Dobro wspólne jako wartość i zasada etyczno-społeczna. Perspektywa katolickiej nauki społecznej

• Authors: Stanisław Fel

Abstracts

EN

Common good is generally viewed as a fundamental value. This does not mean, however, that all people perceive it in the same, unequivocal manner. The aim of this article is to reconstruct the way of how both common good itself and the principle of common good have been laid out in Catholic social thought, and more precisely, how they were portrayed by authors associated with the Lublin School of Catholic Social Thought. The article takes into consideration in particular the works of the late Jan Szymczyk, who attempted to provide a synthesis of the research oeuvre of that scholarly group, with specific reference to the concept of common good. This kind of approach became an inherent part of personalistic trends in social philosophy as well as in the official social teaching of the Catholic Church. It is distinguished by combining the ontic conception of common good with the instrumental one, by adopting the system of correlative, basic socio-ethical principles (common good, subsidiarity, solidarity), and by the notion of power, which is legitimised by common good, and whose limits of action are determined by this very concept.

PL

Dobro wspólne jest powszechnie postrzegane jako wartość podstawowa. Nie oznacza to jednak jednolitego sposobu jego rozumienia. Celem artykułu jest rekonstrukcja ujęcia dobra wspólnego i zasady dobra wspólnego z perspektywy katolickiej nauki społecznej, a dokładniej podejścia autorów skupionych w Lubelskiej Szkole Katolickiej Nauki Społecznej. Uwzględnia się przy tym szczególnie dorobek Jana Szymczyka, który podjął próbę syntezy wyników badań tego środowiska w obszarze dobra wspólnego. Ujęcie to wpisuje się w zakorzeniony w tradycji arystotelesowsko-tomistycznej personalistyczny nurt filozofii społecznej i oficjalne nauczanie społeczne Kościoła katolickiego. Charakteryzuje się łączeniem koncepcji ontycznej i instrumentalnej dobra wspólnego, przyjęciem systemu korelujących ze sobą podstawowych zasad etyczno-społecznych (dobra wspólnego, pomocniczości i solidarności) oraz ideą władzy, dla której dobro wspólne stanowi legitymizację oraz wyznacza granice działania.

Keywords

EN

common good; principle of common good; Catholic Social Thought; Jan Szymczyk

PL

Dobro wspólne; zasada dobra wspólnego; katolicka nauka społeczna; Jan Szymczyk

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Zeszyty Naukowe KUL
• Year: 2021
• Volume: 64
• Issue: 1-2
• Pages: 121-136

