Sprzeczność interesów oskarżonych a swoboda wyboru obrońcy

• Authors: Miłosz Kościelniak-Marszał

Title variants

EN

Conflicting interests of the accused and the freedom to choose an attorney

Abstracts

EN

The purpose of this publication is the analysis of the regulation concerning the conflict situation between the interests of several accused parties who are represented by a single attorney. The right to defence is a fundamental principle of criminal proceedings. The connected relationship between the accused and their attorney is subject to extensive protection against the intervention of procedural organs. The legislation foresees the need to break these relations only in extreme cases, when the legal interests of several accused parties represented by a single attorney remain in conflict. In such event, the court issues a decision, specifying a period for the accused to hire different attorneys or appoints a different attorney ex officio. The situation when a conflict of interests is found is an exception from the fundamental principle of freedom to choose an attorney. Due to the nature of this regulation, it has to be followed strictly, and the circumstances must be analysed based on the preliminary assumption that such conflict does not exist. The need to intervene under the provisions of Article 85 § 2 of the Code of Criminal Procedure emerges only if it is established without any doubt that the defence of one of the accused would have to expose the interest of another accused to harm, which would make it practically impossible to defend several accused parties at the same time. However, if the attorney who defends several accused parties may, without detriment to the procedural interests of the accused, pursue a line of defence that does not require challenging the credibility of the explanations of any of the accused, this does not result in a conflict of interests.

PL

Celem niniejszej publikacji jest analiza regulacji dotyczącej sytuacji kolizyjnej pomiędzy interesami kilku oskarżonych, którzy korzystają z pomocy tego samego obrońcy. Prawo do obrony stanowi fundamentalną zasadę procesu karnego. W związku z tym relacja pomiędzy oskarżonym a jego obrońcą korzysta z daleko posuniętej ochrony przed ingerencją organów procesowych. Tylko w skrajnym wypadku, kiedy interesy procesowe kilku oskarżonych reprezentowanych przez tego samego obrońcę pozostają ze sobą w sprzeczności, ustawodawca przewiduje konieczność zerwania tego stosunku. W takiej sytuacji sąd wydaje postanowienie, zakreślając oskarżonym termin do ustanowienia innych obrońców, albo z urzędu wyznacza innego obrońcę. Stwierdzenie sprzeczności interesów jest wyjątkiem od fundamentalnej zasady swobody wyboru obrońcy i z uwagi na charakter tej regulacji musi być traktowane w sposób ścisły, w trakcie przyjęcia podczas badania tej okoliczności wyjściowego założenia o nieistnieniu kolizji. Konieczność ingerencji w trybie art. 85 § 2 Kodeksu postępowania karnego pojawia się tylko w wypadku kategorycznego ustalenia, że obrona jednego ze współoskarżonych musiałaby w sposób nieuchronny narażać dobro innego oskarżonego i czyniłaby jednoczesną obronę kilku oskarżonych zadaniem realnie niemożliwym. Jeśli natomiast obrońca kilku oskarżonych może bez szkody dla procesowych interesów oskarżonych realizować obronę, która w swej linii nie wymaga dyskwalifikowania wiarygodności wyjaśnień (lub ich części) któregokolwiek z tych oskarżonych, to nie skutkuje to sprzecznością interesów.

Keywords

PL

adwokat; radca prawny; obrońca; oskarżony; konflikt

EN

attorney; solicitor; barrister; accused; conflict

• Publisher: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości
• Journal: Prawo w Działaniu
• Year: 2022
• Issue: 51

