Wartość natury kreowana na nagrodzonych fotografiach World Press Photo w II dekadzie XXI wieku. Analiza socjologiczna

• Authors: Mariola Błażej

Title variants

EN

The Value of the Nature as Constructed in World Press Photos Awarded in the 2010s: A Sociological Analysis

Abstracts

EN

The article rests on an assumption that the way people perceive and conceptualize the world is largely influenced by culture, society and the processes of socialization. In this context, the authors focus on the issue of “everyday life reality,” which is of particular interest to the sociology of knowledge and the phenomenological sociology of Peter Berger and Thomas L. Luckmann. The article aims to show how the authors of photographs awarded in the World Press Photo competition in the second decade of the 21st century in the category Nature construct the value of the natural world as an endangered resource. The second objective is to present the potential of visual message analysis from the perspective of qualitative sociology. The way in which the objectives are pursued is consistent with the theoretical underpinnings of phenomenological sociology and carried out within the methodological framework developed in the field of visual sociology. The article’s subject matter stems from the belief that in today’s visual communication culture, conveying information through images involves valuation processes. The article discusses 10 photos that were awarded 1st place in the prestigious World Press Photo competition in the category Nature in the second decade of the 21st century. An analysis of the photos leads to a conclusion that the descriptions of the photos provided by their authors create a negative image of a human being, juxtaposed against the good and defenceless world of nature.

PL

W artykule przyjęto, że na sposób postrzegania i konceptualizacji świata przez ludzi w dużym stopniu wpływa kultura, społeczeństwo oraz procesy socjalizacji. W tym kontekście pochylono się nad zagadnieniem „rzeczywistości życia codziennego”, które jest szczególnie poruszane w ramach socjologii wiedzy oraz socjologii fenomenologicznej Petera Bergera i Thomasa Luckmanna. Celem pracy jest ukazanie, w jaki sposób autorzy fotografii nagrodzonych na konkursie World Press Photo w drugiej dekadzie XXI wieku w kategorii „Natura” kreują wartość świata przyrody jako dobra zagrożonego. Drugi cel dotyczy przedstawienia potencjału analizy komunikatów wizualnych z perspektywy socjologii jakościowej. Realizacja wyznaczonych celów jest zgodna z założeniami teoretycznych podstaw socjologii fenomenologicznej i dokonywana będzie w ramach metodologii wypracowanej w socjologii wizualnej. Podejmowany problem wynika z przekonania, że w dzisiejszej wizualnej kulturze komunikacji przekazywanie informacji za pomocą obrazów nie jest pozbawione wartościowania. W pracy znajduje się 10 zdjęć nagrodzonych 1. miejscem na prestiżowym konkursie World Press Photo w kategorii „Natura” w drugiej dekadzie XXI wieku. W analizie fotografii skupiono się na tym, co dane zdjęcie przedstawia, zestawiając to z opisem, jaki nadał zdjęciu jego autor. Analizując zdjęcia w kategorii „Natura”, dostrzeżono, że wraz z końcem XX wieku narracja przekazu nagrodzonych zdjęć przesuwa się w stronę stwierdzenia, że natura jest dobrem zagrożonym przez człowieka. W odniesieniu do społecznego świata wartości można wnioskować, że opisy zdjęć nadane przez ich autorów kreują negatywny obraz człowieka w kontrze do dobrego i bezbronnego świata natury.

Keywords

PL

socjologia wizualna; natura; World Press Photo; socjologia fenomenologiczna; fotografia

EN

visual sociology; nature; World Press Photo; phenomenological sociology; photography

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Zeszyty Naukowe KUL
• Year: 2023
• Volume: 66
• Issue: 1
• Pages: 25-48

