzecią kategorią jest człowiek, który ma ciało zbudowane z tej samej materii, ten sam pierwiastek życia oraz trzeci element, który sprawia że jest on „podobny” Bogu i jest Jego „obrazem”. Element ten nie jest nazywany, ale możemy postawić pytanie, czy można dopatrywać się tu tego, co nazywamy „duszą”. W takim razie posiadanie duszy wyróżnia człowieka ze wszystkich innych stworzeń. Duszę posiada tylko człowiek, nie mają jej zwierzęta, ani tym bardziej materia martwa. Duszy nie mają równ

Keywords

EN

soul; human soul; animal soul; creation; heksaemeron; Gen 1; plants; sun; moon

PL

dusza; dusza ludzka; dusza zwierząt; stworzenie; heksaemeron; Rdz 1; rośliny; Słońce; Księżyc

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Verbum Vitae
• Year: 2022
• Volume: 40
• Issue: 3
• Pages: 613-630

Dates

published

2022

Contributors

author

Paweł Adam Lasek

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000264989132

References

• Bokwa, I. et al. (red.), Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła (Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha 2007).
• Brotzman, E.R., „Man and the Meaning of נפֶֶשׁ ”, Bibliotheca Sacra 145 (1988) 400–409.
• Dziadosz, D., „Człowiek ikoną Boga. Teologiczne przesłanie Rdz 1,26–28”, Jak śmierć potężna jest miłość. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Juliana Warzechy SAC (red. W. Chrostowski; Ząbki: Apostolicum 2009) 80–107.
• Filipiak, M., Biblia o człowieku. Zarys antropologii biblijnej Starego Testamentu (Lublin: TN KUL 1979).
• Filipiak, M., „Godność osoby ludzkiej w świetle opisu stworzenia człowieka”, Zeszyty Naukowe KUL 16/2 (1973) 27–35.
• Giuntoli, F., Genesi 1–11. Introduzione, traduzione e commento (Nuova Versione della Bibbia dai Testi Antichi 1/1; Cinisello Balsamo: San Paolo 2013).
• Goodwin, D.R., „On the Use of ψυχή and πνεῦμα and Connected Words in the Sacred Writings”, Journal of the Society of Biblical Literature and Exegesis 1/2 (1881) 73–86.
• Grzybek, S., Obraz człowieka w Starym Testamencie (Kraków: nakł. autora 1991).
• Jakubiec, C., Pradzieje biblijne. Teologia Genesis 1–11 (Sprawy Biblijne 21; Poznań – Warszawa – Lublin 1968).
• Katechizm Kościoła Katolickiego (Poznań: Pallottinum 1994) (= KKK).
• Koehler, L. – Baumgartner, W. – Stamm, J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu. I. Słownik hebrajsko-polski א-ע . II. Słownik hebrajsko-polski פ-ת , słownik aramejsko-polski (Warszawa: Vocatio 2008) (= HALOT).
• Lakhmitskaya, T. – Napora, K., „«I widział Bóg, że światło było dobre...» (Rdz 1,4). Motyw światła w kapłańskim opowiadaniu o stworzeniu (Rdz 1,1–2,4a)”, Verbum Vitae 29 (2016) 17–40.
• Lemański, J., „Człowiek jako mężczyzna i kobieta. Fundamenty antropologii biblijnej, ich źródła i konsekwencje”, Verbum Vitae 39/1 (2021) 97–118. DOI: https://doi.org/10.31743/ vv.9699.
• Lemański, J., Księga Rodzaju. I. Rozdziały 1–11. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 1/1; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2013).
• Lemański, J., „Standardowe i specyficzne rozumienie słowa rûaḥ w tekstach Księgi Rodzaju i Księgi Wyjścia”, Verbum Vitae 37/1 (2020) 11–34. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.1947.
• Lys, D., “The Israelite Soul According to the LXX”, Vetus Testamentum 16/2 (1966) 181–228.
• Łach, S., Księga Rodzaju. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu 1/1; Poznań: Pallottinum 1962).
• Łach, S., „Natura człowieka”, S. Łach, Księga Powtórzonego Prawa. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu 2/3; Poznań: Pallottinum 1971) 332–339.
• Marter, E.W., „The Hebrew Concept of Soul in Pre-exilic Writings”, Andrews University Seminary Studies 2/1 (1964) 97–108.
• Mroczkowski, I., „Starotestamentalne rozumienie ciała, duszy i ducha człowieka”, Studia Płockie 21 (1993) 17–24.
• Napora, K., „Czas w kapłańskim opowiadaniu o stworzeniu: dzień pierwszy (Rdz 1,3–5)”, Verbum Vitae 35 (2019) 13–37. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.4724.
• Napora, K., „Czas w kapłańskim opowiadaniu o stworzeniu: dzień czwarty (Rdz 1,14–19)”, Verbum Vitae 38/1 (2020) 11–29. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.11387.
• Pasterczyk, P., „Τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα (1 Tes 5,23). Stoickie źródła rozumienia ducha w Pierwszym Liście do Tesaloniczan”, Verbum Vitae 39/3 (2021) 831–848. DOI: https://doi.org/https://doi.org/10.31743/vv.12893.
• Piwowar, A., „Antropologia”, Teologia Starego Testamentu. I. Teologia Pięcioksięgu (red. M. Rosik; Bibliotheca Biblica; Wrocław: TUM 2011) 33–95.
• Piwowar, A., „Firmament i ciała niebieskie świadkami Boga (Syr 43,1–12)”, Biblical Annals 7/1 (2017) 5–48.
• Piwowar, A., „Harmonia makrokosmosu w Syrachowym opisie ciał niebieskich (Syr 43,1–10)”, Verbum Vitae 31 (2017) 97–122. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.1768.
• Rosłoń, J.W., „Idea życia według pierwszych trzech rozdziałów Księgi Rodzaju”, Studia Theologica Varsaviensia 4/2 (1966) 269–363.
• Stachowiak, L., „Biblijna koncepcja człowieka. Monizm czy dualizm?”, W nurcie zagadnień posoborowych (red. B. Bejze; Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek-Benedyktynek 1968) II, 209–226.
• Stachowiak, L., „Jak rozumieć biblijne wypowiedzi o człowieku”, Studia Theologica Varsaviensia 12/1 (1974) 167–176.
• Synowiec, J.S., Początki świata i ludzkości według Księgi Rodzaju (Kraków: Wydawnictwo OO. Franciszkanów 2001).
• Świerczek, E., Na początku stworzenia. Egzegetyczno-teologiczna interpretacja Rdz 1–3 (Biblia dla Wszystkich 1; Kraków: Emet 1995).
• Whitekettle, R., „A Study in Scarlet: The Physiology and Treatment of Blood, Breath, and Fish in Ancient Israel”, Journal of Biblical Literature 135/4 (2016) 685–704. DOI: https://doi.org/10.15699/jbl.1354.2016.3091.
• Yu, H.E. – Malherbe, J., „The Semantic Field of the Hebrew Word נפֶֶשׁ in the OT”, Conspectus 27 (2019) 113–134.

Identifiers

DOI

10.31743/vv.13873

Biblioteka Nauki

2158380