Dates

published

2022

Contributors

author

Miłosz Kościelniak-Marszał

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000272613389

References

• Bojańczyk A., Z problematyki upoważnienia do obrony w procesie karnym (art. 83 § 2 k.p.k.) – o niektórych skutkach prawnych braku upoważnienia do obrony. Wokół postanowienia Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2003 r., cz. II, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2006, nr 1.
• Boratyńska K.,[w:]Kodeks postępowania karnego, Komentarz, K. Boratyńska, A. Górski, M. Królikowski, A. Sakowicz, M. Warchoł, A. Ważny, Warszawa 2015.
• Boratyńska K., Chojniak Ł., Jasiński W., Postępowanie karne, Warszawa 2012.
• Boratyńska K., Czarnecki P., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2020.
• Cieślak M., Sytuacja prawna obrońcy w świetle nowego ustawodawstwa polskiego, Palestra 1969, nr 13.
• Cieślak M., W kwestii stosunku obrończego i substytucji obrońcy, Palestra 1962, nr 1–2.
• Cieślak M., Doda Z., Przegląd orzecznictwa SN w zakresie postępowania karnego (I półrocze 1978 roku), Palestra 1979, nr 2.
• Czeszejko-Sochacki Z., Glosa do wyroku [SN] z 4 stycznia 1978 r. (I KR 217/77), Nowe Prawo 1979, nr 10.
• Daszkiewicz W., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1979 r., I KR 50/79, Państwo i Prawo 1980, nr 3.
• Daszkiewicz W., Proces karny. Część ogólna, t. I, Toruń 1985.
• Drapała A., Konflikt interesów w świetle zasad etyki pełnomocnika procesowego, Edukacja Prawnicza 2019, nr 1.
• Eichstaedt K., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, red. D. Świecki, Warszawa 2013.
• Gęsikowski P., [w:] Kodeks postępowania karnego, t. I, Komentarz, red. D. Drajewicz, Legalis/el. 2020.
• Gostyński Z., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S.M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 1998.
• Gostyński Z., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1998.
• Gostyński Z., Zabłocki S., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S.M. Przyjemski, R. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2004.
• Grajewski J., [w:] Kodeks postępowania karnego z komentarzem, J. Grajewski, E. Skrętowicz, Gdańsk 1996.
• Grajewski J., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, J. Grajewski, L.K. Paprzycki, S. Steinborn, Warszawa 2010.
• Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego wraz z komentarzem do ustawy o świadku koronnym, Kraków 2005.
• Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Warszawa 2014.
• Grzesik M., Odpowiedzialność z artykułu 65 kodeksu wykroczeń a prawidłowość czynności legitymowania – uwagi na tle orzeczenia Sądu Najwyższego USA w sprawie Hiibel przeciwko Sixth District Court of Nevada, Palestra 2021, nr 7–8.
• Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2011.
• Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2007.
• Kaftal A., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4.01.1978 r, I KR 217/77, Nowe Prawo 1980, nr 11–12.
• Kordik A., Prusak F., Świda Z., Prawo karne procesowe. Część ogólna, Wrocław–Szczecin 1994.
• Kruszyński P., Istota i skutki prawne sprzeczności interesów oskarżonych reprezentowanych przez tego samego obrońcę w postępowaniu karnym, Prokuratura i Prawo 2020, nr 9.
• Kruszyński P., Obrońca w postępowaniu sądowym, Warszawa 1994.
• Kruszyński P., Stanowisko prawne obrońcy w procesie karnym, Białystok 1991.
• Kulesza C., Obrońca, [w:] System prawa karnego procesowego. Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, t. IV, red. C. Kulesza, Warszawa 2016.
• Kumor-Tomaszewska A., Nawiązanie i ustanie stosunku obrończego, Wojskowy Przegląd Prawniczy 2010, nr 4.
• Łyczywek R., Adwokat jako obrońca w polskim procesie karnym, Warszawa 1989.
• Marszał K., Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2008.
• Marszał K., Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2013.
• Mierzejewski P., Kompendium postępowania karnego, Warszawa 2010.
• Niedużak M., Konflikt interesów w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych, Monitor Prawniczy 2017, nr 3.
• Prusak F., Komentarz do kodeksu postępowania karnego, t. 1, Warszawa 1999.
• Sowiński P.K., Sprzeczność interesów oskarżonych jako przesłanka wyłączająca możliwość wspólnej ich obrony (art. 85 k.p.k.), cz. 1, Palestra 2008, nr 9–10.
• Sowiński P.K., Sprzeczność interesów oskarżonych jako przesłanka wyłączająca możliwość wspólnej ich obrony (art. 85 k.p.k.), cz. 2, Palestra 2009, nr 1–2.
• Stefański R., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, R. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017.
• Stefański R., Nawiązanie i ustanie stosunku obrończego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania karnego, https://pk.gov.pl/wp-content/uploads/2016/06/c2edd01f34aa00076b03e251f2420b35.pdf.
• Steinborn S., [w:] Prawo karne procesowe – część ogólna, J. Grajewski, K. Papke-Olszauskas, S. Steinborn, K. Woźniewski, Warszawa 2011.
• Śliwiński S., Polski proces karny przed sądem powszechnym. Zasady ogólne, Warszawa 1948.
• Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013.
• Wiliński P., Zasada prawa do obrony, [w:] System prawa karnego procesowego. Zasady procesu karnego, t. III, cz. II, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
• Zabłocki S., Zakaz obrony kilku oskarżonych przez jednego obrońcę w sytuacji kolizyjnej, cz. I, Palestra 1993, nr 11.
• Zabłocki S., Zakaz obrony kilku oskarżonych przez jednego obrońcę w sytuacji kolizyjnej, cz. II, Palestra 1993, nr 12.

Identifiers

DOI

10.32041/pwd.5106

Biblioteka Nauki

2171603