Funkcjonowanie instytucji separacji w świetle analizy danych statystycznych dotyczących orzecznictwa sądowego

• Authors: Wanda Stojanowska , Mirosław Kosek , Aleksandra Sych

Title variants

EN

The functioning of separation institutions in the light of the analysis of statistical data on judicial decisions

Abstracts

EN

The subject of considerations contained in the article is the functioning of the institution of separation, introduced to the Family and Guardianship Code by the amendment of 1999. The analysis uses the results of empirical research (files) published in the literature on the adjudication of separation and its abolition – in the practice of Polish courts – and, above all, data statistics on the institution in question, published by the Central Statistical Office in the years 2000–2020. The considerations contained in the article allow for the formulation of several conclusions. Statistical data clearly show that the number of adjudicated separations is successively decreasing, while the number of divorces is increasing. More and more couples are therefore choosing divorce rather than separation as a way of resolving difficulties in marital life. However, the process described above applies primarily to couples of short duration. This group of married couples is not interested in the effort to maintain the marriage, rather they strive to end it quickly and “put their lives in order” again. The institution of separation, especially according to this group, is only a temporary solution, which ultimately leads to the dissatisfaction of the spouses with the legal situation between them. Based on the analysis made in the article, it can be concluded that there is a certain category of marriages for which the discussed institution meets the assumptions adopted by the legislator when it was adopted. This is evidenced by the practice of abolition of separation. Despite the decrease in the number of adjudicated separations, the number of abolished separations has remained at a similar level for years. The discussed institution will probably continue to evolve and “look for its proper place” in changing social contexts, implementing the legislator’s intention and related functions, including, in particular, helping married couples in crisis. In this context, according to the authors of the article, it would be worth considering various possibilities of institutional support for separated married couples, who are currently left to their own devices. Perhaps this is where the reasons for the process of decreasing the attractiveness of the separation institution, according to the opinion of the spouses, should be sought.

PL

Przedmiotem rozważań zawartych w artykule jest funkcjonowanie instytucji separacji, wprowadzonej do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nowelizacją z 1999 r. W analizie wykorzystano zamieszczone w literaturze wyniki badań empirycznych (aktowych) w zakresie orzekania separacji i jej zniesienia – w praktyce sądów polskich – oraz przede wszystkim dane statystyczne dotyczące przedmiotowej instytucji, publikowane przez Główny Urząd Statystyczny w latach 2000–2020. Zawarte w artykule rozważania pozwalają na sformułowanie kilku wniosków. Dane statystyczne wyraźnie pokazują, że liczba orzekanych separacji sukcesywnie spada, przy jednoczesnym wzroście liczby rozwodów. Coraz więcej małżeństw wybiera zatem rozwód, a nie separację, jako sposób rozwiązania trudności w pożyciu małżeńskim. Opisywany proces dotyczy jednak przede wszystkim małżeństw o niewielkim stażu. Ta grupa małżeństw nie jest zainteresowana wysiłkiem utrzymania małżeństwa, dąży raczej do szybkiego jego zakończenia i „poukładania sobie” życia na nowo. Instytucja separacji, zwłaszcza według tej grupy, stanowi jedynie rozwiązanie chwilowe, które docelowo prowadzi do niezadowolenia małżonków z zaistniałej między nimi sytuacji prawnej. Na podstawie dokonanej w artykule analizy nasuwa się wniosek, że istnieje pewna kategoria małżeństw, wobec których omawiana instytucja spełnia założenia przyjęte przez ustawodawcę przy jej uchwalaniu. Świadczy o tym praktyka w zakresie zniesienia separacji. Pomimo spadku liczby orzekanych separacji liczba separacji zniesionych pozostaje od lat na zbliżonym poziomie. Omawiana instytucja zapewne będzie nadal ewoluować i „szukać sobie właściwego miejsca” w zmieniających się kontekstach społecznych, realizując zamysł ustawodawcy i związane z nim funkcje, w tym zwłaszcza pomoc małżeństwom pozostającym w kryzysie. Warto byłoby zatem, zdaniem autorów artykułu, rozważyć także różne możliwości instytucjonalnej pomocy małżeństwom pozostającym w separacji, które obecnie pozostawione są samym sobie. Być może tutaj należy szukać przyczyn procesu obniżania się atrakcyjności instytucji separacji według opinii małżonków.

Keywords

PL

orzeczenie separacji; zniesienie separacji; dobro dziecka; ochrona rodziny; poradnictwo rodzinne

EN

decision of separation; annulment of separation; child welfare; family protection; family counselling

• Publisher: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości
• Journal: Prawo w Działaniu
• Year: 2022
• Issue: 52
• Pages: 50-80

Dates

published

2022

Contributors

author

Wanda Stojanowska

• Katedra Prawa Rodzinnego i Prawa Nieletnich, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000255190329

author

Mirosław Kosek

• Katedra Prawa Rodzinnego i Prawa Nieletnich, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000219153555

author

Aleksandra Sych

References

• Holewińska-Łapińska E., Orzecznictwo w sprawach o zniesienie separacji, Prawo w Działaniu 2017, t. 29.
• Holewińska-Łapińska E., Orzekanie separacji, Warszawa 2006.
• Holewińska-Łapińska E., Separacja: nadzieja i rzeczywistość, Prawo Kanoniczne 2009, nr 3–4.
• Kasprzyk P., Separacja prawna małżonków, Lublin 2003.
• Kwak A., Separacja małżeńska w świetle badań, Problemy Rodziny 1998, nr 5–6.
• Panowicz-Lipska J., Separacja, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
• Slany K., Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Kraków 2002.
• Stojanowska W., Porozumienie rodziców jako przesłanka pozostawienia im obojgu władzy rodzicielskiej po rozwodzie. Zagadnienia wybrane, Acta Iuris Stetinensis 2014, nr 6.
• Stojanowska W., Pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom i problemy wynikające z takiego rozstrzygnięcia sądu, [w:] Przyszłość rodziny w UE, Warszawa 2017.
• Stojanowska W., Problematyka rozwodów w świetle badań, Warszawa 1977.
• Stojanowska W., Separacja obok rozwodu, Rzeczpospolita z 24.02.1992 r., nr 46.
• Strzemborz A., O zrównanie w prawie rodzinnym wierzących z niewierzącymi, Rzeczpospolita z 15.01.1992 r., nr 12.
• Sylwestrzak A., Skutki prawne separacji małżonków, Warszawa 2007.
• Szukalski P., Małżeństwo. Początek i koniec, Łódź 2013.

Identifiers

DOI

10.32041/pwd.5203

Biblioteka Nauki

2173441