Nowe europejskie prawo sygnalizowania nieprawidłowości. Rozwiązania modelowe a polski projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa

• Authors: Łukasz Mroczyński-Szmaj

Title variants

EN

The new European whistleblowing law. Model solutions and the Polish draft act on the protection of whistleblowers

Abstracts

EN

Due presentation the topic “The new European whistleblowing law. Model Solutions and the Polish Draft Act on the Protection of Whistleblowers” the author set himself three goals. First, he briefly describes the most important and most characteristic provisions of the new Directive on whistleblowers to give the reader at least a general idea of the model solution prepared by the EU legislator. Second, the paper gives a brief presentation of the draft law on the protection of whistleblowers that implements the Directive in the Polish legal system, taking into account the differences and divergences from the model solution noticed by the literature, the legal literature, and the author himself, so as to provide the reader with knowledge about the most important problems of implementation. Finally, the author aims to present individual conclusions and postulates de lege ferenda within the presented topic. In this last element, the author pays special attention to opportunities and threats connected with the new legislation.

PL

Przedstawiając temat „Nowe europejskie prawo sygnalizowania nieprawidłowości. Rozwiązania modelowe a polski projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa” autor artykułu stawia sobie trzy cele. Po pierwsze, w sposób skrótowy dokonuje opisu najważniejszych i najbardziej charakterystycznych nowych przepisów dyrektywy o sygnalistach, aby dać czytelnikowi chociaż ogólne wyobrażenie o rozwiązaniu modelowym przygotowanym przez unijnego prawodawcę. Po drugie, w pracy została dokonana skrótowa prezentacja projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa stanowiącej wdrożenie dyrektywy do polskiego porządku prawnego. Jednocześnie uwzględniono odrębności i rozbieżności – w stosunku do rozwiązania modelowego – zauważone przez literaturę, piśmiennictwo oraz samego autora, aby przekazać odbiorcy wiedzę na temat najważniejszych problemów związanych z implementacją. Po trzecie, autor stawia sobie za cel przedstawienie indywidualnych wniosków i postulatów de lege ferenda w obrębie prezentowanego tematu. W tym ostatnim elemencie autor zwraca szczególną uwagę na szanse i zagrożenia, jakie wiążą się z nowym prawodawstwem.

Keywords

PL

prawo zgłaszania naruszeń; dyrektywa 2019/1937; ochrona osób zgłaszających naruszenia prawa; sygnalista

EN

whistleblowing law; directive 2019/1937; protection of whistleblowers; whistleblower

• Publisher: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości
• Journal: Prawo w Działaniu
• Year: 2022
• Issue: 52
• Pages: 208-232

Dates

published

2022

Contributors

author

Łukasz Mroczyński-Szmaj

• Zakład Prawa Cywilnego i Handlowego, Instytut Nauk Prawnych, Kolegium Nauk Społecznych, Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000242565136