Dates

published

2021

Contributors

author

Stanisław Fel

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/000000033975665X

References

• Chwaszcz J., Niewiadomska I., Fel S., Wiechetek M., Palacz-Chrisidis A., Innowacyjne narzędzia do diagnozy potencjału readaptacyjnego osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i zawodowym, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
• Fel S., Marczak Ł, Powstanie i status zasady zrównoważonego rozwoju, „Roczniki Nauk Społecznych” 2016, nr 2, s. 185-205, DOI: 10.18290/rns.2016.8(44).2-9.
• Fel S., Znaczenie społecznych badań empirycznych dla etyki. Na przykładzie sprawiedliwości społecznej, w: Wolność. Wieczne wyzwanie, red. B. Rydliński, S. Sowiński, R. Zenderowski, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2018, s. 373‒381.
• Franciszek, Encyklika Laudato si’, 2015.
• Gierycz M., Mała pochwała katolicyzmu. Kościół i polityka w późnej nowoczesności, Wydawnictwo Teologia Polityczna, Warszawa 2021.
• Globales Gemeinwohl. Sozialwissenschaftliche und sozialethische Analysen, red. M. Heimbach-Steins i in., Brill – Ferdinand Schöningh, Paderborn 2020.
• Jähnichen T., Wiemeyer J., Wirtschaftsethik 4.0. Der digitale Wandel als Wirtschaftsethische Herausforderung, Kohlhammer, Stuttgart 2020.
• Kondziela J., Filozofia społeczna, Zagadnienia wybrane, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1972.
• Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego, Wskazania dotyczące studiów i nauczania doktryny społecznej Kościoła w ramach formacji kapłańskiej, „L’Osservatore Romano” 1989, nr 10, s. 11.
• Krucina J., Dobro wspólne. Teoria i jej zastosowanie, TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław 1972.
• Kupny J., Podstawowe zasady życia społecznego, w: Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia z życia społecznego i politycznego, red. S. Fel, J. Kupny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2007, s. 76‒87.
• Majka J., Filozofia społeczna, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Wrocław 1982.
• Marczak Ł., Zasada zrównoważonego rozwoju. Perspektywa społeczno-etyczna, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Kraków 2021.
• Mazurek F.J., Skwierczyński Z., Lubelska Szkoła Katolickiej Nauki Społecznej, w: Encyklopedia katolicka, t. 11, red. S. Wilk i in., TN KUL, Lublin 2006, kol. 34‒36.
• Möhring-Hesse M., Wem ist wohl beim Gemeinwohl? Pragmatische Erkundungen eines politischen Konzepts, w: Globales Gemeinwohl. Sozialwissenschaftliche und sozialethische Analysen, red. M. Heimbach-Steins i in., Brill – Ferdinand Schöningh, Paderborn 2020, s. 139‒162.
• Nell-Breuning O. von, Gemeingut, Gemeinwohl, w: Wörterbuch der Politik, t. 1. Zur christlichen Gesellschaftslehre, red. O. von Nell-Breuning, H. Sacher, Herder, Freiburg im Breisgau 1954, s. 51‒58.
• Nell-Breuning O. von, Gerechtigkeit und Freiheit. Grundzüge katholischer Soziallehre, Europaverlag, Wien–Zürich–München 1980.
• Nothelle-Wildfeuer U., Die Sozialprinzipien der Katholischen Soziallehre, w: Handbuch der Katholischen Soziallehre, red. A. Rauscher i in., Duncker & Humblot, Berlin 2008, s. 143‒163.
• Piwowarski W., ABC katolickiej nauki społecznej, Wydawnictwo Diecezjalne, Pelplin 1993.
• Popielski K., Wprowadzenie. Wartości i ich społeczno-kulturowe znaczenie, w: Wartości dla życia, red. K. Popielski, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008, s. 5‒15.
• Remele K., Wessen Wohl? Welche Gemeinschaft? Für eine postanthropozentrische Ausweitung des Gemeinwohlverständnisses, w: Globales Gemeinwohl. Sozialwissenschaftliche und sozialethische Analysen, red. M. Heimbach-Steins i in., Brill – Ferdinand Schöningh, Paderborn 2020, s. 163‒174.
• Schulze R.-O., Gemeinwohl, w: Lexikon der Politik, t. 1. Politische Theorien, red. D. Nohlen, C.H. Beck, München 1995, s. 137‒144.
• Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 1965.
• Strzeszewski C., Hierarchia dóbr wspólnych a naturalna hierarchia społeczności, „Roczniki Filozoficzne” 1966, t. 14, z. 2, s. 5‒11.
• Strzeszewski C., Katolicka nauka społeczna, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1994.
• Szymczyk J., Jakie państwo: opiekuńcze czy pomocnicze?, „Chrześcijanin w Świecie” 1993, R. 23, nr 2 (193), s. 209‒231.
• Szymczyk J., Odkrywanie wartości. Z problematyki socjologiczno-aksjologicznej, Polihymnia, Lublin 2004.
• Szymczyk J., Wokół podstawowych zasad etyczno-społecznych, w: J. Szymczyk, Odkrywanie wartości. Z problematyki socjologiczno-aksjologicznej, Polihymnia, Lublin 2004, s. 11‒97.
• Szymczyk J., Zasada dobra wspólnego a urządzanie życia społeczno-gospodarczego, w: Godność osoby ludzkiej w społeczeństwie i gospodarce, red. S. Fel, M. Wódka, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014, s. 405‒420.
• Szymczyk J., Zasada dobra wspólnego w ujęciu przedstawicieli Szkoły Lubelskiej, Lublin 1996 [mps w Archiwum KUL].
• Utz A.F., Ethik des Gemeinwohls. Gesammelte Aufsätze 1983‒1997, Ferdinand Schöningh, Paderborn 1998.
• Vogt M., Globales Gemeinwohl und Nachhaltigkeit, w: Globales Gemeinwohl. Sozialwissenschaftliche und sozialethische Analysen, red. M. Heimbach-Steins i in., Brill ‒ Ferdinand Schöningh, Paderborn 2020, s. 185‒207.
• Wódka M., Między moralnością kamieni a prawami człowieka, Wydawnictwo KUL, Lublin 2015.
• Wulsdorf H., Nachhaltigkeit. Ein christlicher Grundauftrag in einer globalisierten Welt, Friedrich Pustet, Regensburg 2005.

Identifiers

DOI

10.31743/znkul.12848

Biblioteka Nauki

2092168