Dates

published

2023

Contributors

author

Mariola Błażej

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000151166180

References

• Barthes R., Retoryka obrazu, „Pamiętnik Literacki”1985, z. 3, s. 289–302, https://bazhum.muzhp. pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1985-t76-n3/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1985-t76-n3-s289-302/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1985-t76-n3-s289-302.pdf (dostęp: 28.02.2022).
• Bauman Z., Życie na przemiał, przeł. T. Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004, s. 248–250, https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/6794/1/17_Przegl_d%20pi_miennictwa_Rafal_Matera_248-250.pdf (dostęp: 9.09.2022).
• Bełch K., Kwestia ekologiczna w nauczaniu Jana Pawła II, „Pedagogika Katolicka” 2010, nr 1, s. 83–94, http://www.pedkat.pl/images/czasopisma/pk6/art06.pdf (dostęp: 20.02.2022).
• Berger P.L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1983.
• Bortliczek M., Eksploracja wzrokiem, słuchem i węchem w językowym obrazie ludzi i zwierząt – na podstawie tekstów z czasopisma „kumpel”, „Białostockie Archiwum Językowe” 2017, nr 17, s. 33–55, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/6561/1/BAJ_17_2017_M_Bortliczek_Eksploracja_wzrokiem_sluchem_i_wechem.pdf (dostęp: 27.02.2022).
• D. Borowska, Działalność adaptacyjna Ala Gore’a w podejściu do bezpieczeństwa ekologicznego, „International Journal of Legal Studies” 2020, t. 7, nr 1, s. 193–224, https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=896106 (dostęp: 15.02.2022).
• Edwards S., Fotografia. Bardzo krótkie wprowadzenie, Nomos, Kraków 2014.
• EXSPACE, http://exspace.pl/articles/show/1902 (dostęp: 19.02.2022).
• Jasińska A., Oko proroka, „Lente – magazyn śródziemnomorski” 2021, https://lente-magazyn.com/oko-proroka/ (dostęp: 27.01.2023).
• Kaczmarek J., Od danych wizualnych do bazy danych wizualnych. Teoria obrazu w socjologii, w: Teoria obrazu w naukach humanistycznych, red K. Chmielecki, B. Lisowska, AHE, Łódź 2015.
• Konecki K., Wizualna teoria ugruntowana. Podstawowe zasady i procedury, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2012, t. 8, nr 1, s. 12–45.
• Konecki K., Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2005, t. 1, nr 1, s. 42–63.
• Kośmińska J., Symbolika oka w starożytnej Mezopotamii, w: Antropologia Religii, t. 3, red. A. Sołtysiak, Zakład Antropologii Historycznej Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003, s. 21–52, http://www.antropologia.uw.edu.pl/AR/ar-03-02.pdf (dostęp: 27.02.2022).
• Laskowski I., Kilka słów o wałach szkwałowych, Polscy Łowcy Burz – Skywarn Polska, https://lowcyburz.pl/2016/08/04/kilka-slow-o-walach-szkwalowych/ (dostęp: 28.02.2022).
• Łukaszewicz Alcaraz A., Epistemologiczna rola obrazu fotograficznego, Scholar, Warszawa 2014.
• Łuszczyk M., Odpowiedzialność człowieka za środowisko przyrodnicze w umiarkowanym antropocentrycznym systemie wartości, „Handel Wewnętrzny” 2012, nr specjalny, t. 3, s. 219–227, https://bazekon.uek.krakow.pl/gospodarka/171336619 (dostęp: 18.02.2022).
• Mandes S., Socjologia fenomenologiczna, w: Encyklopedia Socjologiczna, t. 4, red. W. Kwaśniewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002, s. 3–8, https://www.academia.edu/11945318/Sociologia_fenomenologiczna (dostęp: 28.01.2021).
• Mroczek J.R., Dobrostan zwierząt jako element retardacji przekształcania zasobów w produkcji zwierzęcej, „Inżynieria Ekologiczna” 2013, nr 34, s. 181–188, https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-c7c761e5-7927-4a39-9ddd-1069614139ca/c/Mroczek_dobrostan.pdf (dostęp: 02.03.2022).
• Niżnik J., Socjologia wiedzy. Zarys historii i problematyki, Książka i Wiedza, Warszawa 1989.
• Olechnicki K., Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.
• Pauwels L., Zwrot wizualny w badaniach i komunikacji wiedzy. Kluczowe problemy rozwijania kompetencji wizualnej w naukach społecznych, w: Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, red. M. Frąckowiak, K. Olechnicki, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2011, s. 21–36.
• Pink S., Etnografia wizualna. Obrazy media i przedstawienie w badaniach, UJ, Kraków 2009.
• Rouille A., Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną, TA i WPN UNIVERSITAS, Kraków 2007.
• Rozwadowski A., Czytając sztukę naskalną: pomiędzy archeologią a etnografią, „Przegląd Archeologiczny” 1998, t. 46, s. 5–21, https://rcin.org.pl/Content/60390/WA308_79862_PIII272_Czytajac-sztuke-nask_I.pdf (dostęp: 27.02.2022).
• Schnettler B., W stronę socjologii wiedzy wizualnej, w: Przegląd Socjologii Jakościowej, Berlin 2008, s. 116–142.
• Sikora S., Fotografia między dokumentem a symbolem, Instytut Sztuki PAN, Izabelin 2004.
• Snelewska-Stempień Z., Bestia na arenie cyrkowej – zjawisko „Nowego Cyrku” jako przykład zmian w relacjach pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem, „Edukacja Humanistyczna”, t. 29, nr 2, s. 245–253, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/5157/20-snelewska-stempien.pdf;sequence=1 (dostęp: 28.02.2022).
• Szacki J., Historia Myśli Socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Sztompka P., Socjologia wizualna, Fotografia jako metoda badawcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• Sztompka P., Wyobraźnia wizualna i socjologia, w: Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. M. Bogunia-Borowska, P. Sztompka, ZNAK, Kraków 2012, s. 11–42.
• UAP Poznań, World Press Photo, https://uap.edu.pl/2022/05/world-press-photo-juz-9-26-maja/ (dostęp: 15.02.2023).
• Wajda A., Gołębica jako symbol Ducha Świętego, w: Duch Prawdy doprowadzi was do całej prawdy, red. R. Pindel, S. Jędrzejewski, R. Mazur, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2020, s. 57–90, http://bc.upjp2.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=5458&from=pubstats (dostęp: 27.02.2022).
• Wolny-Zmorzyński K., Fotograficzne gatunki dziennikarskie, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
• World Press Photo, About us, https://www.worldpressphoto.org/about-us (dostęp: 22.02.2022).
• World Press Photo, 2011 Photo Contest, Nature, 1st prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2011/thomas-p-peschak/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2012 Photo Contest, Nature, 1st prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2012/jenny-e-ross/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2013 Photo Contest, Nature, 1st prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2013/christian-ziegler/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2014 Photo Contest, Nature, 1st prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2014/bruno-d-amicis/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2015 Photo Contest, Nature, 1st prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2015/yongzhi-chu/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2016 Photo Contest, Nature, 1st prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2016/rohan-kelly/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2017 Photo Contest, Nature, 1st prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2017/francis-perez/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2018 Photo Contest, Nature, 1st prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2018/corey-arnold/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2019 Photo Contest, Nature, 1st Prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2019/bence-mate/1 (dostęp: 18.01.2022).
• World Press Photo, 2020 Photo Contest, Nature, 1st Prize, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2020/alain-schroeder-na/1 (dostęp: 18.01.2022).
• Zemło M., Socjologia wiedzy w tradycji interakcyjno-fenomenologicznej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003.

Identifiers

DOI

10.31743/znkul.14510

Biblioteka Nauki

33723411