References

• Baran B., Demaskator współpracujący z prasą, bez nowej ochrony, Rzeczpospolita 21.10.2021 r., nr 246 (12097), https://ksiazeklegal.pl/wp-content/uploads/2021/10/rz-21.10.2021.pdf.
• Baran B., Pierwsze uwagi dotyczące projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, https://www.linkedin.com/posts/dr-beata-baran_sygnalista-sygnaliagjci-whistleblowing-activity-6856119947945410560-0WzU.
• Baran B., Środki ochrony sygnalistów na podstawie dyrektywy 2019/1937 (tzw. Dyrektywy o ochronie sygnalistów), [w:] Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości, red. B. Baran, M. Ożóg, Warszawa 2021.
• Baran B., Ukazał się projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa implementujący tzw. Dyrektywę o ochronie sygnalistów, https://link.freshmail.direct/p/syin83ldzf/g9uebmm25v.
• Braun T., Unormowania compliance w korporacjach, Warszawa 2017.
• Brown A.J., Lewis D., Moberly R., Vandekerckhove W. [red.], International Handbook on Whistleblowing Research, Cheltenham 2014.
• Callahan E.S., Dworkin T.M., Who Blows the Whistle to the Media and Why: Organizational Characteristic of Media Whistleblowers’, American Business Law Journal 1994, t. 32.
• Dlugošová Z., Office protecting whistleblowers finally has its chief, https://spectator.sme.sk/c/22591828/office-protecting-whistleblowers-finally-has-its-chief.html.
• Dworkin M.T., Baucus M.S., Internal vs. External Whistleblowers: A Comparison of Whistleblowing Processes, Journal of Business Ethics 1998, t. 17, nr 12.
• Guza Ł., Państwowi giganci krytykują procedury dla sygnalistów, Dziennik Gazeta Prawna z 10.02.2022 r., nr 28 (5690), https://edgp.gazetaprawna.pl/e-wydanie/58359,10-lutego-2022/74147,Gazeta-Prawna/775907,Panstwowigiganci-krytykuja-procedury-dla-sygnalistow.html.
• Guza Ł., Pułapki procedur dla sygnalistów, Dziennik Gazeta Prawna z 21.10.2021 r., nr 205 (5613), https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/8275931,procedura-dla-sygnalistow-problemy.html.
• Guza Ł., Więzienie za brak procedury da sygnalistów, Dziennik Gazeta Prawna z 20.10.2021 r., nr 204 (5612).
• Hendrysiak H., System ochrony sygnalistów to też element kontroli zarządczej, https://www.prawo.pl/samorzad/system-ochrony-sygnalistow-a-kontrola-zarzadcza,512236.html.
• Horbaczewski R., Także małe gminy będą musiały opracować procedury dla ochrony sygnalistów, https://www.prawo.pl/samorzad/procedury-dla-ochrony-sygnalistow-w-malych-gminach,511294.html.
• Huseynova D., Piperigos K., Justice for justice: Protecting whistleblowers in the EU. Protection of whistleblowers – the why and the how, http://transparency.eu/wp-content/uploads/2018/04/WB_Transparency-Group-CoE-17-18.pdf.
• Jackowska I., Czy nowe prawo dopuści anonimy od sygnalistów?, Puls Biznesu z 17.12.2021 r., https://www.pb.pl/czy-nowe-prawo-dopusci-anonimy-od-sygnalistow-1136445.
• Kantor-Kilian A., Organizacja modelu kanałów sygnalizowania nieprawidłowości w świetle dyrektywy 2019/1937, [w:] Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości, red. B. Baran, M. Ożóg, Warszawa 2021.
• Kantor-Kilian A., Rutkowska A., Akceptacja sygnalistów w miejscu pracy i wdrożenie ich ochrony przez Dyrektywę UE, Rzeczpospolita z 10–11.06.2020 r., nr 135 (11681), https://archiwum.rp.pl/artykul/1429774-Akceptacja-sygnalistow-w-miejscu-pracy-i%C2%A0wdrozenie-ich-ochrony-przez-dyrektywe-UE.html.
• Kobroń-Gąsiorowska Ł., Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Whistleblowing) – jej wpływ na polskie prawo pracy – wybrane uwagi, [w:] Różnorodność w jedności. Studia z zakresu prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i polityki społecznej. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Muszalskiemu, red. B. Godlewska-Bujok, K. Walczak, Legalis/el. 2019.
• Leśniak G.J., Czy sygnalista powinien być anonimowy a komisja zawsze wewnątrz firmy?, https://www.prawo.pl/kadry/procedura-zglaszania-naruszen-prawa-przez-sygnaliste,512283.html.
• Łaguna Ł., Status prawny sygnalisty na gruncie dyrektywy 2019/1937, [w:] Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości, red. B. Baran, M. Ożóg, Warszawa 2021.
• Łętowska E., Prawo umów konsumenckich, Warszawa 1999.
• Mroczyński-Szmaj Ł., Ochrona sygnalisty na rynku kapitałowym. Perspektywa wybranych spółek giełdowych, [w:] Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości, red. B. Baran, M. Ożóg, Warszawa 2021.
• Ojczyk J., Dr Jagura: Projekt ustawy o sygnalistach nie jest doskonały, https://www.prawo.pl/biznes/ustawa-o-sygnalistach-dr-jagura-ocenia-projekt, 511462.html?utm_source=LinkedIn&utm_medium=organic&utm_campaign=WKPL_FIR_ACQ_COM-EBO-POT-raport-compliance-2021-10-21-TOFU_COM%252FFIL0521001_PWK018&utm_term=Post_2.11&utm_content=WKP.
• Ojczyk J., Są założenia projektu ustawy o sygnalistach. Zgłoszenia będzie przyjmował RPO, https://www.prawo.pl/biznes/zalozenia-projektu-ustawy-o-sygnalistach,510995.html.
• Ojczyk J., Sejm rozpoczął prace nad likwidacją Rzecznika Finansowego, https://www.prawo.pl/biznes/rzad-przyjal-projekt-likwidujacy-rzecznika-finansowego,504125.html.
• Olszewski J., Ważniejsze obowiązki informacyjne w publicznych spółkach akcyjnych – na przykładzie spółek Skarbu Państwa, [w:] Spółki Skarbu Państwa na rynku kapitałowym, red. A. Kidyba, M. Michalski, Warszawa 2017.
• Rothschild J., Miethe T.D., Whistle-Blower Disclosures and Management Retaliation, Work and Occupations 1999, t. 26, nr 1.
• Ryciak A., Ustawa o sygnalistach to nowe obowiązki, które musi znać pracodawca, https://www.prawo.pl/kadry/sygnalisci-nowe-obowiazki-pracodawcow, 512086.html.
• Wolfe S., Worth M., Dreyfus S., Brown A.J., Whistleblower Protection Laws in G20 Countries Priorities for Action, Final Report, September 2014.
• Woźniak K., Różański M., Rządowy projekt ustawy o sygnalistach zawiera postanowienia niezgodne z dyrektywą, https://www.prawo.pl/kadry/projekt-ustawy-o-sygnalistach-niezgodny-z-dyrektywa-ue,512346.html.
• Woźniak K., Różański M., Sygnalista, który pójdzie do mediów, straci ochronę wbrew unijnej dyrektywie, https://www.prawo.pl/kadry/pojscie-do-mediow-pozbawi-sygnaliste-ochrony-wbrew-dyrektywie-ue,512351.html.
• Woźniak K., Różański M., Sygnaliści – ograniczona ochrona pracowników zobowiązanych do zachowania tajemnicy zawodowej, https://www.prawo.pl/kadry/sygnalisci-tajemnica-zawodowa-a-ochrona-dyrektywy,512347.html.
• Wróblewski T., Sygnaliści w spółkach giełdowych – po cichu i bocznymi drzwiami, https://cowprawiepiszczy.com/2019/12/sygnalisci-w-spolkach-gieldowych-po-cichu-i-bocznymi-drzwiami/.
• Wygoda K., Wasiak D., Poufność informacji o sygnaliście jako ultima ratio systemu compliance, [w:] Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości, red. B. Baran, M. Ożóg, Warszawa 2021.

Identifiers

DOI

10.32041/pwd.5209

Biblioteka Nauki

2176250